domingo, 30 de xuño de 2019

Cando un campo de refuxiados é o mundo

Lúa en Ningures de Beatriz Maceda con ilustracións de Laura Veleiro publicada na colección Merlín de Xerais, fala diso, dunha nena que ten que fuxir do seu país cos pais.
Hai libros cos que choras, moito, pouco a pouco, lentamente como a mirada da nena que semella pararse máis no camiño que nas cousas que mira. Lúa en Ningures vaiche facer chorar pero está ben que sexa así; algunha vez hai que facelo para lavar os ollos e para poñerse no lugar dos outros. 
Lúa ha de abandonar o seu mundo, ao seu avó que é o ser co que mellor se entende, o que lle le O Principiño e lle ensina con afecto todo o que ela quere aprender como os mitos que hai detrás das constelacións. Só poderá levar tres cousas con elas e unha delas (o avó) vaille quedar atrás e para sempre. Chega a un campo de refuxiados, inmenso, coma o mar pero distribuído como unha tableta de chocolate, un lugar onde podes perderte (porque semella un labirinto) pero cando o fas será a oportunidade de velo desde arriba e facerte unha idea de inmensidade do abandono.
Aínda nos momentos máis duros e nos non lugares haberá sempre algo que facer... e os libros poden formar parte da esperanza: unha editora, unha biblioteca, unha maneira de comunicarse a través do debuxo. As ONG e os voluntarios e voluntarias, a esperanza e os amigos, as perdas e a vida que flúe agardando a que alguén, moitos alguén poña as cousas no seu sitio.

mércores, 26 de xuño de 2019

Unha novela de Anxo Fariña

A última novela de Anxo Fariña, Os ecos do lume, constitúe unha alegación pola defensa do mundo que coñecemos e doutros que non vemos. 
O autor e ilustrador achéganos unha obra sorprendente na que ao lado da creación do Intramundo cunha serie de criaturas moi orixinais nos conta a historia de Noa (doce anos) e o seu irmán Antón (cinco anos). Desde as pelexas de todos os días á evolución da nena nun verdadeiro traballo de abandono do egoísmo e das banalidades para entrar nunha dimensión de responsabilidade e compromiso coa familia e co mundo. 
Elorios, clorifantes, hocipontes, corremontes, unicornarios... no camiño de Noa buscando a Antón polo Inframundo despois de perdelo nun despiste mentres atende ao móbil. O lume de fondo, a aldea da avoa rodeada polas chamas, un vello teixo, o Gardián, o mozo ourizo... e de fondo un problema actual. Teremos que seguir atentos aos emisarios e ás raíces, agora que o verán ataca cos riscos dos furados na capa de ozono e os lumes arrasando montes.
Grazas, Fariña, por lembrarnos o importante!  

luns, 24 de xuño de 2019

Traducións e máis traducións



Xa tiñamos falado de libros como A rapaza de tinta e estrelas de Kiran Millwood Hargrave publicada por Sushi books. Unha novela que fala de cartografía e cartógrafos, da importancia de situar e debuxar o mundo para comprendelo e facelo máis noso. Unha nena á que a nai lle deixou un mapa e vivindo cun pai que os debuxa, nunha illa (de onde non se pode saír) baixo o goberno dun ditador... pero as nenas é o que teñen, que se fan amigas de calquera, incluso da filla inconsciente dese tirano e esa amizade levaraas a ambas a unha aventura perigosa e liberadora. Unha fantasía que se alimenta da creación dun mundo propio.
Outro imaxinario persoal é o de Unha cidade chamada perfecta de Helena Duggan publicado pola mesma editorial, Sushi books. Unha cidade distópica gobernada por dous irmáns que desterran á Terra de Ninguén a aqueles aos que non poden manipular mentres deixan sen memoria nin imaxinación aos cidadáns perfectos que só poden ver o mundo a través dunhas lentes de cor rosa e beben un té que terá o seu sabor preferido pero os deixará cegos. Só os nenos poden acabar con ese horror, eles, os abandonados no orfanato da Terra de Ninguén poden enfrontarse ao poder máis absoluto porque xogan e non teñen nada que perder fóra do pranto nocturno no que choran os abrazos perdidos e os pais que xa non os lembran. Cando non vemos o mundo que está no noso ou en paralelo, cando semella que non hai saída... debemos mirar aos máis valentes que poden chorar de medo e semellar débiles pero son a esperanza. "(...) sabede que loitamos de forma enérxica e sincera polo dereito a sermos diferentes, como homes e mulleres libres, non por un, senón por todos."  
Dous libros con mapa ou plano propio. 
De lonxe chega A revolución vertical (ou por que os seres humanos camiñan ergueitos). Unha obra de Ngûgî wa Thiong´o (escrito así máis ou menos). As ilustracións (cun certo primitivismo) son de Agustín Comotto, un arxentino que cambia totalmente o seu estilo para aproximarse á África do autor. O relato foi escrito en kikuyu e traducido ao inglés polo mesmo autor, de onde procede a tradución de Xosé Álvarez Alonso. Tal e como se nos di na introdución, trátase dunha fábula africana na que este intelectual -que se declara ao servizo do seu pobo- nos explica que cada un sabe facer cousas distintas e todos/a somos necesarias e complementarias; do mesmo xeito, defende o pacifismo, o feminismo, o antiimperialismo, a loita contra o racismo e o neoescravismo poderían actuar un único movemento global que puidera desprazar o centro de poder e redistribuílo entre países e persoas. O libro recolle o texto en galego e kibuyu, o que lle engade un valor de respecto pola diversidade. Cando compiten as mans cos pés chegan a unha conclusión: "Para previr que no futuro se volvese producir un desafío como o daquela vez, e para evitar que brazos e pernas se estorbasen, os órganos acordaron que a partir dese momento o corpo camiñaría ergueito, cos pés firmemente ancorados no chan e os brazos pendurando do aire. O corpo congratulouse da decisión que se tomara, pero permitiu que os nenos seguisen camiñando de poutelas para non esquecer as orixes dos humanos."
Bótase de menos saber quen escribe a introdución e o epílogo.

domingo, 23 de xuño de 2019

Libro xuvenil. Novela distópica ou crúa realidade?

Revolución Detrito de Xosé de Cea (pseudónimo de Xosé García Rodríguez), publicado na colección Fóra de xogo de Xerais.
Un libro leva a outro... a min este lévame a outro libro situado, tamén, nunha favela As palabras poden matar. Un dos libros máis duros que nunca se escribiron para a mocidade, unha historia sen esperanza na que o ceo é escuro, a violencia total, a mafia omnipresente e omnisciente, e resulta que a única esperanza acaba sendo a maior crueldade, porque se pecha o círculo, como en Elipse de Méndez Ferrín.
Favela Torrada, separada da cidade Nova Ocidia por un gran muro que evitará que podan ver a miseria que mancha; alí, un pai que acaba de quedar ieivado na mina, unha nena que traballa no gran vertedoiro e un neno que o fai na mina, unha nai desaparecida da que o pai di que emigrou e á que lle escribe cartas cheas de faltas de ortografía que nunca saen da casa... Ticho, a pesar dese malvivir soña; un libro de contos marabillosos que súa irmá recolleu no lixo daranlle alas para plantar cada mañá unha faba agardando a que medren as plantas e poida subir por elas a buscar o tesouro. Un ditador, o Presidentialísimo, mal chamado Napialatón porque ten medio corpo feito de platino e goberna coa man máis dura que darse poda. A Resistencia anda polo medio mesturada con trasnos que non son tales e obxectos máxicos que tampouco o son, pero o neno despois dunha copiosa comida recibirá unha especie de chave á que algún día lle atopará pechadura, a nena recolle un robot no lixo e cando o rapaz é expulsado da mina e se vai traballar con ela todo casa, a chave será a batería dun autómata que busca metais (como único obxectivo) ata dar co home de platino e facilitar a revolta. Un aire latinoamericano, de novela de ditadura, de favela misérrima.
Unhas imaxes que case vemos debuxadas ou proxectadas... pola forza expresiva.

mércores, 19 de xuño de 2019



A nena e o grilo máis aló de Magín Blanco
Un libro CD que dá continuidade ao publicado por OQO A nena e o grilo e á anterior A nena e o grilo nun barquiño que viu a luz da man de Fol música.
É agora Galaxia quen retoma esa nena e ese grilo nun texto teatral de Pepablo Patinho con ilustracións de Luz Beloso e letras musicadas por Magin Blanco na colección Sonárbore. Un verdadeiro libro, co seu formato completo, un CD de música e un espectáculo. Porque ás veces pasa, nos lugaes máis humildes, nas situacións máis extremas... alguén fai da necesidade virtude, pasou en Galicia, en plena crise, cando a cultura quedou á intemperie.
E algo que se agradece cando se entra na páxina da editorial “Incluído no catálogo da OEPLI 2018 como un dos mellores do ano.”, porque é certo e triste que as outras editoras non o fagan constar.
 
 

martes, 18 de xuño de 2019

Álbumes ilustrados (II)

O pirata valente de Ricardo Alcántara, con ilustracións de Gusti e tradución de Xosé Ballesteres, publicado por Kalandraka. 
A vida cotiá semella non rimar moito coa fantasía. Imaxinarse sendo pirata e percorrendo mares e cando a aventura está no momento máis álxido a nai empéñase en que merende. Acábase a épica para entrar na rutina. Un conto rimado en pareados sobre cartón duro con debuxos expresivos de áxiles trazos.  Ata o pirata máis feroz ten unha nai que o fai baixar a terra. A realidade sempre está aí, agardando para cortar a fantasía.
Distinta, con texto de Beto Valencia , ilustracións de Sozapato e tradución de Manuela Rodríguez. Ela séntese distinta, mentres os demais viven no cotiá entre o malhumor e o aburrimento, ela xoga con todo, divírtese, fantasea e fai que a vida teña un plus de marabilla. Basta mirar doutra maneira para transformar a realidade, daquela o mundo énchese de cores e a poesía percorre o día. Todo é fermoso no libro... ata as gardas. Cando o que ves non che gusta, ponte a soñar!





luns, 17 de xuño de 2019

Álbumes ilustrados (III)


Morriña, un libro de Paula Ventimiglia sobre a emigración, publicado por Hércules de Edicións. 
A dor de ter que marchar do lugar no que vives, a adaptación a unha nova realidade e a morriña que sentes cando te acordas do que deixastes atrás. Non fan falla palabras para contalo, vese ben. Vese esa nena que vai de roxo como Carapuchiña Vermella, o lugar no que vive (tamén perto do bosque), a aldea con esas catro casas, a calceta na que traballa na casa... e como cando, de novo, calceta xa maior noutra casa, noutra aldea, lembra a primeira e sente morriña. Un libro sen palabras que coloca nas gardas finais as fotos desa antiga familia en branco e negro, que seguramente sexa da avoa á que dedica o libro. Un libro circular como as lembranzas e a morriña. Medramos, pero nunca deixamos de ser as nenas que un día fomos.
O peixe arcodavella de Marcus Pfister, traducido por Iago Nicolás Ballesteros e publicado por Kalandraka. O peixe máis fermoso ten escamas de todas as cores (pintadas e tamén algunhas plateadas). Todos o admiran. Un día un peixe pequeniño, que o segue a todas partes, pídelle unha das súas escamas brillantes, el négase a agasallarlla e todos lle dan as costas. Séntese só, tan só que decide preguntar como pode resolver o problema, daquela, o polvo dille que se entrega unha escama a cada peixe faranse amigos seus. Terá amigos pero deixará de ser fermoso... que fará o peixe arcodavella? As ilustraciuóns son magníficas pero conseguen a máis alta cota nos azuis, eses cores mar dunha profundide manifesta. Non se pode ter todo.


mércores, 12 de xuño de 2019

Álbum ilustrado e Banda deseñada

A túa historia de Kathryn Strobel nos textos e Vanesa Álvarez nas ilustracións. Ilustracións xeométricas, case de pop art nas que pouco a pouco van aparecn imaxes máis figurativas. Un verdadeiro exercicio de estilo.
"Esta historia é só túa, para que aprendas como chegaches, como baixaches da lúa… e chegastes a nós". É a historia de como unha estrela baixa do ceo co permiso da lúa para converterse nun neno, porque os pais a pediron con tanto amor... tanto amor que non se lles podía negar. Historia rimada en cuartetas. Publicado por Galaxia
Animalia. 2. Branco de Xosé Tomás publicado por Xerais. Trátase da segunda entrega dun proxecto no que por medio do humor e a través do cómic ou humor gráfico para pequenos e pequenas se annima a que busquen a semellanza sobre o comportamente dos animais e os homes. Separándose, relativizando, animalizando para que non resulte tan forte, pero non é nin máis nin menos que crítica. Neste caso céntrase nos animais dos polos, dos brancos de neve. Moitas páxinas teñen unha soa viñeta a diferenza da prinmeira entrega Animalia.1.Verde na que se presentaban todas con tiras. Uns materiais necesarios para primeiros lectores e lectoras.

domingo, 2 de xuño de 2019

Dous libros para emocionarnos coas descubertas

 
O segredo do avó oso de Pedro Mañas, con ilustracións de Zuzanna Celej e tradución de Manuela Rodríguez, está publicado por Kalandraka.
Cando o avó Oso espertou, pasado o inverno, busca o segredo que gardou pero non o dá atopado. Mamá Corvo axúdalle... ata dar con el.
A natureza entra polo álbum recollendo as cores que van do branco invernal ata a multiplicidade da primavera. Debuxos a lapis de cor, acuarela e apliques de papel de texturas diversas achegan a natureza ocupando as páxinas. 
Cornelio de Leo Lionni, traducido por Xosé Manuel González. Cando nacen os cocodrilos, un deles é distinto, empéñase en camiñar erguido, desa maneira ve o que os demais non poden. A súa diferenza tráelle problemas de comuicación cos demais, por moito que se empeñe en explicarlles, eles non o atenden. Vaise. No camiño atopa a un mono que lle mostrará o que el sabe facer... Cornelio non para ata aprender e volve a contalo... daquela darase conta de algo. Colaxe e manchas de cor ilustran esta historia de superación. A diferenza, pero tamén a perseverancia, o afán por aprender e mellorar fanse presentes ao lado da incomprensión.