Varios libros, moi distintos

A maldición de San Brián de Paulo Calvo

O padre Aldán guía un grupo de frades irlandeses por Galicia, na busca dun monasterio onde gardar un poderoso obxecto, que trae dende Irlanda. O mesmo artefacto que séculos máis tarde buscarán os nazis e que servirá para unha trama de espías no momento actual arredor da Universidade de Santiago de Compostela. Unha gaita que contén o mal, que quen a toca fai medrar tamén dentro de si e que provoca mil e un enganos ao longo do tempo, mil e unha loita para poder quedarse con ela. De novo, o esoterismo ligado ao nazismo (o doutor Fausto Wesster procúraa para o Führer, sabendo que de atopalo, o ditador acadaría a gran vitoria que desexa para os nazis sobre Europa). E, de novo, a falta de escrúpulos na momento actual, tanto na universidade como no comercio da arte. O poder do mal, pena que ese poder, unha vez máis se coloque do lado das mulleres, neste caso unha fermosa gaiteira de familia de gaiteiros que todos adiviñamos... non sei se ela estará moi contenta de verse convertida en personaxe malvado.
Chama a atención, que unha vez máis, aparece o mantra da nosa literatura (dos "Agradecementos" recollemos "grazas a Francisco Castro, en nome da Editorial Galaxia, por confiar en alguén coma min. Un rapaz da aldea. Coma quen di un ninguén") recollido por un novo.

 Lobísimo do saco. Tres titiritadas de Bernardino Graña

Tres pezas de teatro infantil: Sinfarainín contra don Perfeuto, Os burros que comen ouro (nunca cabalos serán) e Lobísimo do saco. De épocas diferentes, a primeira delas foi finalista do Concurso de Teatro d´O Facho no ano no que ganou Casares con As laranxas máis laranxas de todas as laranxas e que, naquel tempo se publicou na revista Grial. Di Bernardino Graña que así como esta primeira obra ten como tema central a crçitica ao réxime de Franco con ese reloxo que o controla todo, en Os burros que comen ouro (nunca cabalos serán) a crítica diríxese cara ao diñeiro e a falta de xustiza e, na última delas, Lobísimo do saco, o tema é a democracia.

Os animais son os protagonistas destas historias que conteñen moito humor, pero tamén invitan a reflexionar sobre o abuso do poder, a tiranía... en definitiva, o terrible que é para unha sociedade perder a liberdade.
Remata cun epílogo de Ramón Nicolás no que analiza estas tres pezas falando deste personaxe que lles dá unidade, Sinfarainín, e das características desta xinea de teatro infantil: simplicidade nos diálogos, potenciación da axilidade comunicativa e escenas de filiación máis ou menos humorísticas ou cómicas. Todas elas cun contido simbólico de loita contra a tiranía e a tontería, que -por veces- pode semellarse.

XII Premio Compostela de Álbum Ilustrado

O can de  Milu acadou o XII Premio Compostela de Álbum Ilustrado. Da autoría da ilustradora húngara Mariann Máray, a obra pasa a publicarse en sete linguas.

"O Milú gustábanlle os cans", así comeza a obra. Gusábanlle todo tipo de cans por iso, cando atopa un animal noi peludo, á beira do camiño, decido levalo con ela. Son amigos, pásano moi ben ata que un día... se descobre que Peluso non é un can. Aí está o problema, en que igual se ten que separar del e igual non pode resistir ese alonxamento.

Na presentación dise que é unha historia de amor polos animais, amizade incondicional e libertade. O xurado opinaba que merecía o premio pola atrevida aposta plástica, reforzada pola multiplicidade cromática, próxima á estética naif e ao mundo da infancia; valorando tamén a coherencia do discurso narrativo, tanto textual como gráfico.

Un final aberto, achégalle unha riqueza simbólica e un novo camiño polo que seguir creando e recreando a historia.

As imaxes tráennos un mundo persoal, coas súas propias cores e motivos, cunha lectura que suma e multiplica a do texto. 

Nas once edicións precedentes foron premiados “Cerca”, de Natalia Colombo; “Un gran sueño”, de Felipe Ugalde; “La familia C”, de Pep Bruno e Mariona Cabassa; “El camino de Olaj”, de Martín León Barreto; “Bandada”, de David Álvarez e Julia Díaz; “Mamá”, de Mariana Ruiz Johnson; “Ícaro”, de Federico Delicado; “Después de la lluvia”, de Miguel Cerro; “Una última carta”, de Antonis Papatheodoulou e Iris Samartzi; “La huerta de Simón”, de Rocío Alejandro; e “Cándido y los demás”, de Fran Pintadera y Christian Inaraja.

Outro álbum ilustrado: A araña que lles tiña medo ás arañas

A araña que lles tiña medo ás arañas de Ramón V. Veiga con ilustracións de Iván R.; un álbum ilustrado publicado por Xerais.

Unha araña nace no furado dun muro e alí queda preguiceira mentres as irmás marchan a explorar o mundo. Cando medra e non cabe no fogar ha de saír e vai atopando diferentes animais: un sapo, unha ra, un galo, un lagarto...que tentan comela pero non o conseguen porque ela solta un fío longo e escapa unha e outra vez, ata dar co cuarto da nena e fuxíndolle acaba debaixo dun moble onde atopa outra araña da que tamén ten medo e escapándolle remata fronte a un espello e asustándose das cousas tan feas que hai polo mundo, dálle un mal aire e cae redonda. Repeticións e ilustracións sinxelas pero moi interesantes e axeitadas ao tipo de obra.

Ramón V. Veiga, tamén é autor de dous magníficos álbumes: Violeta quere ser vampiro. Un conto de Samaín e É tempo de Entroido! 

Novidades editoriais

A banda da Reimunda de Pablo Nogueira (mestre de Audición e Linguaxe que escribe relatos están deseñados para tecer actividades de estimulación da linguaxe oral en galego a través de historias).

As ilustarcións son de Manuel Uhía, coa calidade acostumada, de tal maneira que se as paisaxes son fermosas, os animais están marabillosamente representados. O que menos me gusta do libro son as anotacións que na parte baixa da páxina dirixen a actuación do lectorado, posiblemente se poidera facer dalgunha outra maneira que non rache o ritmo da lectura.

O gatipedro. Da presentación editorial "Un neno, que se considera maior de máis, négase xa a poñer cueiros cando vai durmir pero ten un grave problema: polas mañás ten que soportar as queixas do pai e as burlas do irmán pequeno ao erguer da cama coas sabas molladas. Por que, malia ser maior, teño que poñer cueiros? Quen me fai isto a min? Teño que descubrir o causante de que molle a cama, pois eu non son. Se coñeces o imaxinario popular galego, saberás quen lle fixo isto." Autor, Jacobo Paz Limia e ilustrador, Xosé Tomás. Deste mesmo autor e ilustrador é A meiga chuchona que seguramente non lles guste moito ás avoas.

Dous títulos, en poesía, dunha vez

Galicia, o país das marabillas

Unha historia rimada que recolle aquel título do álbum de Milladoiro (Galicia no país das marabillas) escrita por Claudia Castro (un gato e un rato que son amigos e deciden percorrer Galicia, pasando pola costa da Morte, a serra do Courel, a Ribeira Sacra, as illas Cíes ata chegar a Compostela e establecer a residencia en Teo). 

Ilustrado por Emanuel Lomeña en branco, negro e gris, cun estilo que seguramente nos guste máis nuns terminados que noutros, pero que achegan unha nova visión dese paseo por Galicia. 

Soleando de An Alfaya, publicado tamén na colección Árbore. Dia presentación editorial: "Un libro luminoso coma o sol. Con letras para quecer a alma. E para que nunca vaia frío por dentro"

Un poemario arredor do sol que segundo se explica no limiar "xurdiu como un xogo entre dúas creadoras (escritora - ilustradora) unidas pola amizade, residentes en dúas comunidades autónomas distintas (Galicia - Cataluña). / A idea de ter como tema central o Sol agromou da necesidade de iluminar as nosas vidas a diario cunha imaxe onde predominase a cor amarela, que nos infundise serenidade e esperanza. (...) A metade do poemario naceu como resposta á proposta das imaxes enviadas por WhatsApp pola ilustradora, e a outra metade, os poemas remitidos do mesmo xeito, guiaron a man da debuxante." E iso ao longo de cada día, antes de que rematase ás 24 horas debían ter o poema e a ilustración, realmente un xogo que dá o resultado que está publicado por Galaxia. Un divertimento con chispazos que nos van gustar como atoparnos cun sol brando como aqueles reloxos de Dalí e 46 poemas dunha An Alfaya que aínda non coñeciamos.

Libros: de un en un

Conta comigo de Miguel Tanco traducido por Maruxa Zahera e editado por Bululú.

En primeira peersoa, a nena protagobista do álbum ilustrado vainos contando que na súa casa, cada un ten a súa paixón. Ela busca a súa e por fin atópaa nas matemáticas. Vainas vendo en todas partes e remata elaborando o seu propio casderno "As miñas matemáticas" no que explica as súas descubertas.  

Acompañan a un texto mnoi medido unhas ilustracións moi expresivas.

Nenas e matemáticas en novembro, mes das ciencias na biblioteca escolar, que máis podemos pedir?

Escribir entre dous

Versos viceversos de Antonio García Teijeiro e Juan Carlos Martín Ramos con ilustracións de Juan Ramón Alonso, publicado por Kalandraka.
Non son moi comúns pero de vez en cando aparecen estes libros escritos a catro mans. Antonio García Teijeiro é un asiduo, gusta de compartir e camiñar de par doutros.
No limiar de Antonio Rubio, pregúntase "Dúas voces alternándise? Unha voz que resulta da unión de dúas voces? Ou un libro de versos escrito a catro mans?"
Na presentaicón editorial: "Un diálogo poético a dúas voces (e un pincel). Versos do norte e versos do sur que van e veñen como as ondas do mar, que testemuña o seu intercambio literario e lingüístico."
Un fermoso libro cunhas ilustracións fantásticas nas que o artista introduce as súas propias metáforas coa utilización dunhas cores frías e limitadas que achegan ese ensimesmamento necesario para os versos.
Unha pequena cata:
"Libros pechados: que soños roubados!
Libros abertos: sorrisos e acertos.
Libros pechados: barbeitos xeados.
Libros abertos: outonos espertos.
Libros pechados: mil versos calados. 
Libros pechados: fermosos concertos
Libros abertos: tesouros gardados.
Libros abertos: abrazos ben certos." 

Premio Merlín 2019, unha historia marabillosa

Xelís, o guieiro das botellas de mar de Rosa Aneiros acadou o premio Merlín de literatura infantil deste ano, convocado pola editorial Xerais.

A autora está nun momento doce, próxima ao lectorado infantil, disposta a crear grandes historias para eles, con todo o respecto e compromiso, coa mellor lingua... a máis rica e vital na que podamos soñar. Por iso, este premio é ben merecido. Un premio que se honra a si mesmo e aos lectores e lectoras cando se lle entrega a Aneiros.

Un guieiro de botellas de mar nunha illa que pasa desapercibida, que se oculta no mapa mundi do planeta. Un guieiro cunha perna invisible despois dun accidente, unha perna coa que fala e que ten vida propia, Colérica é o seu nome (para que nos fagamos unha idea). Hai máis guieiros, todos eles nenos que ás veces pórtanse como nenos pero que tamén asumen a súa responsabilidade e ata lla fan asumir aos grandes, eses poboadores que descargaron neles a responsabilidade de coidar do mundo. Grandes empresas son as que se traen entre mans, acabar de rematar coa illa de plásticos que se agachaba no mar pero atísbase, despois da empresa ecolóxica unha pacifista, pois quen vai a loitar contra as armas se non son eles? Un neno nunha illa oculta superando un problema físico, unha nena lonxe, no norde, traballando co avó na construción de botrellas de mar para salvar o planeta... e nós? non imos facer nada por botarlles unha man?

Aneiros é desa caste de escritoras nas que a bondade loita por facer un mundo mellor, unha escritora que lembra aos primeiros creadores deste xénero que fuxían da literatura pola literatura para enfrontar a vileza. Aí a temos: "Mingüen as forzas e acougue o mundo!" nun berro no que Xurxo Souto semella acompañala tocando o corno agora que andamos a acordarnos de Nunca Máis, porque é novembro e cabe unha esperanza. 

Andrés Meixide deseñador da colección, realiza unhas ilustracións que significan a creación dun mundo tamén especial, distinto, e que nos busca como aliados ata o punto de achegarnos unha guía para a construción dos personaxes. Quen dá máis? 

O home de negro, premio de novela Neira Vilas 2017

O home de negro, premio de novela Neira Vilas 2017
Di a presentación editorial: "O home de negro proponnos unha trama singular, a dunha escritora que comeza a relatar “a historia dun home que un día espertou dun estraño soño onde el era o único habitante dun espazo branco” e que, a partir dese momento, vai converterse nun ente autónomo que dirixe o seu propio destino e mesmo interactúa coa súa creadora.

A grande imaxinación despregada por An Alfaya nesta obra así como as implicaturas filosóficas que encerra o seu relato fan desta novela un texto que debe interpretarse cunha mirada aberta, que nace con vocación de chegar a un abano amplo do lectorado."
A relación da autora coas súas criaturas e lectoras, o proceso de creación nunha divagación novelesca, unha desas obras de An Alfaya nas que prima a unha imaxinación e unha fantasía un tanto abstractas que poden sobre a historia; é unha marca de auga da autora ( e digo marca de auga porque seguramente me aocrdei de Buguina namorada e outros títulos).

Banda deseñada en galego

Trackers. 1 A arma perdida dos deuses.

Tirso - Muñoz 

Da presentación editorial:

"1664. Reino de Inglaterra. Un equipo de científicos da Royal Geographic Society está preparando unha expedición á península de Yucatán. A súa misión: capturar unha criatura das lendas maias coñecidas baixo o nome de Cancerber dos deuses. Os seus descubrimentos non só cambiarán o destino de Inglaterra, pero tamén o curso da historia. Tirso Cons (The Chronicles of Legion) e David Muñoz (Land of Vampires) reúnense detrás de The House of Whispers para ofrecernos unha historia de aventura con todo O gusto do cine clásico de Hollywood, mesturado con altas doses de fantasía, novela e emoción."

Un bo cómic, en galego, con guión de David Muñoz, idea orixinal de Tirso, cores de Fidelius... Editado por 3pintamonas . Desta mesma editora é Abastos, formado por catro historietas ambientadas nun mercado a través das estacións do ano.

Obra ganadora do II Premio Fina Casalderrey de LIX pola igualdade

De Xerardo Quintiá, o autor dun dos álbums ilustrados máis libre do noso panorama, Titiritesa.
«O País do Gran Furado é unha obra que resalta polo seu humor irreverente, pola súa transgresión dos contos populares e por reivindicar a poesía, a alegría e a revolución como camiños para procurar a igualdade."
Así aparece na presentación editorial e así o confirmarán as nosas lecturas porque...
"O País do Gran Furado
non é redondo nin cadrado.
Está achatado polos lados.
(...)
No País do Gran Furado está prohibido
que as mulleres coman perdices e sexan felices,
que lean poesía, tanto de noite como de día,
e que anden coas orellas merdentas."
Si, é un tema serio, pero de vez en cando cadran unhas risas e que se vexa o absurdo das discriminacións que padecen as mulleres.
As ilustracións de Noemí López acertadísimas, colocándolle a Toribia, a muller que gusta da poesía e ten un grupo de música (canto lembra á nosa Sés!) o traxe tradicional, porque a revolución faise tamén retomando a identidade aínda dentro do punk. E a liberdade reinará, pero reinará no sentido noso, nese da costa da Morte que é sinónimo de mandar, gobernar (a ser posible nunha república, ainda que teñemos que repetir eleccións).

Libros con música

 

A fraga de meu avó de Alicia Borrás e Gloria Sánchez con ilustracións de María Lires

Da presentación editorial:

"A fraga do meu avó está chea de árbores, animais e vida, pero agora vese rodeada de eucaliptos e de xente que tenta cortala. Para concienciar da problemática dos bosques autóctonos e dos espazos naturais, nace este traballo, cheo de poesía, música e ilustracións para chegar ao corazón de todos e de todas, para que os nenos e as nenas sigan gozando de espazos de vida coma este. Espazos que tan ben coidaron os noso avós." Cancións cheas de valores medio ambientais ilustradas con colaxes feitos de recortes a modo de debuxos.
Alicia Borrás conta con outras obras para a infancia como Quen son?, Nata y chocolate, O mar é noso, O señor Corpo quere xogar ... y Gloria Sánchez con varias ducias de mellor literatura infantil deste país.

Un álbum ilustrado sensible

O colar de bágoas... Imaxinemos unha nena que vai recollendo as bágoas distintas para ensartalas nun colar que ata arredor do pescozo para levar sempre consigo, pero hai unhas (as de alegría) que as deixa á beira do camiño para que os demais poidan collelas e levalas consigo.
Bágoas de todo tipo. Unhas para gardar e outras para agasallar. Observaremos a delicadeza das ilustracións e vaiamos enumerando os tipos de bágoas que coñecemos. Despois valoraremos a xenerosidade desa rapaza que se queda coas penas e entrega alegrías.
Texto de Franca Perini, ilustracións de Anna Pedrón e traducción de X. Ballesteros nun álbum ilustrado de Kalandraka.  Quen dá maís?