Chegaba o curso con algunha novidade

 

De Kalandraka un par de álbums ilustrados centrados nos valores: a multiculturalidade na escola e na vida, a pobreza tocando coas súas mansa infancia.

Cos brazos abertos de Antonio Rubio e María Girón en tradución de Xosé Ballesteros. Porque na escola "hai cabelos durmidos e rizados, cabelos coma nube, coma o trigo, cabelos surtidor ou destrenzados. Hai colores de pel igual que o barro, colores de crecente arco da vells, colores vento, chuvia, trono, sándalo", idiomas, nomes, procedencias, relixións... e todo se resolve mirándose, soñando, voando, abrazando... formando unha magnífica espiral collidos dos hombreiros ou das mans pois cos brazos abertos aquí (sexa o lugar que sexa) agardan aos que cheguen. Unhas ilustracións que mostran esa realidade múltiple, dunha maneira moi eficaz, abrindo o abano de planos e miradas seguindo a uns nenos e nenas que nos acompaañn ao longo das páxinas mostrándose e ensinando os seus xantares e músicas. Palabras e imaxes que nos mostran un mundo DE BRAZOS ABERTOS. Así se presenta: "Un poema ilustrado un poema ilustrado, un canto por un mundo novo, igualitario e fraterno, donde todos e todas temos cabida".

Unha pequena historia

Don Carlos e o misterio dos lucecús de Patricia Torrado Queiruga con ilustracións de Xan López Domínguez publicado na colección Meiga Moira de Baía.

Un profesor, Carlos. Un grupiño de alumnos preocupados polo que se anda a dicir a respecto de que o profesor anda despistado. Un misterio: parte das as árbores queimadas -xustamente as autóctonas- apareceron vestidas cunhas especie de chaqueta de cores feita de lan a punto de niño de abella.

A historia vai indo, aínda que semella que a autora ten moito interese en que se vexa a diversidade, en que se noten os valores que se pretenden transmitir en base a ruptura de roles tradicionais, o que está moi ben pero ten certo problema cando se ve forzado e na busca dun público determinado. Para mostra un botón: "Román ía pola súa nai á obra, que é a que máis manda e a que vai de última para a casa; Afonso uedaba tendendo a roupa co seu pai, Maca xogando aos camións coa súa irmá máis nova e a min tocoume levar a Sofi á casa, porque vive moi preto do apartamento da miña avoa, ese no que vive coa súa parella, a afamada concertista de violín polaca, Brezezinski". Hai apuntes moi acertados como cando a rapaza que vai en cadeira de rodas conta o problema derivado do lixo polo chan (excrementos de cans, chicles...) e o que iso implica sumado ás barreiras arquitectónicas. Fálase con naturalidade das mariñeiras, unha das rapazas é a que salva o barco no medio da néboa (coma as heroínas de Sálvora), o profesor fala en feminino, os homes levan falda, un dos rapaces é transexual, o barco está gobernado por unha patroa pero tamén se apuntan probelams medioambientais como cando se cita o castro que está cheo de lixo a pesar de ser un ben de interese cultural, os microplásticos ata na chuvia... Hai relatos que escapan da mensaxe e fermosean a narración como ese momento no que os poldros se converten en unicornios, as conversas coas avoas, esa bruxa que vive cun troll e un dragonciño...

A defensa do medio ambiente e a igualdade son ámbitos presentes.

Para a inclusión

 

Entre os materiais que van aparecendo para facilitar a inclusiónde todas das diversidades funcionais, sempre botamos de menos a presenza de máis audiolibros. Pois ben, esta vez demos con algún... Trátase de varios contos que nos son narrados por Pepe Sendón e que pertencen ao arquivo da SELIC (a Semana do Libro de Compostela).

Aquí van, para goce de todas e todos, porque como ben di Tonucci, cando traballamos a favor da rapazada, dos anciáns, dos que teñen algunha diversidade funcional, tamén o facemos para o público, porque están ao noso alcance, ao de tod@s!

Dentro do festival da lectura, o programa Liñas paralelas, que se presenta así:

"Por iniciativa da Concellaría de Acción Cultural do Concello de Santiago, e en colaboración coa Radio Galega, presentamos aquí a versión audio dalgúns dos relatos contidos na colección Liñas Paralelas, editados pola SELIC, na interpretación de Pepe Sendón e coa ambientación sonora de Marcos Teira, á guitarra, Nenoescuro (Rafa Xaneiro), á electrónica e Suso Alonso, ao piano. Gravación de voz, mestura, edición e masterización final realizadas por Antonio Vázquez.

Relatos: O vello terrible, de H. P. Lovecraf;  Un calendario vivo, de Anton Chejov; O mariñeiro de Amsterdam de Guillaume Apollinaire; Calor de agosto, de W. F. Harvey; Unha noite de verán, de Ambrose Bierce; Cyril Tourneur, de Marcel Schwob; A historia dunha hora, de Kate Chopin; Un fratricidio, de Franz Kafka; Sredni Vashtar, de Saki; Lembranza, de Marcel Proust.

A escoitar... 

O Papagaio, o xornal da xente miúda

 

Nunca nos cansaremos de recomendalo. Se queda unha soa biblioteca escolar ou pública sen el teremos fallado en todos os sistemas de apoio á normalización lingüística.

O único xornal para rapazada en galego. O único, e aínda dirán que asoballamos a alguén facéndoo ler en galego. E os xornais, as revistas, son necesarias, porque elas coma as series tenden fíos de atan dalgunha maneira ás crianzas coa lectura. Igual que as series: se lle das uns personaxes que se repiten, unha historia que ten continuidade ou reitera un esquema, unhas coordenadas espazo temporais que xa coñecen... aí van lendo detrás delas. Porque os personaxes xa case son da familia, pensemos por exemplo nos Bolechas, hai nenos/as que non queren saír da casa sen unha desas historias, gústalles atopalos nun museo ou nunha librería, adoran recoñecelos... pois igual sucede coas revistes. Por iso son tan imprescindibles. E nós, en galego, só contamos con este Papagaio que mantén en pé Abraham Carreiro. Grazas por facelo, por darnos de ler!

De futbol e mulleres

Cando o fútbol de mulleres deu acadado a primeira plana dos xornais e a primeira nova dos telexornais, cando se demostrou que o mundo do deporte é discriminatorio, tal como sabiamos (o profesorado interesado na igualdade levaba estudando este ámbito dende os anos oitenta polo menos, Agustín Fernández Paz introducira este problema no libro de relatos Rapazas...) ou imaxinabamos claramente, pois os homes máis reacios á igualdade tiñan eses intereses de deporte e copas, bar e fútbol eran conexións ben perigosas para o mundo das mulleres.

Hai un tempiño apareceu en Fóra de xogo A pioneira de Héctor Pena. Presentábase así: "De Ester din que é unha "marimacho". Tamén lle chaman "muller hombruna". E só porque lle gusta xogar ao fútbol. Ou, quizais, porque o seu corazón non latexa ao ritmo que dita a sociedade. Talvez é moito pedir para A Coruña de hai cen anos. Loitar contra todo e contra todos para facer realidade os seus soños é a súa razón de ser. Pero a Guerra Civil e a represión do fascismo poden ser un muro demasiado duro que superar. Ou non. Porque a "roja acérrima" que vían as autoridades convértese nunha pioneira e un exemplo para as mulleres de alto risco. Empacadoras, atadoras, pescantinas e proletarias da industria pesqueira que se botaron ás rúas para opoñerse ao novo Réxime do 18 de xullo. Un camiño de sororidade tecido a través dunha rede de protección fronte aos bechos, o frío, a fame e os inimigos da liberdade. E co balón nas cabeza, nos pés e nas mans da gardamallas." Agora aparece en banda deseñada A porteira de Xulia Pisón e Óscar Losada, da man da Universidade da Coruña co patrocinio da Xunta, o concello e Gadis. Preséntase así: "O de Irene González é un caso único no mundo. Na década dos vinte dioséculo pasado foi a primeira rapaza que rompeu barreiras no fútbol, ao se converter na porteira e capitá do equipo masculino coruñés ao que deu nome: o Irene F.C. Esta é a historia dunha nena que levou a súa paixón máis alá dos límites establecidos para as mulleres da época e fixo realidade o seu soño." 

Un cómic ben claro no que se mostra un momento histórico, a historia dunha nena que cumpre os seus soños e morre por eles, un xornalista deportivo e unha autora de bd contándonos unha desas historias que non se deberían esquecer...

Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil

Furia de María Reimóndez acadou o premio Jules Verne de literatura xuvenil e aparece publicado por Xerais no colección Fóra de xogo.

Da presentación editorial: "Tras a morte da súa nai, Cecilia, unha adolescente de dezaseis anos, non sabe como convivir coa dor. Por se non fose pouco, unha pandemia, un cambio de casa, a precariedade e a incomunicación coa súa tía avoa énchena de rabia ante o mundo que a rodea. Cando a cousa parece que xa non podería empeorar máis, atópase co boxeo. Grazas a este deporte e a unha serie de persoas que a acompañarán, Cecilia atopa a confianza nas propias forzas para buscar unha vida plena, para atopar o seu lugar seguro.
Furia non é só a historia dunha moza que se enfronta á perda e á dor, senón unha reflexión sobre os afectos e o valor verdadeiro, un canto de amor ao boxeo e unha constatación da importancia de termos sempre alguén na nosa esquina que nos guíe á hora de evitar os golpes eludibles e nos acompañe para encaixar os inevitables."

Cando semella que non hai volta, cando a persoa coa que vives é unha tía avoa coa que non te entendes, aínda que é a persoa que che coida igual que coidou a túa nai ata a morte. Cando o historia se centra na adolescente e nesa muller maior que traballa sen parar e aguanta da furia da rapaza que non sabe que facer con tanta rabia. Cando a vida é unha tarefa difícil. Cando damos o curso por perdido aínda que ben poderiamos retomalo pero botamos de menos esa motivación necesaria. Cando nos sentimos traicionadas por calquera que se achega para facer un traballo en equipo, para falar, para que non se note tanto o acoso...

Varias voces: Cecilia a adolescente que camiña ante a maior das perdas e a peor das confusións; a avoa Remorso coa fala de Rianxo, M trasunto da autora e Blue a adolescente non binaria. Cinco partes: Asalto de sombras, Un - dous, Sparring, Manoplas e Furia. A perda da nai e o dó inmenso, no peor momento (a adolescencia dunha filla única de familia monoparental) e na situación máis precaria. A autora escolle as circunstanncias máis difíciles para a aparición do boxeo, esa táboa de salvación que a vai poñer en contacto cun mundo novo no que a todo se radicaliza.  Ficción cos propios sentimentos e entrada a un deporte descoñecido, rodeado de prexuízos, máis alá, sempre máis alá, por iso, a autora na ceremonia dos Xerais agradecía ao xurado a súa lectura libre de ideas preconcibidas. 

Banda deseñada de mulleres e rural

Xaora é a novela gráfica de Ana Moreiras, unha profesora de física que realiza banda deseñada e leva publicados dous títulos a ter en conta: Madialeva e Xaora.

Así se presenta esta entrega: "Virxinia anda medio perdida. As súas dores físicas e máis as cicatrices emocionais tráena sen azos, buscando respostas para as grandes preguntas ás que se quere enfrontar como adulta. A visita da pantasma da súa avoa, vitalista, descarada, feliz por recuperar o vizo da mocidade, axudaraa a comprender que é o realmente valioso e auténtico.

Ana Moreiras amosa nesta novela gráfica os seus dotes para a narrativa. Unha historia chea de humor e reflexión sobre o noso tempo, sobre o noso país."

O uso de expresións mariñás (Marialeva, Xaora) son unha marca da casa para titular as obras, da mesma maneira que o son as protagonistas das historias: mulleres maiores do rural. Unha homenaxe e un campo que ficaba algo arredado da banda deseñada xuvenil. Unha cita de Herman Hesse achega información que supoñíamos actual: "A présa da vida moderna xa se apoderou das nosas poucas parcelas de lecer; a nosa forma de gozar e divertirnos non é menos nerviosa e acosada que o balbordo do traballo. "A maior cantidade posible e o máis axiña", é a consigna. A consecuencia é o aumento constante do pracer e a progresiva diminución da alegría. (...) O gozo saboreado é dobre gozo. E non descoides as pequenas alegrías."

Unha terapia de constelacións familiares, outra de ioga, unha dieta de xaxún intermitente, unha falla de comprensión da contorna e do pasado e... no medio de todo iso a avoa morta que se presenta e acompaña á protagonista. Unha situación de traballo na que dous compañeiros van ascendendo por entreguistas ao tempo que tentan ir de colegas (ela, moi de "cariño / querida" e terapias alternativas; el, un vello ligue); por medio desta conxuntura unha serie de reflexións de moito interese que dan para pensar e remoer. A visita aos pais e fillo da avoa, a volta desta á leira familiar, a familia arxentina coa que se garda un segredo, as diferenzas entre a filla e o pai en relación ao rural, a esperanza nun cambio político, a toma de decisións imprescindible e a esperanza, sempre a esperanza.

A obra situada en lugares coñecidos polo lectorado (prazas e rúas de Santiago, bares coñecidos), problemáticas actuais (a loita dos venres negros na TVG "peleles chupándolla ó gabinete de presidencia e falando un galego pentavocálico cos pronomes todos do revés") e a toma de postura persoal a todos os niveis.

Todo un luxo poder contar coas obras desta autora!