Un álbum sobre a guerra e a continuación dunha serie

Que é a guerra de Eduard Altarriba está traducido por Moisés Barcia e publicado por Sushi Books. Da presentación editorial: "Este libro está pensado  para responder de maneira sinxela todas as preguntas que se nos ocorran despois de ver noticias sobre a guerra. Comprender como funcionan as guerras, as súas causas e consecuencias é o primeiro paso para a paz."

Para tempos escuros, de guerra e sen razón, igual o mellor é acceder a libros de coñecemento que nos enfronten a ela.  Plana a plana con deseño, texto e ilustracións moi interesantes vainos introducindo nese mal universal baixo títulos como Conflito, Quen é quen, Actores internacionais, Poder, Negociio, Armamento, Tecnoloxía, Propaganda e ciberguerra, A guerra na historia, A guerraxusta, DIH, revolución, Guerra entre estados, AGuerra Fría,Mísiles, Potencias militares,A OTN e o Pacto de Varsovia, A fin da guerra entre estados?, Como son as guerras actuais?, Intervencións militares, Como remata unha guerra?, Paz e mediación, Consecuencias dunha guerra, Informa:Corea do Norte e Dossier: Ucraína (as claves, as operacións militares).

Unha nova entrega dos Minimortos: Falso aniversario. Ledicia Costas continúa a serie, con Mar Villar nas ilustracións, e dentro do selo Xerais. Asi se presenta: "Maya está nerviosa porque se aproxima o seu aniversario. Cando chega o día, os Minimortos prepáranlle unha festa sorpresa onde non falta de nada, mesmo hai uns impresionantes fogos de artificio que preparou Dinamito no seu laboratorio. Vai ser un aniversario imposible de esquecer, sobre todo porque o Outro Barrio aparece ateigado dunhas eirugas de luz que formaban parte do espectáculo pirotécnico. A luz que emiten é insoportable e todo o mundo está enfadadísimo, ata o punto de que alguén denuncia a Dinamito e a Policía Esqueleta lévao preso. Que poden facer os demais Minimortos para axudar ao seu amigo? Conseguirán liberalo?" A historia é contada por Curuxa, a ave viaxeira entre mundos. 

Os minimortos fan bromas bastante pesadas, son un tanto inconscientes das consecuencias dos seus actos o que esta vez lles vai traer problemas porque Dinamito vai ser detido e levado á prisión. Daquela os seus amigos van liberalo, para iso terán que atravesar o Bosque das Calamidades e utilizar todosos seus recursos.

Os marabillosos nomes de Petunio (que adora coidar as flores do seu xardín e finou cando lle caeu na cabeza un testo de petucias dende a altura dun quito piso), Maya (a nena alérxica ás abellas que morreu despois de botarlle unha pedra a un panal e come flores desesperadamente), Dinamito (o apaixonado á ciencia e os inventos que morreu saltando polos aires nun experimento), Penoso (o oso de peluche que morreu de pena cando o deixaron abandonado) e Pochiña (a que vai dunha noutra enfermidade ata non saber a causa da morte pero adora os relatos de medo)

Unha banda deseñada ambientada en Santiago

Gloria. Todo é obra de artistas de Pío Barreiro e Lola Garcerá está publicado por Demo editorial. Imaxinemos a construción do Pórtico da Gloria, unha nena orfa de nai -Gloria- filla do capataz do Mestre Mateo polo medio, xogando e aprendendo, observando e debuxando, namorándose dun francés que peregrinou e queda a traballar e como as súas ideas fan avanzar o traballo. Imaxinemos unha muller colaborando co mestre...

Así se presenta na páxina de Kómic: "A primeira novela gráfica de Pío, alma mater desta casa, que ve deste xeito materializado o traballo de varios anos de documentación e coidada elaboración do guión plasmado en viñetas pola ilustradora e historiadora da arte valenciana Lola Garcerá. Trátase dun ambicioso proxecto que nos traslada ata a Compostela dos séculos XII e XIII e sitúa a acción nun intre especialmente relevante da historia e da creación artística medieval, tanto galega como europea: a construción do Pórtico da Gloria, considerado un dos cumios da arte universal.  Pío e Lola plantexan unha ficción histórica arredor da entrada occidental da catedral compostelá, a principal deste templo orixinariamente románico, aportando unha interesante visión que transcorre ao longo de máis de tres décadas e que está protagonizada principalmente por Gloria, unha talentosa moza que resulta ser sobriña do Mestre Mateo e filla dun dos principais colaboradores deste na construción desta peza artística, obra mestra tanto na escultura e na arquitectura como na pintura (como amosa a recente restauración da súa policromía inicial). Con case corenta anos de experiencia como libreiro especializado en banda deseñada -e algúns máis como lector- Pío aproveita o seu coñecemento acumulado e dá renda solta as súas inquedanzas artísticas e espirituais para construír un relato denso e complexo, tanto no seu contido como na súa estrutura, sobre a cal poderiamos dicir que muda o coñecido periplo ou viaxe do heroe (neste caso heroína) polo da artista, ao focalizar a trama na propia creación artística e presentar como obxectivo e motor vital dos personaxes a concreción dunha obra chea de simbolismo e significado.  Para acadar esta fin terán que superar diversos obstáculos que van dende os puramente materiais (xestionar e negociar o patrocinio ou mecenazgo dun proxecto desta envergadura, obtención dos materiais necesarios para facelo, así como da man de obra precisa para isto) ata intrigas que teñen que ver con distintas esferas de poder, pasando por atrancos máis etéreos como pode ser a falla de inspiración. Precisamente neste último eido é onde a aportación de Gloria, a nosa intrépida protagonista, vai ser esencial para atopar solución a diversos problemas.  Na construción deste personaxe atopamos tamén un dos elementos máis salientables e consistentes deste álbum, xa que ademais das súas virtudes convértese nun símbolo da igualdade ao reivindicar o seu lugar nun mundo predominantemente masculino. E do mesmo xeito que Gloria, ben acompañada pola súa parella, Nathan, o seu pai, Pierre, e o propio Mestre Mateo, tentará salvar as dificultades que vaian aparecendo no seu camiño, Pío procurou unha excelente compañeira para levar a bo porto o seu proxecto no talento de Lola Garcerá, unha ilustradora debutante pero non falta de experiencia, que achega un debuxo agradable e unha suave paleta de cores para representar con acerto tanto os personaxes como os elementos propios do medievo e que acada algunha páxinas extraordinarias, especialmente nunha fundamental escena final.  Lola é a responsable, así mesmo, dun interesante texto explicativo engadido como epílogo na estupenda edición de Demo Editorial apoiada por Komic."

O tranvía chamado Flor

O tranvía chamado Flor de Guia Risari e Federico Delicado está traducido por Xosé Ballesteros e publicado por Kalandraka na colección MareMar. 

Da presentación editorial: "Un álbum sobre a amizade e o poder transformador da palabra e da imaxinación. Unha viaxe extraordinaria a través de paisaxes fantásticas, quizais novas ou quizais gardadas nos nosos soños" "Laura contaba historias incribles. Ninguén a cría agás Omar, un rapaz reservado e melancólico que botaba en falta a súa casa e o seu país. Queres volver velo? preguntoulle Laura un día. Esta tarde, agarda por min na parada do tranvía ás tres en punto. Xuntos iniciaron unha viaxe extraordinaria.
Di Michèle Petit en Os libros e a beleza que a arte e a literatura, tanto escritas como orais, poden restaurar a paisaxe e facer habitables lugares hostís. Nesta historia, os protagonistas comparten algo máis que tempo e amizade, embárcanse nunha viaxe a través da palabra atravesando paisaxes fantásticas, quizais novas, quizais ocultas en recunchos recónditos do subconsciente. As ilustracións realistas e cheas de detalles de Federico Delicado amplían os significados do texto de Guia Risari acentuando esta proposta próxima ao surrealismo."

A autora dedica o libro "a quen sabe observar o mundo con paciencia e marabilla". Diso se trata, cando Laura lle escoita a Omar que bota de menos o país onde naceu, convídao a unha viaxe no tranvía que non ten número senón unha flor no seu lugar. Nel viaxarán por lugares insólitos e cos personaxes máis insospeitados pero deixando sempre un espazo de liberdade para quen le e mira, quen observa dende fóra. As ilustracións non só lle dan o contrapunto senón que amplían a lectura ata extremos ilimitados, sempre un paso máis alá introducindo surrealismo nos pequenos detalles como a forma das plantas ou o humor exquisito dese parque no que os adultos acompañan cans ou un deles con toda a seriedade do caso carga un gato nas costas, a indumentaria dos personaxes animais ou humanos, os edificios, os animais paseando as súas crías en carriños, os paxaros con ás nas mochilas...

Un parque, dous nenos colgándose das barras (o máis comúns e tradicional dos xogos), un libro no banco, a maneira de axudarlle a non estrañar o país de orixe, o tranvía número Flor que percorrera o mundo por terra, mar e aire e que é só de quen sabe agardalo... a imaxinación, a historia nun libro, a fantasía dirixida e todo sucendendo mentres o paxariño pasa dos cables do tranvía á póla da árbore. Unha historia fermosa multiplicada polas imaxes de Delicado que a afondan e a transcenden.

Un libro de poesía e a segunda parte dunha novela

 

Tacón, punta, tacón de Anxo Iglesias está ilustrado por Laura Romero (con colaxes e apuntándose marabillosamente a ese xogo que nos propón o autore publicado na colección Merlín (en +11) de Xerais.

Así se presenta: "No universo, unha galaxia; nela, un sistema solar, un planeta, un continente, unha península e, na súa punta máis salgada, un recanto feliz. Un lugar onde os mexillóns non xogan ao béisbol e Doraemon ten gardado no seu peto máxico un chimpín. Alí poderás facer piragüismo, empanadas, beatbox... e mesmo cantar un gol! Un sitio distinto, de mulleres bravas e cabalos ao galope, onde caen chuzos de punta e contan os tacóns, hai troula a todas as horas e, no faro da fin do mundo, agarda por ti un solpor. E mentres, a poesía, chovendo versos, na súa tinta ou masterchof, que vén pra quedar, pra quedar, pra quedar... E as palabras, patas arriba, aturuxando e facendo equilibrios imposibles. Mergúllate nas páxinas deste libro: malo será que non descubras, antes ou despois, de que estamos a falar. Dígocho eu!" 

Un libro de poesía que leva este poema na contracapa: "Este libro non é un conto. / Nin tampouco unha adiviña. /Ten poemas, non o nego... / e3 nalghúns ata unha rima! / É probable que me digas / que o seu título é ben raro./ Non é fácil decidilo... / levoume máis dun ano! / Podes facer a pregunta / que me espera no interior?/ Un pouco de piragüismo... / e tamén un locutor! / E cabalos ao galope, / e batallas de palabras, / e filloas e aturuxos... / e moitas mulleres bravas!/ Dirás: non enendo nada! / Non importa, que máis dá? / Ao final ti saberás / do que erstamos a falar... / Malo será, dígocho eu!

Unha marabillosa mestura de texto e imaxe, de palabras en cores e diferentes tamaños, de inventos de palabras (sinonimograma, cosrisma, coslusmo, xogueranca, ñamica...) e poemas (poema riada, isosílabos abecesdrúxulos, maepo de cosrisma e coslusmo, soneto arbóreo de cuartetos distintos,  poema berro, poema radiofónico con seseo, calambur de carnaval, poema de vogais apampadas, poema onomatopeico en grupo, galimatias...), de referencia a personaxes de conto (como a señorita Buble ou a parellas de verdade como Elisa e Marcela) , de poesía visual coma os caligramas ou o poema espello para lelo ao reflectirse... Sempre xogando como no poema de verso ro-to no que nos toca adiviñar ese final perdido tras a ruptura ou no poema de números no quetemos que pasalos a letras igual que nos xeroglíficos ou encrucillados. Cos recursos máis antigos e as novidades máis actuais. Un xogo continuo (pero tamén serio, non creades) para rematar nun Palabrario e unha longa lista de agradecementos, porque o autor é iso: agradecido e boa xente. 

Un libro para divertirse ao redor da poesía e estar disposta a seguir o xogo para que o verso non remate. 

O misterio das zocas de Ramón Caride está ilustrado por Dani Padrón e publicado na colección Merlín (+11) de Xerais. Trátase da segunda parte de As músicas viaxeiras: unha historia que fala de princesas rebeldes e de músicas ventureiras, que nos lembra que non todos os contos son exactamente como nolos contaban.

Da presentación editorial: "María, Frida, Nursa e Xeria, as catro músicas ambulantes que cantan en feiras, festas e romarías, vense implicadas nun estraño misterio. Unhas zocas moi noviñas, penduradas no alto das árbores, semellan querer avisalas de algo importante. O novo camiño que empezarán deste xeito vainas levar a viaxes inesperadas, perigos mortais, feitizos insólitos, dilemas vitais e probas asombrosas que as mudarán para sempre. Nada resultará ser o que pensaban, mais elas non se acovardan. Nesta historia hai contos familiares, hai contos descoñecidos e hai contos revirados. E tamén cantos e cantigas. As mozas desta historia non agardan que veña ningún príncipe a salvalas, porque elas saben defenderse soas." 

Segue, polo tanto a historia de rapazas rebeldes que se enfrontan a un mundo que non acepta os cambios, cheo de perigos para as mulleres e para os homes que non queren selo acorde ao estereotipo (polo menos). Este conto de pandereteiras que andan polos camiños remata ben porque a muller á que liberan de ser araña, grazas aos bicos, lles concede un desexo a cada unha, sen preguntar, a cada unha o que máis desexa, alá no fondo da súa esencia. E a Xeria a das zocas coredoras poñeraa ante o abismo de demos e demiños, o lado escuro anda polo medio e hai que enfrontalo, non é? Caride decidiu poñer a andar outra serie máis alá de Said e Sheila, son outros tempos e cómpren outras historias. Só nos queda desexarlle tanto éxito como aquela tivo e seguramente continuará a ter, porque as boas historias son coma os vellos roqueiros, non morren!

Notas para a escrita e didáctica

Quero escribir literatura de Manuel Veiga Taboada está ilustrado por Miguel Robledo e publicado por Aira editorial. 

Así se presenta: "Ola. Se escolliches este libro é porque pensaches algunha vez en escribir. Escribir un conto, un poema, se cadra unha novela. Este non é un libro de receitas nin un manual. É unha invitación a deixarse levar polas palabras e as historias."

Dividido en capítulos titulados: Que necesito para escribir, Os perigos do "balconing", Antes que lectores somos escoitadores, Como facemos bos diálogos, A poesía é un baile con palabras, Como distinguir literatura do que non o é, Os segredos da narración tradicional, Os temas, os personaxes e o suspense, Xela dáme a ler a súa primeira novela e Unha nota e unha recomendación final.

As referencias a diferentes escritores e escritoras que exemplifican as súas afirmacións achega credibilidae e riqueza á obra que funciona a modo de conversa con alguén que está pensando en escribir. A ruptura de ideas predispostas, as anécdotas que conta do que lle ten pasado, os consellos ao longo do todo o proceso, a guía que non é guía para a realización de diálogos ou para distinguir o que é literatura do que non o é, as reflexións ao redor da escrita, as convencións...  

Mover ficha. Proposta didáctica para as aulas de linguas e literatura de Rosalía Fernández Rial está publicado na Biblioteca de Intervención Social / Didáctica de Galaxia. 

Preséntase así: "Este non é un libro de texto, non é un manual de instrucións, non pretende ser exemplo de nada, non sabe a receita didáctica.

Só sostén entre as mans un reto quen vai á escola con ganas de xogar. Se tes medo a dubidar, MOVE FICHA!

Se cres que cada xeración le menos cá anterior: MOVE FICHA! E que treman os andeis que están por construír! Move ficha: antes de cubrir ocos con caixóns gramaticais, logo de non querer trabucarte. Non repartas fichas iguais.

Viste o disfrace de docente e sae brincar.

Entra ao colexio bailando. Contaxia aos demais.

Volve empezar. MOVE FICHA!"

Un trailer na páxina da editora introdúcenos no contido de forma performática. 

Despois de Aulas sen paredes e do artigo "Medrar é aprender a fuxir das dictaduras. Unha proposta alén das lecturas obrigatorias" aparece esta proposta didáctica a ter moi en conta. Nela xógase co itertexto e os portos, a interrelación de diferentes materias nun proxecto común que se vai adaptando ao decorrer da vida escolar.

Dous novos títulos da man de Ana Mª Fernández e Xoán Babarro

Pirata pregunta por ti de Ana Mª Fernández con ilustracións de Lili Algo publicado por Galaxia na colección Árbore a partir de dez anos.

Preséntase así: "Miau! Pirata chama cada día por ti, avoa. Semella que busca a túa sombra por toda a casa e, aínda que se faga o durmido sentado na túa butaca, as máis das veces está cun ollo aberto por se te ve pasar. Agora o teu gato é meu. Pirata xa forma parte de min, dos meus mellores amigos."

Unha alternancia de textos, na páxina esquerda a modo de diario e poemas na dereita. A poesía  ten todas as características e o oficio da autora, dende o ritmo á rima, dos magníficos recursos que usa como ninguén, tal vez neste caso indo un pouco máis alá obrigándonos a descifrar os sentimentos detrás de cada imaxe. Un exercicio de bo facer, de arte literaria ao servizo da rapazada e dunha situación común: a morte dun ser querido ao que temos que despedir da mellor maneira contándonolo e converténdoo en arte. O libro xira o redor da perda da avoa, da tristeza que a nena ha de ir superando ao longo do tempo e do caderno. 

Que facemos co que herdamos da avoa? Que pasa coa súa mascota? E cos nosos recordos que acoden a cada instante e con calquera desculpa: á hora de comer, cando vemos a súa roupa, as súas cousas, as fotos, as gafas, os seus libros... as verbas que nola lembran, a dor, a soidade, a tristeza que se vai facendo dona de nós, a esperanza de que a morte non sexa certa, as conversas silenciosas con quen xa non pode contestarnos?

Cara ao final:

"Ola, avoa! / Esta é a terceira carta que che envío, / por se tes vagar de as ler onde estás agora. / Imaxina, / hoxe hai nubes xigantes, de melocotón tinguidas, / pero cun remate de azucre no máis alto. / Todas elas pasan polo ceo do noso patio / e miran cara abaixo, / xa sabes, / por se encotran os teus ollos. O xeracio deu unha flor nova / e a cesta coas túas cousas subímola ao faiado. / Só me quedan de ti / ecos / nun calendario que se esgota."

Unhas imaxes que van dende a tenrura dunha morea de crianzas xogando no campo (ou do orixinal gato) que poden lembrarnos antigas ilustracións especialmente naif ou infantís ata outras demasiado simples nun empeño por introducilas en cada unha das páxinas e a achega de texto innecesario nas mesmas coma un empeño por deixar pegada que máis ben debería estar na lectura atenta dos textos.  

As vinte fadas de Lala Rus de Xoán Babarro está ilustrado por Ana Tasende e publicado na colección Árbore de Galaxia a partir de dez anos. O autor preséntanos a Lala Rus, unha avoa á que todo o mundo coñece polo nome do conxunto folk que fundara de nova. Ela convénceo de que as fadas existen, que se tiñan comunicado con ela moitas veces e que andan entre nós desenvolvendo ocupacións diversas dentro da sociedade; ben é certo que non se mostran máis que a contadas persoas. Este poemario responde ás cancións que a cada unha delas lle escoitou a avoa, agora o autor móstraas agardando a qeu algunha se lle mostre e poda ir engadindo o seu cantar.

Poema a poema vainos presentando as fadas, a bibliotecaria que vive entre os libros, a que mora nos cons, a que mira as mareas e recolle os plásticos, a amiga do eco que fala con ein, a que xoga ao brilé, a que salta nun pé, a que vai de visita, a que canta nas festas, a fada que chouta na corda, a que rema en traineiras, a que gaba a paisaxe, a que un día foi tímida, a que pesca de noite, a que brilla en Ortoño, a que vén coa anduriña, a que arranxa confeitos, a que voa nun u, a das serras de Oriente, a que xoga coas follas e a que pinta solpores. Cada unha delas leva connsigo un valor a defender: a arte, a observación da natureza, a escoita atenta, a alimentación saudable, o voluntariado, a música, o mar e o interior, a tiidez e a súa superación, o exercicio físico, os xogos, a hospitalidade, as diferentes variedades ligingüísticas, a ecoloxía, os seres marabillosos, a lectura, os libros e a biblioteca. Valores todos eles a ter en conta.

Un exemplo: 

"Vogas da fada que pesca de noite. 

O mexilón, fiel mensaxeiro, / cabalos de onda galgando, / cóxegas de sal no esteiro. / A vogar... a vogar.../ un barquiño de luar!/ Segredos do mar infindo / gardan en cofres secretos / as penedías do Pindo. / A vogar... a vogar.../ un barquiño de luar!/ Eu vogar, ben vogaría, / meu luceiro, pola noite/ e, meu amor, polo día. / A vogar... a vogar.../ un barquiño de luar!"

Un luxo de ritmo e riqueza léxica 

Da presetnación editorial; "Lala Rus descóbrenos unhas fadas que cantan as súas propias cancións, mais tamén exercen de bibliotecarias, pescantinas, adestradoras, labregas, actrices, voluntarias en oenegués, fotógrafas... Ademais, por teren a condición de fantásticas, poden ir aos salóns de peitado de sereas, ser amigas do Eco, xogar coas nubes, competir en carreiras de canguros e voar no cantar do cuco."

Ilustracións nas que as cores ocre, laranxa e tella e nas que a ilustradora se empeña en poñerlle estrañas orellas ás fadas, de verdade as teñen?

Canta xente se necesita?

Canta xente se necesita? de Anna Font, traducido por Manuela Rodríguez en Kalandraka. Da presentación editorial: "Un orixinal libro-xogo, cheo de humor e de cor, que invita á reflexión sobre os afectos, a convivencia e a cooperación."

Comeza o libro coa autora explicando (e agradecendo a) canta xente foi precisa para realizar este libro, dende a axente literaria a quen a coidou mentres debuxaba e foi quen de crer que a obra era posible... O libro consta de preguntas e respostas, as primeiras con maiúscula e as segundas en minúscula e bailando (no sentido de estar colocadas en calquera dirección). A primeira é doada, "para chegar" é necesario "unha mamá", para medrar, para empezar a andar, para voar máis alto... e de vez en cando "para sentirse só" / "para deixar de sentirse só" e aí a resposta é clara "un montón de xente ocupada" / "polo menos unha persoa que se fixe en ti" pero tamén (máis alá dos sentimentos persoais) aquelas preguntas que buscan a implicación social como "para facerse oír" / "para facer do mundo un lugar mellor" e as respostas "Alguén que o crea posible", pero "Canta xente se necesita? Vos tedes a resposta!!!!

Esta chamada á implicación de cada lectora, de cada lector, na construción dun mundo mellor é algo que se agradece infinitamente. Hai moitos libros pero non son moitas as historias que buscan comprometer ao lectorado nunha empresa social e colectiva. Por iso son tan necesarias estas obras.

As ilustracións son colaxes debuxados pola autora en estilo infantil, tal como pode verse na cuberta.

O misterio do tulipán de Yolanda Álvarez Castro en Peruchela edicións. Unha formiga obreira que vive nun formigueiro ao pé dun gran carballo, fáltalle unha patiña e gosta de cantar; por ambas características é obxecto de burlas polas compañeiras, de tal maneira que marcha. Atopa un campo de tulipáns, métese nun e alí vive cantando, achéganse o escarabello, a bolboreta, o grilo, os vagalumes.... todas as tardes para acompañala e cando lle piden que se mostre ela fálalles do seu complexo e eles explícanlles como todos teñen algo que se podería considerar un defecto pero que non o é porque non hai ninguén mellor ca outro senón que todos son únicos e diferentes  "e iso é o que nos dá valor e nos fai especiais". 

Unha historia que xa se contou en A formiga coxa e noutras obras, unha realización bastante simple, iso si, en letras maiúsculas toda ela, o que pode ser un punto de interese para certo lectorado.