xoves, 27 de febreiro de 2020

Carvalho Calero (II)

Deixádemos seguir lembrando... e seguindo o libro de Henrique Dacosta a quen se debe
A súa poesía co que ten de autobiográfica:
"(...) e no ar do mundo cada día descobría eu unha illa
(...)
Eu tiña un pacto cpn Deus:
que ninguén dos meus morrería"
Pouco durou o pacto, cando aos nove anos perde a nai e un pouco máis adiante a madriña que pasara a ser unha nova nai.
Moitos pseudónimos, necesarios para os tempos que corrían, como necesarios eran os escritos que inauguraban lingua e literatura, unha vez máis. Sempre a recomezar, un paso adiante e outro atrás Galiza.
Primeiro preso, logo en liberadade condicional impedido para exercer a función pública. Clases particulares de forma clandestina como fixeron outros (o mestre Pereira en Santiago ou Culebras en Allariz). Exilio interior. "Escrebo para min e poque si. Que é o mesmo que dicer que escrebo para ninguén e por nada" (en carta a Fernández del Riego). Creador e investigador. O Fingoi e o benefactor Antonio Fernández López (quen escribirá a súa historia?), as clases e as publicacións.
Segundo Ferrín, pertence á xeración de 1936; non houbo xénero ou faceta que non chegase a cultivar: poesía, narrativa, teatro, ensaio, crítica literaria, lingüística e filoloxía. Creador de magníficos títulos como Pretérito imperfeito, Futuro condicional ou Anxo de terra. Unha poesía que beve de todos os ismos pero que se podería definir como existencialista.
Hiloizismo próximo á infancia...
"O vento buscaba-se
a cola como un gato.
Cando a atopaba,
como unha serpe,
asubiaba.
Os regatos corrían
como rapaces ao saíren da escola (...)
Na vila,
 as torres en camisa
bailaban polas esquinas (...)
As igrejas, como galos,
erguendo as súas torres,
ceibaban o seu canto."
Un teatro con finalidade formativa no que falar sobre os problemas humanos, unha escrita ideolóxica e con carga intelectual. Un pequeno fragmento de Os xefes.
Di
"General Braña: Aínda ben, eu combato pola paz. Quero impor a paz neste país.
General Dragón: Falas nun ton de império. Tamén eu quero instaurar a paz.
General Braña: Os dous queremos a paz. Temos o mesmo plano militar.
General Dragón: E unha paz para todos, un quilíbrio xusto, un sistema de goberno moderado. Temos o mesmo programa de goberno.
General Braña: Por que loitamos, pois?
General Braña: Non podemos facer a paz. Seria formoso que agora, antes das doce no relógio, chegásemos a un acordo e pudésemos facer a paz. Mais a miña dereita quer aniquilar a túa esquerda. Non podo oferecer-lle unha paz que non signifique a sua vitória.
General Dragón: Poderiamos firmar a paz. Temos o mesmo programa de centro. Mais a miña esquerda quer aniquilar a tua dereita. Teño que oferecer-lle unha paz vitoriosa"
Ademais de colborar na fixación das normas do galego que posteriormente foron derogadas para instaurar outras co ámbito que asumira a oficialidade, nos seus ensaios fala de como unha lingua que non se escribe se inscribe no marco da cultura folclórica pasando á etnnografía en vez de a filoloxía, dialectalizándose a favor da lingua escrita que opera no seu dominio xeográfico, un axioma para sintetizar a situación do galego: "ou é galego-portugués ou é galego-castelán".
Remata Henrique Dacosta antes da bibliografía (prosa de ficción e a súa publicación, poesía e a súa publicación, teatro e a súa publicación, a crítica literaria e a súa publicación, a lingüística e a filoloxia e a súa publicación, algunhas edicións de clásicos e a súa publicación, e a bibliografía sobre Ricardo Carvalho Calero) recollendo dun escrito anterior "Home rigoroso. Home bon e xeneroso. Don Ricardo. Afastemos controversias dunha vez por todas. Suspicacias entre defensores e detractores, por animadversión lusista ou mesmo pola falaz idea de non contar con quen lle facilitase material para elaborar a súa Historia*. Abonda! Cómpre que teñamso amplitude de miras e, ante todo, que o saquemos do ostracismo, a el, a que más fixo polas letras galegas en todos os tempos."
*Algo ao que se refiren Dolores Vilavedra e Monserrat Pena no Epistolario a Francisco Fernández del Riego.


martes, 25 de febreiro de 2020

Libros de narrativa

Unha distopía na que a auga xoga un papel fundamental, será o ben máis prezado, a moeda de cambio, o que te acompaña sempre para dicir cal é o teu estado
Catro partes: A Colmea, Utopía, Grandes esperanzas e A Odisea. Cada unha delas introducida por un texto magnificamente escollido arredor da auga, desde o do humorista Perich "A bebida máis perigosa é a auga: mátate se non a bebes", pasando polo biólogo Paul R. Ehrlich "Hai substitutos para o petróleo, non hai substitutos para a auga doce", o secretario xeral da ONU Ban Ki-moon "Un dos problemas máis alarmantes que encara o mundo de hoxe é conseguir suficiente auga potable para todos os habitantes do planeta (...). Con demasiada frecuencia, onde fai falla auga, o que hai son armas" para chegar ao investigador Jacques - Yves Cousteau "Esquecemos que o ciclo da uga e o ciclo da vida son un mesmo". Somos auga, o planeta é auga por iso cando o Gran Cataclismo o que queda ao mando é o dono das fontes que os converte a todos os demais en escravos. No ano dous mil catrocentos e moito a ditadura voltou porque a democracia ten fin cando non acaba de responder aos intereses dos máis poderosos, tal como se está a ver na literatura e na realidade.
Unha boa novela que pode dar para ser continuada. 

luns, 24 de febreiro de 2020

Día de Rosalía

Para o Día de Rosalía...
Sinto a publicidade comercial, os prezos... pero realmente hai moitos materiais interesantes para coñecer e está ben darlle divulgación (neste caso)

sábado, 22 de febreiro de 2020

Novidades doutra editorial (continuación)




Conto da Travesía das Musas de Joâo Pedro Mésseder, con ilustracións de Raquel Senra, traducido polo profesor Anxo Tarrío.
Da presentación editorial:
"Travesía das Musas: unha rúa estreita, nun barrio vello e pobre dunha antiga cidade. Nin merecía que lle chamasen rúa, só travesía. Pero neses lugares é onde se agochan, ás veces, a aventura e o desexo de liberdade de quen se sente só e preso. Ademais, as Musas son as inspiradoras da poesía, dos poetas… E, naquela pequena rúa, había poesía e diversión no aire. Xan parecía respiralas. E os seus veciños tamén"
Morriña de Paula Ventimiglia. Sen palabras, porque non fan falla, porque morriña é o tes cando te vas, un sentimento de perda que che fai volver a vista atrás.

mércores, 19 de febreiro de 2020

Literatura xuvenil, novela negra, matemáticas...

Tes catorce dezaseis de Rocío Leira, publicada na colección Fóra de xogo de Xerais, foi finalista do premio Jules Verne.
Presentación editorial: «Xogamos?» Ese é o contido dun correo electrónico que un día recibe o profesor Benavides. O matemático acepta o lance e dende ese intre terá que desentrañar o misterio que se agocha tras os asasinatos que se están a producir no campus universitario. Coa axuda de Silvia, unha enigmática alumna da facultade de Matemáticas, Benavides deberá resolver os desafíos lóxicos que un intelixente asasino lle vai propor. Mensaxes cifradas, pistas inquietantes e códigos aparentemente irresolubles danse cita nesta aventura chea de intriga na que entrarás de cheo nunha parte da historia das matemáticas. Comeza o xogo!"
Como en calquera novela negra... a historia non é o que parece, o asasinato perfecto é o que dirixe a investigación e a culpa cara a un asasino falso e a inocencia está cargada de crueldade. Unha historia plagada de enigmas matemáticos que espertan as ansias por xogar e seguir xogando. Unha historia situada no campus compostelán que seguimos dende a biblioteca Concepción Arenal á facultade de matemáticas, o comedor universitario ou a comisaría. Pode ser unha entrada á clases de lóxica matemática, pero sobre todo vai ser unha incursión ao mundo negro da tolería e os xogos detectivescos, á personalidade humana e as súas debilidades. 
Da autora de Universo Pitágoras, especialista en matemáticas que pode levar con moi bo tino as historias a ese campo.

luns, 17 de febreiro de 2020

Máis novidades



Non trabes na lingua de Antón Cortizas. Di a presentación editorial:
"A lingua hai que coidala, e non trabar nela, porque é un ben grande que temos" E Cortizas fai o que mellor sabe: xogar coas palabras "para trabarnos no corazón". Non estou tan segura de que chegue ao corazón... pero é cuestión de xogar con elas e ver o que pasa.
Unha descuberta a música co libro ou o libro con música. Libro + CD. En época de crise hai que buscar maneira s de sobrevivir e esta foi unha delas, especialmente para as xente que fai música qwue non é pouca no país. Este foi un dos campos nos que máis se avanzou,a s clases de conservatorio  en cidades e vilas fixeron o seu traballo. De cando se fixo da necesidade... virtude.
Oviravai son Verónica Santalices, Laura Iglesias, Federico Wlicki e David Álvarez. Eles fan todo: tocar, ilustrar e, sobre todo, crear música. A iso se dedican, nalgúns casos dende hai décadas e polo mundo adiante. Son veciños de Vigo e de porta, así que case que se pode dicir que ensaian no portal do edificio no que viven. As andanzas de Paio é o seu primeiro traballo na colección Sonárbore de Galaxia e Paio e o poder da música.

domingo, 16 de febreiro de 2020

Libros para tempos de infancia

O lobo de area de Asa Lind e María Elina Méndez con tradución de Antón Lado. 
Unha escrita poética para unha historia lírica. Unha nena vive cos pais nunha casa á beira da praia, cando se aburre baixa á area e alí atópase co lobo de area. Conversas marabillosas. 
Leamos o final para descubrir a tmosfera:
"A avoa chiscoulle un ollo a Zackarina, agarrouse ben ao bastón e comezou a andar para a casa.Zackarina correu en sentido contrario, cara ao mar e onda o Lobo de Area. Aínda seguía deitado na area, deitado coma unha toalla ao sol.
-Coñeciches a alguén que se hamase Brita? -preguntoulle-. Hai moito tempo, moito, moito tempo atrás?
-Por suposto que coñecín a Brita -dixo o Lobo de Area-. Pero non foi hai tanto tempo.
-Ela era a avoa da miña avoa -dixo Zackarina.
-Xa o sei -dixo o Lobo de Area-. E ti es a súa tataraneta.
-Ela era unha nena -dixo Zackarina-. A pesar de ser aínda máis vella ca a miña avoa vella. Podes imaxinalo?
-Si, claro que podo -dixo o Lobo de Area-. Pero podes imnaxinar que tamén ti es unha avoa vella. Aínda que polo momento...  
Zackarina non oíu o último, porque xa marchara e estaba intentando alcanzar á súa avoa engurradiña e que camiñaba co seu tac, tac. Pero o Lobo de Area quedaba deitado ao sol, cos ollos pechados e pensando na pequena tataravoa Brita e na vella tataraneta Zackarina, e nun colar coas perlas máis fermosas do mundo. Un colar que non remataba nunca."
Unha ilustracións, tan evocadoras coma o texto, especialmente as da nena e a paisaxe. 

sábado, 15 de febreiro de 2020

Poesía con ilustración

Pablo Otero publica en Facoría K Rizomas: Parece unha formiga
Coñeciamos o autor como ilustrador de obras como A raíña de Turnedó, Contos ao teléfono, A cociña de Toto MurubeMateo, O príncipe das sombrasABCdiario, Rato Pincho, Deseñadora de hora en hora...
Di a presentación editorial: "Poético, enigmático, reflexivo, ás veces transcendental... Este libro de textos ilustrados quere contigo, na túa carteira ou no teu peto, respirar o aire que respiras, ir ao ritmo dos teus pasos, mimetizarse coa túa pel". O autor defíneo como unha gran pregunta.
Unha cata: 
Ser un xesti.
Un xesto pequeno que presta mirar.
Como cando ti recolles o cabelo  
e eu penso en madeiras.
E hai unha fogueira no mar con xente    
que baila baixo os astros.
E, nese intre, podería sentir a noite dos minerais,
sentir os ósos da balea dende o interior.
E ver o mundo como foi hai oito mil anos, 
hai dezaseis mil anos,
hai trinta e dous mil anos"  

mércores, 12 de febreiro de 2020

Poesía

Irmá paxaro de Tamara Andrés ilustrado por María Montes e publicado por Cuarto de inverno.
Un libro especial de nova poesía onde a lírica contén a misterio.
Faise real aquela recomendación de non tentar entender e seguir a lectura  na busca do tesouro que ás veces é unha relación entre irmás. A loita contra o esquecemento porque...
"primeiro perdinte entre as mans
agora despréndeste tamén 
da miña ollada"
Porque...
"Miña irmá é
un paxaro
que xa non me fala"
Unhas ilustracións magníficas que acompañan os poemas e tamén á autora, pillándolle o expresión máis propia  levándoa ata ese adeus que pecha o libro. As tonalidades tan acordes ao texto, ás veces a modo de telas vexetais... deixando a dúbida sobre a cor das cubertas. Texto e ilustración combinándose nese surrealismo que tamén as irmaa. Todo poeta debera ter un libro así ilustrado!


domingo, 9 de febreiro de 2020

Cómics

Un cómic anual (e xa van dez). Ese é o compromiso de O Garaxe Hermético. Neste caso participan ata 40 alumnos/as repartíndose tarefas de guión, lapis, tintas, cor e rotulación.
Intraterra
O mundo despois dunha catástrofe pola que a superficie da Terra foi arrasada. Os sobrevivintes viven en peqeunos búnkeres baixo terra. Nun deles, situado baixo a tundra rusa acaba de cometerse un crime, unha inspectora vén a investigar o suceso e descubrir o culpable.
Sete habitantes, un neno, dous ex axentes da KGB, dúas mozas antisistema, unha embarazada, un amorío secreto,... a trama está servida.
Quen foi o asasino? Quen o encobre? Quen está disposto a a todo por saír á superficie? Que hai na superficie? 
Luzbell. O demo bombilla 
Xosé Tomás e Diego Rosales. Unha recompilación de planas publicadas anteriormente en Golfiño, El Progreso, Diario de Pontevedra. acompañadas por un limiar o que se presenta cada un dos personaxes e un epílogo de "Aprende banda deseñada con Luzbell". Os demos non son os peores.... 

martes, 4 de febreiro de 2020

Varios e ben distintos, sempre de viaxes



A peregrina gastrónoma. Unha guía do Camiño Inglés escrita por María Canosa e ilustrada por Miguel Cerro.
Da presentación editorial:
"Tara, a peregrina protagonista desta guía para as viaxeiras curiosas, elixe o Camiño Inglés e percorre na súa viaxe desde A Coruña ‒un dos puntos de inicio xunto a Ferrol‒ a Santiago pasando por Elviña, O Burgo, Alvedro, Cambre, Carral, Aquelabanda, As Travesas, Bruma, Outeiro, A Calle... para coñecer o Castelo de Santo Antón, a Torre de Hércules, o Golfo Ártabro, o encoro de Cecebre, o monumento aos mártires, o Pazo das Candeas, As Encrobas, pazos, cruceiros, hórreos, antigos hospitais, igrexas, pontes, cemiterios ou saborear a cervexa galega, roxóns, filloas, lacoada e torta de Santiago para converter o lector nun auténtico peregrino gastronómico no seu percorrido ata a Catedral".
Unha viaxeira inglesa con raíces irlandesas chega á Coruña en cruceiro e decide seguir a pé facendo O Camiño. María Canosa acompáñaa nesa viaxe polo país para deterse nel, para falarnos do que ve e do que escoita, do que se pode comer e gozar. A viaxe é un motivo para facer unha guía na que falar de todo o noso, do que foi e é, do que nos caracteriza e do que nos gusta, do noso patrimonio e das nosas loitas...
Todos os sentidos alerta. A memoria acude a prestarnos o saber. Tara é o nome da moza viaxeira, o dunha deusa, o da plantación de Foise co vento... 
"Eu son Tara. A primeira da miña estirpe, a que reúne no meu nome, e no camiño, o desexo de coñecer as raíces e a firme decisión de avanzar e ser distinta, única"
As ilustracións acompañan moi ben o texto, escollendo a esencia dos lugares e obxectos con cores fortes que se pegan ao verde (non podía ser doutra maneira neste país) e a figura feminina lembrando o cubismo daquelas mulleres que levan dous ollos nun lado da cara.

Etram e Ailux na Terra dos Mortos de Buenaventura Aparicio Casado con ilustracións de Pilar Castro Caamaño, publicado por Ab Origine Edicións. Dous extraterrestres viaxan, tamén no tempo, e aparecen na prehistoria... O encontro entre dúas civilizacións.

domingo, 2 de febreiro de 2020

Libros de narrativa que poden estar converténdose en series

Os camiños do vento de Xavier Estévez, publicado por Xerais na colección Merlín.
Na presentación editorial dise: "Lucas e Sara comezan o novo curso xuntos no instituto. O cambio á ESO non será doado, e menos cando un novo misterio peta nas súas portas. Unha pequena ladroa de peixe aparece no peirao onde adoitan ir pasear. Na súa pescuda por descubrir quen é esa rapaza, aprenderán a ver o mundo con outros ollos e coñecerán dous novos amigos e a odisea que viviron ata chegar á vila: unha viaxe a través dos camiños do vento. Despois de Avións de papel, os personaxes de Lucas e Sara regresan á literatura cunha nova historia sobre a amizade e sobre todo aquilo que tece os nosos soños."
Si, volvemos a aquela historia na que a presenza de imaxes nos levaba a Hooper. Un rapaz reflexivo e sensible, unha rapaza en cadeira de rodas e unha amizade que nace cando se actúa sen pensar demasiado; así se coñecen nun golpe de espontaneidade de Lucas; agora continúan alimentando esa relacións coas saídas a pasear, coa coincidencia na escola e coa disposición a entender o que pasa e actuar en consecuencia. Porque os refuxiados poden chegar ata o lugar no que ti vives, porque podes responder a ese reto con compromiso e ver como non é tan difícil facer que a xente sexa algo máis feliz. A soidade, o abandono, a guerra, as fronteiras, os grandes muros... todo pode ter solución se actuamos con sentido, pouco a pouco, cambiando mentalidades, abrindo portas, implicándose.
Contan Lucas e Sara, en primeira persoa, pero tamén un narrador omnisciente que comeza o relato de forma magnífica. 
Momentos moi bos co humor de Lucas salpresando instantáneas e outros nos que o relato se ralentiza...
As ilustracións de Xosé Cobas no seu estilo, xogando con referencias dende as maneiras aos obxectos sempre presentes como ese barco ou ese paxaro, co debuxo en branco e negro ou coas cores que lle son propias ata chegar ao culmen da casa de Manuel onde o simbolismo acada a máxima expresión.