De cómics e novidades (II)

Aldara. A lenda do cervo branco de Inés Vázquez, publicada por Demo, a editora de Manel Cráneo.

De culturagalega.gal recollemos "A autora, que debutara cunha historia curta no volume colectivo Licor Café presenta a súa primeira proposta longa, "unha fantasía costumista para todos os públicos que nos amosa o rural galego máis máxico e que máis bebe das tradicións". A lenda tradicional A doncela Cerva, que Leandro Carré Alvarellos recolleu na zona de Doncos no século XIX serve de base para esta obra de 144 páxinas a toda cor.

Unha novela gráfica da autoría dunha moza, baseada nunha lenda tradicional que retrata "Un misterio que ameaza a vida tranquila dunha aldea afastada no medio do bosque, uns personaxes envelenados polo seu pasado e unha maldición xurdida na natureza". Eses son os ingredientes, aos que hai que engadir unha realización magnífica a nivel de imaxe e a inmersión nun mundo infantil rural que nos remite a realidades vividas nesa especie de enfrontamento entre uns e outros, ese mal mirar ou quedar prendado da rapaza que anda polo medio, esas palabras que non se din porque non estamos dispostos a escoitar a verdade do outro pois pode descobrir que andamos a tapara nosa responsabilidade, os espíritus vagando pola natureza e un mito que se repite, un ser que non é ser e vai existindo grazas ao humanos. Boto de menos algo da claridade gráfica no relato; debo confesar que as elipses do cómic moitas veces continúan a precisar algo máis de información para que o lector ou lectora non perda nada do que se quere contar. Ás veces, preguntoma de onde saiu ese esforzo de achegar a banda deseñada á poesía e obrigala a contaro que non se conta, a facerse máis connotativa...

De cómics e novidades (I)

Da presentación editorial:

"Chiharu é unha moza orfa salvada da morte por unha misteriosa guerreira. Quen é esa nena que leva sempre unha tartaruga no alto da cocorota? Por que quere apreixala o máis desapiadado asasino do imperio?

Abel Alves e Jorge Campos compoñen unha trepidante historia de aventuras, unha homenaxe á cultura do Xapón. Unha lectura que te vai deixar sen alento.

A partir dos 10 anos."

Unha historia oriental, contada polos occidentais Abel Alves e Jorge Campos, un mundo propio da creación do afastado este que agor atamén podeos contar nós, e non o facemmos mal. Que queredes querreiros... aí os tedes, heroes... aí os están!

Un misterio coas aventuras continuas. Continuará...?

Darío Xohán Cabana. As viaxes do príncipe azul

As viaxes do príncipe azul de Darío Xohán Cabana, foi publicado por Galaxia na colección Sete Mares, no ano 1993. As ilustración son de Xan Balboa, ese artista que semella tocar no románico e que tan boas imaxes  nos ten achegado nas obras dos lugueses Paco Martín e Darío Xohán Cabana (Chirlo Merlo na figueira). Os títulos dos capítulos semellan acompañar marabillosamente o estilo das ilustracións: Onde se empeza polo principio contando a difícil xeración do príncipe Cerúleo, Onde transcorre a infancia e primeira mocidade do príncipe Cerúleo, Onde o príncipe Cerúleo ten unha aventura cun pavoroso dragón... ata Onde acaba felizmente esta verdadeira historia.

Comeza a historia e convén ler ese principio para recoller o ton do relato: "Había unha vez un rei e unha raíña que querían ter n fillo; pero non o daban feito, e iso que traballaban noite e día con gran entusiasmo e dedicación. Xa levaban sete anos neste empeño, e non é cansasen de traballar, pero empezaban a desesperar de que a natureza puidese obrar ela soa." Despois de tentalo nunha clínica da Confederación Alpina, por recomendación dos que o rodean e ante o medo a cambiar a dinastía, fan unha convocatoria no Boletín Oficial do Estado para un concurso de ideas, o que diga a maneira de conseguir herdeiro será recompensada. Así chega a palacio unha meiga que pedirá a liberdade para o seu único neto que esta nas prisións reais por conspiración política ("Se o teu neto fixese coma min e non se metese en política, non estaría no cárcere" dille o rei). Acceden a cumprir as condicións e nace o rapaz, a meiga que xa é madriña vaille conceder tres dons que lle axudarán no futuro (ver por debaixo das aparencias, pensar dúas veces antes de tomar decisións e poder tras-acordar). Medra o príncipe sen destacar polo seu corpo nin polos estudos ata o punto de que o pai declara: "A formación dos príncipes herdeiros non debe quedar exposta á azar da súa intelixencia, nin o prestixio dun futuro rei debe arriscarse na rendición de exames escolares coma se dunhas oposicións a garda municipal se tratase, Reclamo os dereitos da tradición, e ordeno e mando que sigas a antiga e educativa vía que as vellas lendas prescriben, que é a de correr aventuras un tempo e gañar cabaleirescamente unha esposa para sentar no trono que che pertence por sangue, e non por neuronas nin farrapos de gaita" e continúa dándolle consellos "Na medida en que nos é dado escoller, que moito non é, as aventuras contra dragóns son de gran lucimento. A defensa de pasos honrosos contra cen ou trescentos cabaleiros tamén está ben, pero non cha recomendo, tidas en conta as túas dubidosas virtudes militares. Tamén hai fermosos casos de cabalos máxicos, de bosques impenetrables con princesas dormentes, ou de bater con un  que pon tres condicións para gañar algún premio, ou cun home pequeniño que te leva a un reino subterráneo (...)".

Bótase o príncipe ó camiño e ten a súa aventura cun dragón co que conversa e queda por vencedor ante a vila cando o sucede é que ao dragón lle toca durmir trescentos anos, o encontro coa fada Lupina que por un exceso de sinceridade o mantén prisioneiro unha chea de anos ata que consegue superar as tres probas ás que o somete, ou aquela na que "gaña unha princesa e non sabe que facer con ela" así que trasacorda, marcha onde a meiga madriña e co seu neto revolucionario artella a maneira de converterse en bibliotecario cando se instala a república. Porque a el o que realmente lle gusta é ter conversas filosóficas e andar entre libros, por iso, cando atopa unha biblioteca nun mosteiro case queda alí para sempre porque el adora "escoitar cos ollos as palabras dos mortos". A historia acaba felizmente "O desherdado príncipe Cerúleo gañou a oposición con xustiza e folgura, e desde aquela viviu canda súa madriña, sempre tranquilo e feliz, e non lle faltaba algunha perdiz que outra cando era tempo de caza"

O humor acompaña a crítica ao caciquismo instalado no poder municipal, aos reis cos cartos en paraísos fiscais aos que marchar cando se declara a república, ás princesa caprichosas e faltas de educación... pero tamén recoñecemos os nomes da materia de Bretaña (a fraga de Brocelandia, Merlín, Excalibur...) que acostuman acompañar as historias deste autor.  Esta, particularmente, vai coma un río, contada nesa maneira tan propia e engadindo os ingredientes aos que el lle ten moita querenza.

Darío Xohán Cabana: O avión de Cangas

O avión de Cangas foi publicado en 1992, na colección Merlín de Xerais, despois de resultar finalista do premio Merlín 1991. As ilustracións de Fran Jaraba xogan con branco e negro, as diferentes tonalidades de grises e o azul. O protagonista da historia é Belarmino, pero nunca imaxinarías que ese é o nome do tal avión de Cangas, o que ten a base na praia de Rodeira e fai a liña de Cangas a Vigo, sobrevoando a ponte de Rande para deleite dos pasaxeiros. Ás veces tamén voa polo gusto de facelo e faino de baleiro, como cando tivo o accidente na ala esquerda e tivo que agarrarse ós pés do Aire; a Lúa alumeouna mentres puido, a Curuxa foi buscar axuda e acudiron a rescatala o Ferreiro de Tirán (ou Pepiño da Cagula) que fora funambulista e John Balan, o famoso vaqueiro de Marín que pasara a mocidade no Far West americano. Despois deste accidente e por mor dun panfleto da Compañía Antiga de Motores de Pasaxe Sociedade Reconvertida o avión deixa de facer servizo de pasaxeiros a converterse en correo, grazas ao capital insuflado polos irmáns Dalton (que tamén son galegos que volven da emigración). Nunha ocasión Belarmino salva ao director xeral da COMPASORE (que tanto mal lle fixera co panfleto) de morrer afogado, ao que este responde con xenerosidade desculpándose e facéndolle publicidade polo alto. Daquela, o Presidente da República, o Capitán Xeral do Aire e o Almirante Maior de Galicia acoden á homenaxe que se lle fai ao avión de Cangas. Despois diso e con Belarmino canso, deciden vender as accións e converter o hangar de Rodeira nunha taberna, á que Balan chama "saloon".

Como é normal no autor, aparecen personaxes reais como John Balan, o chamado home orquestra porque imitaba numerosos acentos e sons distintos, andaba disfrazado de vaqueiro e falaba un falso inglés. Aparecía con bastante frecuencia nas televisións e tivo certa popularidade. Aquí, o seu personaxe empéñase en falar sempre do Oeste e os westeres, porque é como se el estivera situado sempre neses guións; resulta moi interesante a súa maneira de defender que a maior parte dos vaqueiros de América do Norte foron nativos desta terra e xustifica a súa afirmación galeguizando os nomes dos actores e situándoos en diferentes lugares deste país. Nun dos capítulos Belarmino ten que rescatalo da persecución á que está sendo sometido polos irmáns Dalton. Outros que tamén pasan polas páxinas son o escritor Manolo Rivas e o fotógrafo Xurxo Lobato facéndolle unha reportaxe

Darío Xohán Cabana: As aventuras de Breogán Folgueira

As aventuras de Breogán Folgueira foi publicado por Xerais na colección Merlín, en 1990. O primeiro libro infantil de Darío Xohán Cabana aparece ilustrado por Fausto C.Isorna, uns debuxos que nos lembran  a banda deseñada e onde a moza aparece como aquelas heroínas estilizadísimas que teñen moito de damas medievais nas posturas. 

O rapaz protagonista ten catorce anos, adora as novelas de cabaleirías e coma un Quixote namórase perdidamente (neste caso, da irmá dun amigo). Na novela aparecen dúas realidades: a de tódolos días na que Breogán vive cos pais nun barrio de Lugo, ten relación co avó portugués e a muller que o atende, o amigo e a moza. Pero, por outra, despois de ler a historia dunha viaxe á lúa prepara a súa e así coñece aos escoleres, ou despois de ler as aventuras de Amadís de Gaula namórase de Dosinda, a irmá de Denís, que pasa a ser a súa dama Oriana; daquela a casa pasa a ser castelo e ambos falan de forma cortés. Así se presenta el: "Eu son, señora, Breogán da Selva Folgueira, que é un belido país todo cuberto de fragas e pequenos castelos dos que o máis fermoso é o dos meus pais adoptivos, que son os reis daquel reino". Así o fai ela: "Eu son Dosinda das Altas Torres, que é unha fermosa cidade capital dun pequeno reino (...) Morto meu pai, quedei eu por raíña, como filla única de seu. Mais os baróns do meu país, que non queren ter por señora unha muller,enténdense co inimigo e queren forzarme a casar cun deles e que el goberne no meu lugar." E así camiña a historia, entre un relato real e outro fantástico que pode cambiar de mundo porque de pronto atopan os habitantes do lume (eses que están sempre aí e polo que nós o miramos sen velos) ou cando se pon a ler sobre os animais alados e aparece un Pegaso, que se sente chamado e o conduce onde Tristán e Isolda... porque estes animais son quen de voar non só no espazo senón tamén no sentido do antes e o despois. Nesta obra dáse o don de linguas, tamén, pois falando diferentes idiomas enténdense perfectamente os personaxes.

Cahama a atención a introdución da xente real no medio das historias, por exemplo conta que a tradución do Amadís é de Méndez Ferrín ou que a descuberta da falsidade do Ciprianillo é de Xosé Mª Álvrez Blázquez, pero tamén ese xeito de integrar libros dentro do libro dende o de Cyrano de Bergerac, ao Amadís ou o Ciprianillo.

Remata o libro cun par de apéndices (Notas tiradas do libros dos escoleres e O lai do Cabrifollo) e un índice de personaxes presentes ou citados. O apartado "Cando o autor fala de si" remata explicando a súa relación coa literatura infantil: Do que nunca tiven intención foi de facer historias "`para rapaces". Eu escribo as cousas que teño que escribir por necesidade, porque me medran dentro e teño que abrirlles camiño para fóra. Pode acontecerque esta historia de Breogán Folgueira sexa axeitada para persoas de poucos anos. Eu non estou nada seguro, pero se así fose, sería porque cadrou e non porque eu o buscase. A historia escribina porque me paetece, e non quitei nin cambiei unha palabra para que fose máis doada de entender." 

-Breogán, eu quero soñar canda ti.- di Dosinda, como declaración de amor.  Porque detrás dese verbo está a outra realidade, a fantástica (ou a futura, podería entender alguén). 

Darío Xohán Cabana: O castrón de ouro

O castrón de ouro de Darío Xohán Cabana foi premio Barco de Vapor en 1993; posteriormente publicado por Galaxia con ilustracións de Noemí López, no estilo característico desta autora, no que abundan as liñas curvas e os diferentes puntos de vista.

A novela conta como o día no que Tristán cumpre dezaoito anos ve por primeira vez o castrón estando na Casa dos Seus. Despois diso decide correr mundo, para engadir aos saberes librescos os coñecementos sobre os humanos costumes. O castrón vaino acompañando, ou máis ben levándoo. Cando o mozo quere volver o Mestre Leonel (que así se chama o gran cabrón) explícalle que a fraga na que están é un mundo, a fraga eterna, onde todos os camiños se cruzan e só podes saír dela cando os camiños queiran. As aventuras vanse sucedendo. Os personaxes van aparecendo: o barqueiro mudo, o Rei das Espadanas (un anano que se reflicte enorme nos espellos que para el creou a nai bruxa), o secuestro por parte dos xigantes antropófagos e como son rescatados polos habitantes de Cabrolandia, o encontro coa cerva ao que o lobo lle matou o fillo e que a partir daquela adopta a Tristán como tal, a visita ao seu poboado da Fraga de Xer e como alí o príncipe artella un proxecto político para axudarlles a defenderse dos piratas do norte, a historia do rei dun país verde ao que o irmán fai prisioneiro e consegue fuxir converténdose en paxaro coa axuda das pegas unha vez e outra transformándose en cervo. E nunha desas, Tristán aparece nunha corredoira porque a fraga rematou.  

A novela é unha obra realmente especial, chea de fantasía e cunha escrita de moita calidade. O humor nas conversas, a abundancia de refráns ou a maneira de contar tal como pode apreciarse neste fragmento no que Mestre Lionel lle conta a súa historia a Tristán: "(...) pois eu antes chamábame Pan e era un deus. Era o deus das fragas e das montañas. Nunca se soubo de fixo quen eran meus pais, se é que os tiver, pois a verdade é que non lembro ter nacido nunca. (...) Eu vivía na Arcadia, e non vivía mal. Traballaba de veterinario de día, e polo serán amenizaba verbenas tocando a miña flauta. Nunca me faltaron as ofrendas, e ás veces tiña algún éxito coas ninfas. Daquela reinábame moito o putarío, non o podo negar, e algunhas veces teño abusado dos meus poderes divinos, pero en conxunto nunca lle fixen mal a ninguén. (...) Todo marchaba ben nos meus vellos tempos, porque a Arcadia antiga érache un verdadeiro paraíso para un deus. A xente de aló non se metía aínda en debuxos, nin se facía preguntas filosóficas sobre quen fixera o mundo e todas esas pataqueiradas que viñeron despois." Afirmacións no estilo de "pois, como é lóxico, todos os deuses somos ateos", "Que clase de deus sería eu, se non puidese deixar de ser deus cando me dese a gana?" ou "Fixen coas miñas mans este pazo, e formei unha coroa coacorna dun cervo que morrera de vello, porque un rei debe ter coroa aínda que este a no exilio"; xogos como a denomimación da Casa dos de Tristán que pode aparecer como a Casa dos Meus ou a Casa dos Seus, segundo quen fale... enriquecen a obra.

O mundo do lendario e marabilloso, a recreación de mitos, a indagación no identidade de Galicia son características que se recollen na presentación do autor. Unha imaxinación desbordante apoiada na crenza de que todo é posible.

Darío Xohán Cabana: O milagre das estrelas.

O milagre das estrelas. Aventuras do mago Antón no Camiño de Santiago foi escrito por Darío Xohán Cabana.  Del, dise que recolle o argumento que dá base a un espectáculo máxico-teatral do Mago Antón, chamado Vía Láctea, co que percorreu o camiño de Santiago, de París a Compostela. O Mago Antón monta a súa carpa en París e chega en moto ó escenario, acompañado de Güendoline. Alí, logo dalgunha mostra de maxia, fai aparecer a Carlomagno, Don Roldán e Guilhem de Aquitania (o que coñecemos co nome de Gaiferos de Mormaltán). Despois únese a eles o Apóstoto Sant-Iago, que baixa ó escenario nunha barca de pedra para poder resucitar ó Mago Antón, morto por unha demostración de ingravidez sobre a grande espada de Carlomagno. O Apóstolo sobe ó ceo na procura da Vía Láctea (concentrada nunha estrela) para poder salvar o mago. Todos eles emprenden logo o Camiño cara a Compostela. Nese percorrido, mentres Roldán lle fai as beiras a  Güendoline (porque os cabaleiros, e máis se son novos, é o que teén), ocórrenlles cousas que van sendo solucionadas pola maxia do Mago Antón. Ata que chegan á catedral. Alí, o Mago converte ó demo nun bloque de xeo, e, tras deixar aos tres personaxes históricos gravados para sempre nunha columna da catedral, desaparece Sant-Iago, de novo na barca de pedra. Só queda ó final a estrela na que se concentra a Vía Láctea. 

Unha historia con personaxes históricos ou de lenda ao lado dun real como é o mago Antón e arredor do que ten lugar toda a trama. O epectáculo Vía Láctea levouse a cabo con motivo do Xacobeo 93, un espectáculo multimedia (teatro, cine, maxia, música...) que se representa durante meses en Santiago e despois nas cidade máis importantes de Galicia, rematando a súa xira en Pamplona e Madrid.

Remata o libro cun apartado que normalmente leva o título "Cando o autor fala de si" pero que neste caso titúlase "Onde o Darío fala do Antón".

Está ilustrado por Liliana Vázquez a modo de colaxe nas que recolle fotografías, especialmente do mago Antón, que completa con debuxos. Foi publicado na colección de Merlín de Xerais, en 1993.