luns, 20 de outubro de 2025

Varias novelas para adolescentes

A sombra do graffiti de Brais Babarro Fernández e En terra allea de Pepe Carballude están publicadas na colección Costa Oeste de Galaxia.

Da presentación editorial: "Unha vila dos Estados Unidos vese arrasada por un tornado. Todos puideron escapar agás Bego, unha estudante galega de bacharelato que está de intercambio, quen, ademais de facer fronte á destrución, atopa o cadáver dun rapaz que leva ao pescozo o pano que ela trouxera desde Muros, coas sinaturas de amigos e familia. Soa, sen saber como o finado se fixo con el, e co medo de poder ser acusada de asasinato, comezará unha investigación contra o reloxo para probar a súa inocencia. A primeira pista tena clara: o mozo ten un nome tatuado no brazo.Quen é Stewart Amwer?"

O que se conta sucede nunha poboación tranquila do Medio Oeste americano con 502 habitantes, nun sábado o que a esta estudante lle toca facer voluntariado (limpando a piscina do seu centro de estudos); a compañeira que a acerca no coche mentres falan do calor e  de que comeza a temporada de tornados, anuncia a aventura "Rapaza de intercambio vivindo a experiencia americana a tope." A historia que se nos conta en terceira persoa titula os seus capítulos co horario e dura dende as 9,30 da mañá ata as 17,42 da tarde.

A novela conta moito, dende o perigo de colocar os cascos con playlist e non escoitar os múltiples avisos de perigo e evacuación que a conducen a unha perigosísima aventura solitaria ata os episodios de autolesións difíciles de superar de autolesións, o imaxinario que arrastramos polo cine sobre os perigos da investigación policial norteamericana, unha paisaxe de catástrofe absoluta na que só quedan cascallos da civilización... e algo que nos remite ao presente, as forzas da natureza arrasando con todo o que a humanidade dá creado esquecéndoa. Aparecen tamén os cazatornados, eses aventureiros que os buscan en vez de fuxir e a amizade que se crea entre o estudantado das escolas que máis tarde se van atopar en lugares moi diferentes da sociedade pero gardarán e tentarán axudarse na medida do posible. Un mozo pegado a unha mascota co seu nome nos grafittis e tatuaxes, un pano cheo de afecto que o busca para acompañalo nese último instante igual que el quere facer coa mascota indo na dirección contraria á que se dirixen todos. Unha moza que no medio do desastre vai descubrindo o enigma, paso a paso, minuto a minuto... 

Ese mundo que se esfarela nun instante, daranos que pensar? lembraranos o que acaba de pasar no Mediterráneo e aprenderemos algo del? 

Un esforzo, unha novela que nos leva lonxe sen deixar de estar aquí, unha narración que bebe do cine de aventuras, detectives e catástrofes.  


 En terra allea de Pepe Carballude tamén está en Costa Oeste de Galaxia. Da presentación editorial: 

"En terra allea aborda o tema da migración e os dramas colaterais: explotación laboral, dificultades coa vivenda, problemas de convivencia, enganos, abusos…, mais tamén aparece xente boa que tenta poñerse na delicada situación do outro. As relacións humanas, as friccións e os consensos, a imposición e a tolerancia, as penas e os momentos felices, pesan moito no decorrer da trama, onde, ao final, triunfa o amor. Un retrato real, traumático, dun feito que se pode ver acotío e unha chamada á solidariedade e á colaboración de todos."

Recollerei algún fragmento para ver o que hai: "Nun terreo cedido a unha construtora a cambio de deixar os baixos para oficinas sociais (hai uns corenta anos) ten as súas dependencias unha asociación á que acoden os xitanos arrombados en casouchas enferruxadas, aqueles que se resignan á incomodidades dun piso de protección oficial, os inmigrantes en busca de futuro, os retornados á terra de seu, os fuxidos de todo tipo de inxustizas, as mulleres violentadas, os indocumentados...  Aquí atopamos unha enfermeira xubilada, coñecedora do terceiro mundo en primeira persoa, despois de facer voluntariado nos anos de traballo, pero tamén un mozo cabreado co mundo (ou sen dar superado a súa relación co mundo da droga que considera que pode facer a súa vontade con todos os dereitos e ningunha obriga), un cura daqueles que defenderon e defenden a cultura do país e ás xentes máis necesitadas que entrega o seu e fai da reitoral un acubillo, dúas mozas (unha xitana e unha inmigrante que se axudan e descobren o amor que as une), o odio a un pai que a abusou e que tapa o seu delito cunha ideoloxía afastado da familia... O problema dos pisos cedidos e compartidos nos que por veces atopas ao teu explotador noutro que parecía ser tamén explotado, a quen che trata mal e che rouba (isto xa o viramos moitas veces entre os emigrantes galegos que foran espoliados polos seus compatriotas e para exemplo a novela que recolle un feito real en Azucre), a dobre moral daqueles que aproveitan o traballo dos inmigrantes para pagarlles mal e facelos traballar moito. Pensando nisto, igual a novela ten un pouso de "boísmo" que, ao meu entender, lle resta algo de calidade. Xente afastada do seu medio, sen referencias que a "sancionen  moralmente" pode facer algo que na súa contorna nunca se atreverían a levar a cabo, pode que nesas circunstancias poda saír tamén o peor que gardan (como nos pasa a todos e todas). Entendo que nos gustaría colocarnos no "politicamente correcto", que debemos construír o imaxinario defendendo as persoas que poden estar en desvantaxe pero tamén debemos coidar a credibilidade e non deixar ao lectorado sen armas de defensa. Houbo curas coma esa criatura de deus que, como dicía unha veciña atea, "se houbese máis coma el, crería", hai xente boa e pode que sexa a maioría pero vense máis os outros, hai conflitos que se resolven moi ben e a min gustaríame que todas o fixesen así e que os bos tivesen unha boa vida e que o lesbianismo se aceptase tamén entre os calés... 

Está claro que Carballude nos presenta unha historia para ler e que temos que facelo, coma todas as súas!

Ambas novelas recollen conversas de whp e emoticóns achegándose, desta maneira, ao mundo xuvenil.

sábado, 18 de outubro de 2025

A señora A e o señor Z


A señora A e o señor Z traducido por Xosé Ballesteros está publicado en Kalandraka na colección Demademora. Presentase como "Unha historia sobre a convivencia e as relacións humanas co sentido do humor e a fina ironía de Teresa Durán e Gustavo Roldán.

Dous seres absolutamente diferentes que un día se encontran. Ela só pod vivir en branco e negro porque ten intolerancia ás cores. El é un pallaso aque vive entre cores, dende o nariz vermello e redondo ata o chapeu verde. Despois do desmaio inicial, pouco a pouco a señora A irá aceptando a cores ata o punto de pintar de vermello os labios. Daquela, o señor Zfoi ercar unha sandía para compartir: unha tallada para cada un. E cada unha delas era (nin máis nin menos) que esa bandeira que algúnsnon queren que se mostre.

Un final que transcende o propio conto ao traer esa historia atemporal ao momento actual, en relación ao conflito palestino dunha maneira tan leda, pacífica e resolutiva.

venres, 17 de outubro de 2025

Volven os esqueletos


 Noite de golpes
ten dous protagonistas: esqueleto pequeno e esqueleto grande. Dise na presentación: "O esqueleto grande e o esqueleto pequeno non poden deixar de chocar unha e outra vez. O Dr. Ósos está atento para resolver cada situación, pero a súa paciencia ten un límite…"

Cheo de repeticións nas palabras e nas situacións, sempre nun ambiente de risas e alegría porque "No escuro, escurísimo soto dunha escura, escurísima casa, un esqueleto pequeno está ler un cómic. Nunha escura, escurísima rúa dunha escura, escurísima cidade, un esqueleto grande está a pasear o can." Que vai pasar? Porque pasará... unha e outra vez. Tamén descubriremos que os esqueletos se ven na noite porque hai escuridade e non é gratuíto xa que o branco vese sobre o negro e pasa desapercibido sobre o branco.

De Allan Ahlberg e André Amstutz, traducido por Sandra e Óscar Senra Gómez esta publicado por Kalandraka na colección Tras os montes cunha cuberta con volume que brilla na escuridade. Que máis podemos pedir? Agora que as noites serán máis longas e se acerca o samaín co medo no programa, leamos libros marabillosos coma este que nos poñen a ben cos tópicos dos temores. Riamos, divirtémonos con estes dous esqueletos aos que nada malo lles pode pasar(igual porque xa lles pasou).

mércores, 15 de outubro de 2025

No ano Castelao

No ano Castelao e pensando nos máis pequenos igual había que ter en conta un par de publicacións de anos pasados, da editorial Galaxia. certamente non hai que pecharse nas novidades e debemos volver a vista atrás moitas veces para recuperar obras que continúan a ser necesarias.

Cousas de nenos, publicada e Árbore de 2004 recolle algunha desas marabillosas viñetas nas que Castelao fai protagonistas aos nenos e as nenas, a relación entre eles e cos maiores ou cousas nas que os que interveñen son os animais (tan queridos pola rapazada). Estas "cousas", formato creado polo noso autor, fainos interrogar sobre o que sucede e non se entende demasiado ben. Na presentación fálase disto, de como a mirada das crianzas é a do propio autor que os pon a eles a preguntar en voz alta (igual que falan ante o emperador nú. Inocencia e tenrura envolven estes anacos de realidade nos que a imaxe e o texto se complementan marabillosamente formando iso que os coetáneos chamaban "cousas da vida por Castelao" para colocar nese arquetipo os sucesos que resultaban significativos e nos que había que pensar.

A imaxe de portada co meniño das piñas subido ao pino, abrazado ao tronco con pernas e brazos mentres este se move tráenos o mellor do autor rianxeiro, ese sentimento de vulnerabilidade fronte á natureza e de amor infinito por ela.


 

O outro libro é o de Marilar Aleixandre, Castelao segundo Rañolas publicado en Costa Oeste, que se publicou por primeira vez no 2000 e agora se fai , de novo co selo "2025 ano Castelao" . Entre a autora e Rañolas van debullando a vida de Castelao en artigos que se titulan "Rañolas explica quen é Rañolas (e Castelao), Daniel dorme cun coitelo baixo da almofada (para falar dese tempo de Castelao neno na Pampa),  O estudante bailador e os caciques (adolescencia e primeira xuventude en Rianxo), Cóntase un conto de cego, Castelao ponlles aos galegos uns novos ollos, Verbas de lume e de chumbo (mitins), A derradeira lección do mestre, O desterro soñando a terra, Para ler máis (un final de ampliación cunha bibliografía na que seguir afondando nesta figura).  Todo el ilustrado coas imaxes do autor.

Dous libros para atender a diferentes idades e dende diferentes ópticas. O primeiro deles para entregar e ver a reacción, observar que pode pensar esta xeración sobre o que creou o gran Castelao naqueles tempos, o segundo para seguir unha biografía dialogada. 

luns, 13 de outubro de 2025

VIII Premio Agustin Fernández Paz pola igualdade

VIII Premio Agustin Fernández Paz pola igualdade recaeu no libro Queco e Kika de Eva Mejuto que aparece ilustrado por Paula Cheshire na colección Merlín de Xerais, para rapazada a partir de nove anos.  

Así se presenta:"Queco é un can vello e roñón que vive desde hai tempo na casa de Sara e Lara. Kika é unha cadela alegre e rebuldeira que acaba de ser adoptada pola parella. Queco está aborrecido coa chegada da nova inquilina. Kika está encantada coa nova vida e fai o posible por agradar para que non a abandonen, como xa lle sucedera no pasado. Mais as boas intencións non sempre son suficientes para evitar meter a pata ante o señor Ramón, o veciño rosmón que está empeñado en botar do edificio a familia diversa que formaron Sara e Lara. Unha novela chea de humor sobre a convivencia e o amor aos animais, que mereceu o VIII Premio Agustín Fernández Paz de literatura infantil pola igualdade". 

Dúas voces, a dun e outro can. Dúas maneiras de ver a relación e de entender os sinais como se pode observar nos comentarios de Kika que se empeña en crer que Queco aacepta cando non é asi ao principio. O undo visto por un can vello e outra nnova, por quen está tranquilo e seguro nun fogar e quen o estrea despois de pasar por malas experiencias. A parella que comparte piso con eses dous cans e unha gata que vai ao seu. Os celos, o reparto de afectos, o medo a perder o que teñen, a ter que repartir... O veciño rosmón que está empeñado en botar fóra esa parella non convencional cos seus animais, perortodo vai tendo amaño, ás veces grazas a accidentes e outras porque o tepo vai facendo o seu labor. 

Un libro sobre a convivencia, o amor aos animais, o coidado dos seres vivos, o respecto a todas as opcións e a necesidade de poñer remedio en cada conflito, deficiencia ou problema. Case todo ten solución se estamos dispostas a realizar cambios e non poñer obstáculos.

Unha historia escrita cos fíos da naturalidade na que van entrando diferentes personaxes que poden non estar ben integrados nunha sociedade que busca a uniformidade. Personaxes que achegan a súa diferenza para enriquecer a trama dende o neno coas uñas de cores e aprendiz de violinista ao repartidor de pizzas, o vello que se pode dicir que os expulsa do edificio para acabar facéndose amigo e pasar moito tempo na casa á que van vivir; unha casa na que han de caber máis pois se ben a gata morre e ha de ser enterrada baixo a árbore, unha nova michiña chega para substituíla e unha criatura humana que anda a medrar na barriga de Lara.

Menuda familia... Cagonomundo (como diría Queco).

sábado, 11 de outubro de 2025

Novidades de serie

 

Fani e Super Dani, unha serie protagonizada por un unha nena que quere ser reporteira e un neno que se declara superheroe. Cada entrega trae dúas historias. Neste caso Fani & Super Dani. Están tolos estes marcianos e Fani & Super Dani. Aventura no centro comercial. Anteriormente saíron Fani & Super Dani. Dani quere ser superheoe con Fani & Super Dani. Contra o caracol mutante. Dous rapaces que se levan tan ben tan ben que xa non se sabe se son máis que amigos. Quen conta as historias é ela (con vocación de xornalista) que ademais achega gran cantidade der léxico en plan sinónimos ou a explicación das frases feitas e tamén información. De vez en cando, aproveitando as ilustracións vai dando certas recomendacións que teén que ver coa educación ou os valores. Ten o seu punto escatolóxico (o neno pode voar cando bota peidos ou garda a comida nos petos) que lle dá certa graza... Un libro reversible co dúas historias, unha de cada lado. Unha serie que é oito mellor que a maioría das traducidas. Un libro infantil con todos os alicientes para ser agasallado (incluso con brilli brilli nalgunha cuberta) e con valores democráticos e de identidade (como demostra ese empeño en que coñezamos e utilicemos a fraseoloxía galega). De Ramón D. Veiga e Ignacio Hernández, dous bos creadores para unha produción en serie publicados por Triqueta Verde que continúa discriminando a lingua galega na páxina web.

Da presentación: "Presentámosche a nosa nova súper colección de narrativa infantil: Fani & Superdani. Un libro reversible no que poderás gozar dos volumes 3 e 4 “Están tolos estes marcianos!“ e “Aventura no centro comercial”. No volume 3 Vilamán amence cuberta por unha ernome nave con forma de prato voador. Que quererán eses seres de nós? Dominar a Terra? Acabar coa raza humana? Ou, simplemente, ser os mellores cociñeiros de tortillas da Galaxia? No volume 4 Cando parecía que a inauguración do novo centro comercial ía ser o acontecemento máis importante en Vilamán, un vilán escapa da pantalla do cine co propósito de impedir a celebración. Poderán Fani e Super Dani poñer fin ás súas malas intencións."

mércores, 8 de outubro de 2025

A tenrura invadindo o álbum


Que precisa un gato pequeno de Natalia Shaloshvili está traducido por Irina Stepanova e publicado por Kalandraka.

Preséntase así: "Un álbum entrañable protagonizado por un gato rebuldeiro con gana de aventura e afectos. Quen ten dous ollos pequenos, dúas orellas pequenas, unha boca chea de dentes pequenos e afiados, uns bigotes grandes, un corpo con manchiñas, catro patas con gadoupas e un rabo? Un gato! E todos os gatos precisan correr, ir e volver, sentir a chuvia ou o vento, pasar medo, estar tristes (só un anaco), ter un teito onde acubillarse e, sobre todo, alguén grande ou pequeno que os queira.

Un novo traballo de Natalia Shaloshvili cun protagonista tenro e rebuldeiro co que lectores e lectoras se identificarán inmediatamente. Unha proposta ideal para a lectura compartida que transmite a importancia do xogo, a autonomía e a experiencia emocional na infancia, sen esquecer os afectos e o contacto cos outros, algo que necesitamos todos, grandes e pequenos."

Xogando coa tipografía (certos nomes en letra caligráfica) váisenos presentando o gatiño con palabras nunha páxina para facelo na outra mediante o debuxo. Unhas ilustracións a base de manchas, moi expresivas e doces que nos van levando a querer ese gatiño, dispostos a seguilo polas páxinas nas que os paxaros o acompañan mentres se move entra augas e flores. Buscarémolo en cada plana, ás veces case se nos agacha e semella que andamos buscando a Wally, pero acabamos atopándoo e seguímolo mentres le, ten medo da escuridade e se abraza a ese pequeno humano para escoitar xuntos os latidos dos corazóns e sentir esas mans que acarician mentres o mundo segue o seu curso.

Falar de que se sente, dos afectos, das emocións... é máis necesario que nunca, para continuar sendo humanos, para que nos importe o que pasa, para que a indiferencia non nos gane.