Varias novidades: Dous libros para ver

Unha momia moi famenta de José Carlos Andrés ilustrada por Gómez, traducida por Maruxa Zaera e publicada por Nubeocho. Unha pequena momia esperta nunha pirámide; está morta de fame e berra porque leva moito tempo sen falar, tamén terá frío porque as vendas van caendo... O mellor é que cando fuxen os que a ven, queda atrás unha nena que decide axudala; fanse amigas. Alí as nais da nena botaranlles unha man antes de que a raíña Endas teña que volver á pirámide e elas regresar ao lugar de orixe, pero volverán para visitala e deixarlle comida. Ben contada, magnificamente ilustrada e introducida a diversidade familiar de maneira absolutamente natura, porque hai algo menos raro que ten unha mamá e unha mami?

O trocatintas de Gonçalo Viana traducido por Xosé Duncan e publicado por Bululú. Un libro no que se conta unha historia algo absurda ao redor dunha nube e unha árbore pero no que o importante é a imaxe, esas ilustración de dous nenos, un can, un mundo no que a árbore nube vai cambiando de cor facéndose nube, onde un público observa, incluso covnertgido en casas (unha das mellores imaxes nas que as casas teñen ollos, moitos ollos e exprsión). Todo un xogo de cores e formas fermosísimas e orixinais nos que o sol pode ser un ollo, os homes converterse en paxaros e mostrando a capacidade de creatividade para cambiar un imaxinario xogando cos estilos máis vangardistas da arte. Moitas lecturas pode achegar unha obra como esta na que o autor tamén é personaxe!

Kalandraka e as súas novidades: O elefante que perdeu o seu ollo, Sete monstros e un gato...

 

O elefante que perdeu o seu ollo de Boniface Ofogo ilustrado por Marc Taeger, traducido por Manuela Rodríguez publicado por Kalandraka. Así se presenta: "Unha viaxe ao corazón de África a través dunha fábula sobre a importancia da calma para afrontar as dificultades." Imaxinemos un elefante que pasa a vida xogando cun ollo, un día lánzao tan alto que desaparecu entre as nubes, búscao por todas partes e como non o atopa pregúntalle aos animais (sapo, crocodilo, tartaruga, chimpancé, xirafa, elefante...) ata que aparece unha nena á que lle gusta velo xogar e o tranquiliza, daquela, a auga do río que da tranquila e transparente... e xa imaxinas o que pasou. E da historia sacan unha moralexa: ante os problemas o mellor é non perder os nervios, así verase máis doadamente a solución.

Sete monstros e un gato de Rafa Ordóñez e Christian Inaraja, traducido por Xosé Ballesteros na colección Demademora de Kalandraka. Así se presenta:"Os protagonistas deste conto van marchando aos poucos: rimas divertidas que nunca acaban, nada de medo, risa asegurada!" Sete monstros pasean cun gato, cada un deles quere darnos un susto pero acaban eles asustados, un a un, e cada vez quedan menos: á pantasma o vento ráchalle a sábana, o vampiro é atacado polosol, o zombi cae e descontrola o corpo, a bruxa atemorízase cando ve o seu propio reflexo, a momia perde as vendas, o lobishome non atura o ruído e a Franki espántase ante un verme; queda só o gato que decide volver á casa e ler un bonito conto de pareados que non é outro que o que temos nós nas mans. Magníficas ilustracións, sinxelas, sobre fondo branco, que lle entregan todo o protagonismo á historia.

 

Kalandraka e as súas novidades: A volta ao mundo

Kalandraka, entre as súas novidades, presenta: A volta ao mundo de Javier Villafañe con ilustracións de Juan Ramón Alonso e tradución de Iago Nicolás aparece na colección MareMar de Kalandraka. 

Da presentación editorial:"Iago sae da casa no seu triciclo, disposto a dar a volta ao mundo. Unha aventura de estrutura acumulativa que pon en valor o poder da imaxinación." Porque, ás veces, o mundo é a túa mazá ou a túa aldea, e o bo é que diferentes seres se animen a acompañarte e dar a volta a ese mundo, contigo. Os amigos vanse xuntando, pouco a pouco, e despois da festa marchan todos de repente, para volver ao seu lugar, ao seu fogar. Niso consiste a vida, en facer un camiño, dar unha volta e ir en boa compañía.

Soñar con dinosaurios de Allan Ahlberg e André Amstutz traducido por Óscar e Sandra Senra Gómez e publicado por Kalandraka na colección Tras os montes. Así aparece na presentación editorial: "Unha nova aventura dos esqueletos máis divertidos, na que terán que enfrontarse en soños a uns peculiares dinosauros." Esqueletes e dinosaurios pode ser unha boa combinación (e xa non digamos se andamos polo samaín). Á rapazada non lle meten medo nin uns nin os outros senón máis ben o contrario, adóranos!

Os esqueletos están deitados e soñan con dinosaurios (que tamén se mostran en forma de esqueletos), o medo é libre, sempre medo aos máis grandes, sempre asombro ao que non entendemos ou non cubre as nosas expectativas... Unha historia surreal na que nun momento determinado os dinosaurios chocan entre si e convértense nun gran monte de ósos

Os libros das Letras para a infancia (II) Alma de violino.

Tres libros levan aparecido antes deste fin de ano.

De Xerais, ademais do libro de María Canosa: Luísa Villalta, melodía de palabras na colección Merlín, dirixido a rapazada de máis de once anos, está na rúa Luísa Villalta. Alma de violino de Beatriz Maceda e Eli Ríos con ilustración de Laura Suárez. Un libro de gran formato con moita ilustración e o equivalente a máis ou menos unha páxina de texto por plana. Unhas imaxes magníficas que ademais lembran o retrato de Luísa Villalta. 

A alma do violín é unha pequena peza que se coloca no interior e por debaixo da ponte que soporta a presión das cordas tensadas. Violín ou violino como ela o denominaba, é o instrumento que tocou ao longo da vida e co que participou na Xove Orquestra de Galicia ou no grupo Escaino. Alma de violino era a alma que tiña Luísa na que a poesía e a música ían da man. 

É con palabras, ao redor delas como se conta a historia de Luísa, das palabras favoritas das autoras: Infancia, Violino, Lingua, Galiza, Silencio, Compromiso, Escrita, Cidade, Muller e Alma. Recóllese un poema "Materia de Alexandre Bóveda" e unha serie de citas da autora das Letras. Nada lle foi alleo a Villalta en canto a asumir compromisos co país, coa lingua, co feminismo, coa cultura, coa paz, coa memoria histórica, coa ecoloxía... a participación nos diferentes medios de comunicación e nos diferentes foros  de opinión e organizacións (Mesa pola Normalización Lingüística, AELG, Galeusca...). Un compromiso tamén coa escrita en todos os seus xéneros e coa música. 

Outro libro, para coñecer a esta muller polifacética que ademais de música foi escritora de narrativa, teatro, poesia, ensaio, artigos xornalísticos e tradutora. Como puido darlle o tempo para tanto? E aínda hai obra por coñecer, aínda quedan escritos sen publicar... Agardámolos!

Os libros das Letras para a infancia (III) Tinta do mar

Tinta do mar. Pequena biografía de Luísa Villalta escrito por Polo Correo do Vento e ilustrado por Tania Solla aparece publicado na colección Mulleres galegas da editorial Lela. 

O violín e a cidade d´A Coruña enmarcan as gardas. Preséntase así:"Luísa Villalta (A Coruña, 1957-2004), foi unha escritora, docente e violinista galega, homenaxeada no ano 2024 co Día das Letras Galegas. Unha intelectual poliédrica que traballou en distintos campos, e en todos ben: poesía, teatro, narrativa, ensaio, música e colaboradora habitual en xornais e revistas. Foi unha muller feminista, ecoloxista e amante da nosa lingua, comprometida cos movementos sociais e culturais como A Festa da Palabra Silenciada e Burla Negra, e formou parte da Mesa Pola Normalización Lingüistica e da Asociación de Escritores/as en Lingua Galega."

Os seus versos:

"E o mar interminabel danza, borra / o nome escrito sen que o ritmo morra" 

"Nacín enfronte de min mesma  /  cando a Pescadería era un leito de sereas"

Andei por Santiago / pisando estrelas  / na noite."

Para máis información... xa sabedes nas bibliotecas e tamén, sempre, na páxina do Seminario Galán

Os libros das Letras para a infancia (I): Luísa Villalta, a literatura envolta en música

Tres libros levan aparecido antes deste fin de ano.

De Xerais, Luísa Villalta, melodía de palabras de María Canosa con ilustración de cuberta de Laura Romero (colaxe no seu estilo cunha Lúisa moi recoñecible) e fotografías no interior. Trae consigo un código QR que dá acceso a unha pequena intervención de María Canosa presentando a biografía da escritora á que se lle dedican as Letras Galegas 2024. Un libro que analiza a biografía da autora en base a núcleos temáticos relacionados coa música: pentagrama, cada unha das notas DO (de dozura), RE (de reservada), MI (de militancia e amizade), FA (de formación académica), SO (de sólida), LA (de latexo), SI (de silencio) e Harmonía, para rematar cunha selección de poemas de Villalta, un apartado de outras publicacións desta autora non mencionadas no texto e unha páxina de agradecementos que fala da xenerosidade e gratitude de María Canosa.

Tal como comenta no vídeo, María conta esta historia tal como ela quería que lla contasen.  Unha vez que ten toda a información posible ao redor de Luísa decide organizala explicándonos como foi a súa vida e os seus grandes empeños: a palabra e a música. Estrutura a documentación e vainos presentando cada etapa e ámbito despois dunha introdución relacionada coa música, na que nos explica ese aspecto dunha maneira realmente rica e interesante, algo que ten que ver coa súa capacidade para a escrita de non ficción, informando do realmente atractivo e valioso. A escrita de teatro (Concerto para un home só, O representante, O paseo das esfinxes publicados nos Cadernos Dramáticos Galegos, As certezas de Ofelia e Os doces anos da guerra; a traducion de Manifesto por un novo teatro de Pasolini ou o estudo O Don Hamlet de Cunqueiro: Unha ecuación teatral) poesía (Música reservada, Ruído, Rota ao interior do ollo, Apresados sen presa, Estudo das sombras, Modulación de Orfeu, En concreto...), ensaio (O outro lado da música, a poesía: relación entre ambas partes na historia da literatura galega, Poética. Sobre un certo estado de conciencia (2002). A lingua dos sons (2003), A Música e Nós e artigos xornalísticos (Libro das colunas), as amizades que a enriqueceron (Beiras, Pillado, Fernán Vello, Pilar García Negro, Pilar Pallarés, Pepe Cáccamo... os poetas dos oitenta e dos noventa), os compromisos adquiridos co país e a súa cultura (especialmente coa lingua), a defensa dos valores democráticos e da identidade lévana a converterse nunha persoa responsable coa sociedade e o tempo no que lle tocou vivir, participando nos movementos sociais e actuando ante os problemas colectivos coma o Prestige, a guerra, o problema palestino...

Unha obra sobre a autora das Letras realizada dende unha mirada diferente, dende unha óptica que ten que ver co seu outro amor: a música; porque di a autora que "unha arte só se pode explicar desde outra arte".

Cando a adolescencia é realmente un problema

Teño 14 nos e non é unha boa nova de Jo Witek móstranos ese mundo no que ser muller e adolescente non é unha boa nova.  A novela está traducida por Antía Veres Xesto e ilustrada por Jimena Estívaliz. Preséntase como "Una historia chea de esperanza sobre unha terrible realidade que sofren cada ano doce millóns de nenas no mundo: o matrimonio infantil." e tamén "Efi é unha das millóns de rapazas que anualmenteson privadas de autonomía e liberdade. Coa súa voz, libre e progresista, resoa unha potente denuncia, un chamamento para cambiar as cousas..."

Esta denuncia dos matrimonios forzados, recibiu o premio Bibelio 2021 na categoría xuvenil. Narrada en primeira persoa, a rapaza, vai contando como sae do colexio e volve á casa na aldea; mentres o fai vaise sentindo parte da comunidade, un elemento esencial que saiu a formarse e que quere mellorar o seu entorno (talvez facéndose enxeñeira), vai acordándose de todos aos que botou de menos nestes seis meses que pasaron separados, as notas son boas, leva tres libros que lle prestou a profesora que é o seu referente no mundo da cultura occidental, soña con ver as amigas para xogar e poñerse ao día. Remata o primeiro capítulo con "(...) teño o convencemento de que o mundo é meu. Aínda non sei que estou trabucada e que son eu a que lle pertence ao mundo dende o día en que nacín." Deseguida se dá conta de que todo cambiou, xa non é unha nena e non vai poder facer as cousas de sempre, rematou a liberdade, todo pode resultar perigoso, non vai poder ir á carpintería axudar ao pai porque tampouco está ben visto que unha rapaza faga iso. Un vestido, "roupa de muller, porque xa es unha moza casadeira" dille a nai cando llo entrega, algo que a aprisiona. Todo cambiou, as amigas xa non son as mesmas, unha delas xa ten amañado o seu matrimonio cun vello e afirma "As rapazas non deben pensar na súa felicidade persoal, senón que primeiro han de tratar de buscar a da familia", mentres lavan no río saben que as mulleres da aldea as vixían, elas son o elemento represor que reprimido polos homes exerce de control das máis novas. Mulleres asoballadas que se conforman co seu destino e tentan que ningunha vexa outro horizonte, mulleres que son castigadas se as súas fillas non cumpren as expectativas dos homes, mulleres para o traballo da casa e a crianza dos fillos que semellan converterse en harpías vítimas convertidas en verdugos. Ás que desobedecen á familia só as agarda a desgracia máis absoluta: rexeitadas por todos, castigadas ata case a morte, responsabilizadas a familia do comportamento da filla (especialmente as nais) han de repudiala en público e din que rematan exercendo a prostitución na cidade. Todos os cambios que ve chegan ao cumio cando atopa aos pais amañando o seu matrimonio cos pais dun home 15 anos máis vello ca ela e descoñecido, séntese traizoada e cando abre "a xanela  que dá ao planeta promete que nunca deixaría que ninguén a pechase. Son unha rapaza con moitas luces e nunca podería vivir na escuridade". Unha rapaza que pensaba nas novelas de aventuras ve como a súa vida se transforma nunha obra de teatro tráxica, acaba de levantarse o pano para a representación. Son unha moza casadeira, ofrecéronme en matrimonio a un descoñecido e, mentres agardo o casoiro, a miña propia familia retenme como prisionaeira. Teño catorce anos, e non é unha boa nova. Vanme casar e non é unha boa nova. Son unha nena, e non é unha boa nova". Tradición ás veces ten moito que ver con traición, cando unha violencia xorda a arrodea, cando a alienación das mulleres constrúe unha cárcere contra as outras mulleres porque para todas elas as tradicións son inalterables, son a súa única riqueza nun mundo que xira sen elas, o único que lles deixaron foron uns cantos ritos seculares".

Ela agárrase a un poema de Emily Dickinson coma o raio de esperanza mentres o prometido lle fala, métese no cuarto da poeta como espazo de liberdade. Porque a literatura pode salvar, así o fai cando decide converter ao prometido en ogro, cando recita para si os versos, cando fuxe a un xardín interior que é só dela (e tal vez doutras mulleres que tampouco queren cumprir as expectativas sociais)

A novela, tal como se nos di, denuncia actos delitivos, que atentan contra a autonomía e a liberdade das mulleres e as envolven en entornos de violencia física e psicolóxica; non só busca sensibilizar e expor esta situación atroz a un só sector da poboación (como as nenas e adolescentes), senón envolver a todo tipo de lectorado dentro desta conversación, co fin de abrir o dialogo ante este tema que incomoda crenzas e costumes de culturas, por actos que deberon terse abandonado co avance, a evolución moral e cultural da sociedade.

Atención ao final. Ábrese a conversa!