Bibliografías

  

A Asociación Galega do Libro Infantil e Xuvenil seleccionou unha bibliografía de libros destinado ao lectorado infanto xuvenil, libros nos que a igualdade entre mulleres e homes era un valor presente. Foi para o XIX Salón do Libro Infantil de Pontevedra de 2018, Mulleres de conto. Podes acceder a el a través da súa web.

Libros de fichas, onde ao lado dunha selección moito máis específica xa, se elabora unha ficha de cada un deles  na que se analiza o seu contido dende o punto de vista da igualdade e se propoñen actividades a realizar coa rapazada ao redor da obra. Materiais realizados en diferentes anos 2004, 2005 – 2007, 2019 e 2020) con diferentes producións para a Secretaría xeral de Igualdade. Todos eles se poden conseguir en papel na Xunta de Galicia ou en dixital na páxina de GALIX.

A última entrega é a Guía para persoas mediadoras de lectura (bibliotecarias, libreiras, profesorado, familias, educadoras sociais...) co título Donas no espello da LIXG no que unha escolla de títulos de literatura infantil organizados baixo determinadas etiquetas:  De ruptura de estereotipos (recollendo aqueles nos que os estereotipos e roles tradicionais se ven trastocados), De espertar (aquelas obras que fan pensar e colocarnos fronte á alienación), De violencia de xénero (os que tratan esta lacra social), De mulleres senlleiras (os que recollen biografías de mulleres que foron invisibilizadas por cuestión de xénero), De diversidade (obras nas que aparece a diversidade de todo tipo como un valor a defender), De diversidade familiar (visibilizando todo tipo de familias), De diversidade sexual (dándolle presenza a diferentes opcións sexuais máis ou menos hexemónicas), Doutra maneira (aqueles libros nos que a historia está contada doutro xeito, dándolle a volta, achegando a voz dos que non acostuman tela...), Doutras latitudes / épocas (as obras nas que se acollen historias relacionadas co papel da muller noutras civilizacións), De autoaxuda (libros, na súa maioría diarios, que achegan información de interese para a mocidade, entre a narrativa e o ensaio), De versos (para os libros de poesía que tratan esta temática), De escena (para os de teatro), De cadradiños (para a banda deseñada), De premio (aqueles que foron premiados nos dous certames que teñen en conta a igualdade: Premio Fina Casalderrey de Literatura Infantil pola Igualdade e Premio Agustín Fernández Paz de Narrativa Infantil e Xuvenil pola Igualdade), De colección (para os libros que forman parte das coleccións centradas na igualdade como Éranse dúas veces, Lila Lilaina, Mulleres Bravas da nosa historia, Mulleres galegas, A igualdade conta, Contos da Igualdade e Pioneiras) e De serie (para aquelas que teñen a  igualdade como unha das súas sinais de identidade como As aventuras de Nunavut, A guerra das bruxas, Calpurnia Tate, Pipi Mediaslongas...).  

Douche a miña palabra de Fran Alonso

Douche a miña palabra de Fran Alonso, un libro de reflexións arredor da lectura. Un título que fai pensar nunha promesa pero tamén na entrega que supón a escrita. Un discurso que nace da experiencia coa rapazada nos encontros ou en Espazo Lectura esa asociación de promoción da lectura para a que miramos dende calquera esquina de Galicia. Un pequeno ensaio dirixido pequenos lectores e lectoras,  que Brea Gregores define como un escrito con alma de poema, se reflexión nostálxica, de didáctica amiga.

Vai o escritor percorrendo camiños nos que fala das razóns polas que se escribe, das lecturas e da literatura, das bibliotecas e da poesía, da lingua na que escribe e falamos, esa lingua que nos enfronta a unha realidade fermosa e acosada.

Podemos recoller algún fragmento:

Sobre a lectura. Se estás na terraza dun edificio, podes ver moitas máis cousas que dende a rúa, podes ver case o plano da cidade e ata a paisaxe “Cando es unha persoa que le, é coma si vivises nunha terraza:

porque tamén podes ver con ollos que non son teus, son dos personaxes dos libros;

porque tamén podes escoitar con oídos que non son teus, so dos personaxes dos libros;

porque tamén podes experimentar sentimentos que no son teus; son dos personaxes dos libros.

En definitiva, podes ver moitas máis cousas das que es capaz de ver por ti mesma ou por ti mesmo.

Por iso, a lectura é unha terraza inmensa” (...)

As ilustracións, de Bea Gregores, achegan esas metáforas visuais que complementan as imaxes verbais do autor, nesas cores con predominancia de verdes e granates e referencias que nos traen evocacións.

Poesía en formato álbum

 

Soños de Pere Tobaruela con ilustracións  de Víctor Boullón, publicado na olección Verdemar da editorial Alvarellos. Din os autores: "Palíndromo, do grego palin e dromos: volver e ir para atrás. Ou dito doutra maneira: xogar coas palabras. Pois a Víctor e a Pere non só nos gusta xogar coas palabras, tamén xogamos coas imaxes. Pasámolo ben así e agardamos que as lectoras e lectores que vos mergulledes neste conto de SoñoS tamén o pasedes de marabilla. Levamos uns anos facendo proxectos xuntos, pero nunca fixemos un libro coma este, no que deixamos voar a nosa imaxinación ata límites insospeitados. Máis nada, xoguemos, soñemos!». Unhas ilustracións con fondos case de papel pintado con elementos que se repiten. Un libro de palíndromos, composto de textos que poden lerse igual de esquerda a dereita que de dereita a esquerda. Un libro para xogar e descobrir as posibilidades do idioma, para divertirse lendo e seguir facéndoo buscando novas palabras ou o espello / reflexo / simetría da imaxe.

O voo da bubela, escrito e ilustrado por Miguel Anxo Romero López, publicado por Embora. Unha ducia de poemas. Poesía con certa rima, con certas imaxes, algunha delas mostrando a diversidade familiar, poesía para ler rodeada de ilustracións a base de aguadas.   

Crías de animais. Quen son?

 

Kalandraka acaba de publicar un par de títulos dunha nova colección de libros informativos. Trátase de Quen son? Crías de animais. Europa e Quen son? Crías de animais. África do Tándem Seceda nos textos e Ester García nas ilustracións.Por Europa o lobeto, o cisne branco, a cabuxa, o osiño, a marmota, a aguia real e a lontra. Po África o león, a xirafa, o gorila, o elefante, o hiopótamo, a avestruz e a cebra. Cada un dos animais comeza presentándose a modo de adiviña, para continuar achegando máis datos da súa especie e cunha curiosidade final a modo de pregunta e resposta. 

Así imos descubrindo cantidade de cosas de moito interese como que nun ovo dre avestruz caben 24 ovos de galiña, que as cebras teñen raias para confundir aos depredadores ou a diferenza entre o cisne macho e o cisne femia. Cada un dos libros remata cun texto no que se fala do continente e da necesidade de protexer a os animais en perigo de extinción en África ou os espazos naturais en Europa con ríos limpos e libres de contaminación. Polo tanto, libros de coñecemento que se centran nas crías dos animais con esa tenrura que sempre transmiten (e que tan ben representa a ilustradora) e con ese valor engadido da ecoloxía. 

Da presentación editorial: "As ilustracións están realizadas con grafito e suavemente coloreadas, as imaxes son realistas e de gran detallismo, fieis aos canons da ilustración científica, e destacan pola expresividade e pola tenrura dos protagonistas." 

Moi recomendables. Moito!

De tarascas e cocas

Cocotibur de Rafael Fernández Lorenzo, ilustrado por Esteban Couto e publicado na colección Merlín de Xerais. Unha das novidades, para maiores de 11 anos, que acaban de aparecer. As ilustracións de Esteban Souto lévannos ao medievo.

A desaparición de rapazas nunha zona costeira de Galicia, un cabaleiro disposto a dar canto ten na súa man para recuperar a súa pequena, un mozo que non vai cegar ata dar coa muller coa que ía casar que desapareceu entre as rapazas e a historia está servida. Haberá que organizar a busca, indagar como foi iso de que "as tragou o mar". O cocotibur (mestura de crocodilo e quenlla) que aparece preto da illa de San Simón ten moito que ver co asunto. Será do cousa do demo e necesitarán exorcistas e o Libro de ler e desler para desfacer o maleficio de cores, nomes e notas? Todo se saberá, incluso algo máis sobre a historia da coca e o baile das penlas. E, un final que  volve, nunha roda que se repite e que está na nosa man cambiar.   

Da poesía á narrativa

Carlos Negro, o poeta, acaba de publicar un libro de relatos de medo na colección Fóra de xogo, Non cantan paxaros neste bosque. Malo que non o fagan, porque cando os paxaros calan... faise presente o misterio.

O autor coñece aos adolescentes, ao lectorado mozo, por iso foi quen de publicar os libros de poemas que embarcaron a moitos e moitas delas na poesía; unha poesía con contido (sempre o ten, non?) pero tamén cunha temática e uns valores que resultan de imprescindible tratamento nesas idades (e noutras). Esconxuros e mortos, cheiros fétidos que traen o que non quixeramos coñecer, casas embruxadas ou que cargan cunha desgraza ao lombo, xogos habitados por malignos, voces que nos chaman dende o máis alá, outras realidades que de pronto se atopan coa nosa, o acoso sempre presente, casas de indianos cos seus segredos traídos de afastadas terras, enerxías e forzas  coas que é mellor non toparse, mortos que non queren irse sós, animais que nos pasan de producir asco a asustar, mulleres apoiándose a través dos séculos...no alén visitándonos ou, máis ben, aqueles que non dan pasado do aquén ao máis alá e o relato continúa.

De cando as novas de prensa se converten en novelas

A pintora libertaria vai diso, dunha exposición que foi noticia porque houbo unha denuncia acerca da autenticidade da autoría dos cadros que se presentaban baixo a sinatura de Maruja Mallo. Ela é esa pintora. A exposición, ese feito controvertido, pasa á ficción para mesturar política municipal, construtores amigos que se converten en coleccionistas, profesores de arte que quedan en entredito, falsificación de obras de arte, a educación columpiándose en terras movedizas e os que sempre ganan... ganando unha vez máis, nun final absolutamente xenial que nos abre a precipicios moi preocupantes pero que sempre deben estar na liña do horizonte, porque a ética hai tempo que anda perdida nun bosque cheo de alimañas.

Pasar da realidade á ficción, da noticia ao relato, de Vila do Pazo a un nome recoñecido. E facelo por medio dunha novela xuvenil no mellor estilo best seller. Pegada á actualidade a obra lévanos a relacionar o que sabemos co que Pepe Carballude creou, nomes e feitos, aconteceres. A vida municipal  e as súas miserias, o constrtutor amigo que semella mover os fíos e incluso aos políticos coma monifates, as técnicas de cultura en terra de ninguén querendo salvar non se sabe o qué no naufraxio. A vida matrimonial cando dous non discuten se hai algo que os une que non é amor, e esa forma de darlle voltas á noria para salir ganando sempre, para que podan perder todos pero non eles... porque son intocables.

Si, teremos que pasar por unha novela xuvenil para facer inmersión na realidade crítica e na actualidade máis próxima. Algo fala isto da literatura destinada a esta franxa de idade e do acerto de Galaxia publicándoa.

De veciños e igualdade

 

 

Os meus veciños de Susana Peix e Jordi Sunyer, traducido por Iolanda Mato para Triqueta Verde. Unhas ilustracións moi limpas e precisas cando reflicten o mundo dos obxectos, edificios e decoración mentres que as figuras buscan darlle unha personalidade que as deforma... O texto moi bo, cunha resolución final que -sorprenda ou non- está moi lograda, porque o neno nos vai levando polas súas impresións e dúbidas, o que observa e o que sabe.

Ía e Fran son os meus veciños, e creo que están namorados.

Con esta afirmación comeza unha historia que fala do AMOR en maiúsculas, do namoramento entre dúas persoas en toda a súa esencia, desde a visión da súa protagonista: unha nena que observa como os seus veciños se agarran das mans cando van pola rúa, como se fan garatuxas de namorados…

Un relato que nos mostra a naturalidade coa que os nenos e as nenas ven o mundo.