venres, 30 de novembro de 2018

Un libro de teatro infantil


A formiga fóra do carreiro
Da autoría de Raquel Castro e con ilustracións de Ángela Álvarez, (que xa conta con A vendedora de palabras, A meiga e o emperador, A princesa e o labrego, A Carapuchiña pasa da carapu, As terapias da doutora Ledicia) publicada na colección Árbore de Galaxia. Grazas, sexan dadas, por ter en conta este xénero que moitas veces semella desaparecido.
Dúas pulgas, unha araña, unha eiruga que se transforma en bolboreta, unha mosca... e unha formiga fóra do carreiro. Dous actos, no primeiro a bolboreta é eiruga, no segundo a eiruga é bolboreta. O primeiro acto na campo, o segundo no circo. 
A formiga vaise do carreiro a buscar aventuras, pero, sobre todo, busca o seu destino que considera diferente ao das súas compañeiras que se pasan a vida facendo o mesmo, sen saír da fileira. O perigo da araña, sempre presente, disposta a cazar. A inocencia da formiga que a vai salvando... grazas aos demais. 
Aínda que irregular e cunha segunda parte sen tan ritmo coo a primeira, trátase dunha peza teatral para ler e representar. Unhas ilustracións personificadas. Teatro, sempre teatro!!!

domingo, 25 de novembro de 2018

"O puño e a letra" de Yolanda Castaño e 40 autores de banda deseñada


Porque a poesía está viva, moi viva.
Porque algunha debe ser a razón pola que o Instituto Cervantes declarou no ano 2019 como sector estratçexico a poesía galega.
Porque xa Antón Cortizas nos explicara (en Zoonetos)
"Cando escribimos pensamentos utilizando as palabras de forma algo especial, cambiando o seu significado real por outro imaxinado, facemos poesía.
Cando escribimos buscando o ritmo e a musicalidade das palabras e das oracións, facemos poesía.
Cando escribimos palabras que soan de forma semerllante, facemos rimas, e as rimas son poesía."
Subimos banzos na idade dos lectores e lectoras para falar dun novo libro.
Nun tempo no que a poesía interrelaciona con graffitis (Street poems), coa cultura popular (Penúltimas tendencias), coas redes sociais (Aplicación instantánea), co deseño e a ilustración dando lugar a unha poesía visual (Poemas birollos para ler cos ollos) e tantas outras posibilidades, 4o poemas de Yolanda son recreados en cómic por outros tantos debuxantes.
O resultado é unha obra que hai que mirar e ler, para analizar os resultados duns e outros, para sorprendernos con produtos como o de David Pintor ou Xaquín Marín,  para atopar a imaxe de Yolanda en máis dun caso, pero sobre todo para ver ata onde se pode chegar, para observar a variedade estilística e congratularnos. O puño e a letra de Yolanda Castaño.

xoves, 22 de novembro de 2018

Premio Compostela 2018: "Cándido e os demais"

Cantos anos de premios Compostela!
Canta felicidade de ver como se conserva unha convocatoria na que participa a institución pública (o concello de Santiago) cunha empresa privada (a editorial Kalandraka) dunha maneira tan exemplar!
Pois ben, hoxe entrégase o premio do 2018. Nesta ocasión resultou ganadora a obra: Cándido e os demais con texto de Fran Pintadela (Gran Canaria, 1982) e ilustracións de Christian Inaraja (Vic, 1972). Publícase a obra con tradución de Manuela Rodríguez, un aval indubidable.
Da obra deixou dito o xurado: valórase o tratamento da diferenza e da diversidade, a mirada dun mesmo cara aos demais, e dos demais cara a un mesmo (...) a contemporaneidade da linguaxe e da universalidade temática, o seu estilo directo, coherente, circular e a súa riqueza gráfica, próxima ao deseño actual" 
Texto de Fran Pintadera: licenciado en Psicopedagoxía, diplomado en Educación Social e técnico superior en Integración Social. Narrador oral, director de teatro social e escritor de literatura infantil. A súa obra foi seleccionada pola FGSR e a Fundación Cuatrogatos. En 2017 recibiu o XIV Premio de Poesía Infantil La Luna del Aire.
Ilustracións de Christian Inaraja, ilustrador editorial (con máis dun centenar de libros publicados) e ao cartelismo, colabora como debuxante en varios medios especializado en público infantil. É codirector do Festival Europeo de Curtametraxes de Reus, coordinador do departamento de ilustracións na Escola de Arte ILLA de Sabadell. 
Cando te sentes raro, incomprendido... cando non entendes aos demais; cando tentas pasar desapercibido pero tampouco queres ser invisible; cando te sentes único... pero non es ti só, o que agora pasa ao teu lado pensa igual, porque o mundo é un lugar complexo formado por un pachtword no que cada unha de nós é singular.

sábado, 17 de novembro de 2018

Zoonetos de Antón Cortizas

"Cando escribimos un poema de catorce versos, rimados con xeito e agrupados en dúas estrofas de catro versos e outras dúas de tres, facemos un soneto" di, Cortizas no prólogo prosaico.
Zoonetos son sonetos que falan de animais, pero sobre todo, son exercicios que demostran a pericia do seu autor.
Un escritor cun dominio impresionante do idioma e da versificación, capaz de xogar coas palabras e as rimas ata onde non teríamos pensado nunca. Pode facer un zooneto ao can, a latidos, ou sexa con monosílabos, e soa así:
Ben sei que o can non ten o don de ler
mais dá moi ben no quid coa voz que di
que non é por non ver, vai ser que si,
pois é que o can non le xa que non quer.
Ou o que escribe ao rato, trisilábico:
O rato,
pequeno
burato
cacheno.
Ou o xogo cos son e a súa repetición, cando se trata do peto:
Petando un peto pica nun piñeiro (...)
Ou do caracol:
-Bótalle os coros ao sol, caracol (...)
Ou do corvo, nun soneto monovocálico:
O corvo tocón son, tócocho todo,
todo corpo chorón, como o roncón,
sobo os novos bongós, coco o trombón,
todos os tons dos sons son con bon modo.
Se comezara o libro definindo a poesía (de moi boas maneiras), remata cun índice onomástico dos animais citados agrupados por especies e cos seus nomes científicos ao paso. Polo medio estes poemas que só Cortizas podería ter escrito e unhas marabillosas ilustracións de Sonja Wimmer.
Un libro de referencia a nivel de texto e imaxes. Un bo agasallo.

Teatro clásico para a infancia

As aventuras de Odiseo de Xosé Luna, aparece co subtítulo de Dramaturxia clásica grega para os pereiriños galegos. Ao final do libro atopamos, a modo de vocabulario, a explicación dos personaxes destas obras, explicando quen é quen.
As aventuras de Odiseo son seis pequenas pezas nas que se vai debullando a Odisea, esa viaxe de volta de Ulises cara a Ítaca.  Comeza coa trampa que os gregos lle tenden aos troianos cando introducen dentro das súas murallas o cabalo do que sairá o seu exército pola noite para vencelos, segue contando as diferentes etapas da viaxe, o desembarco na illa do cíclope, o encontro co deus do vento Eolo, o problema coas sereas e os seus cantos, a situación de Penélope tecendo e destecendo mentres o agarda e o regreso ao fogar do héroe. 
"O cabalo de Troia" co subtítulo de "O poder da imaxinación", "O ciclope Polifemo", Eolo", As sereas", Penélope" e "A volta a Ítaca". En todas as pezas, actúa Sátiro como narrador oficial que fai correr a historia e poñela na man dos personaxes. 
Cita, o autor, como fonte bibliográfica o libro de Neira Vilas e Anisia Miranda Mitos e lendas da vella Grecia.
Unha gran idea, esta de pasar a teatro a Odisea,  facelo por medio de bocadiños dramáticos, acompañados das ilustracións de Eva Seoane en edicións Embora. 

venres, 16 de novembro de 2018

Aínda que non sexa o tempo... Bo é lembrar. O samaín, os defuntiños, o medo e todo canto o acompaña.

Os esqueletos divertidos de Janet & Allan Ahlberg, publicado por Kalandraka. Tres esqueletos: o dun pai, un neno e un can dispostos a divertirse metendo medo pero como non conseguen facelo cos demais rematan asustándose entre eles. 
"(...) E así é como acaba este conto.
Nun escuro, escurísimo outeiro, 
había unha escura, escurísima vila. 
Nesa escura, escurísima vila, 
había unha escura escurísima rúa.
Nesa escura, escurísima rúa, 
había unha escura, escurísima casa.
Nese escura, escurísima casa, 
había unha escura, escurísima escaleira. 
Nesa escura, escurísima escaleira, 
había un escuro escurísimo soto. 
E no escuro, escurísimo soto,
vivían tres esqueletos."
Dan ganas de pedirlle á rapazada que continúe utilizando esa fórmula para crear un novo conto.
Outra historia de medo, é a de Mortiña (que ten como subtítulo Unha historia para esmendrellarse de risa) de Barbara Cantini, publicada por Hércules edicións. Mortiña viven en Vila Decadente coa tía Defuntiña, co galgo albino Tristeiro e os retratos da avoa Nefasta, o tío avó Funesto, a tía Aceda ou o avó Féretro. Unha galería moi ben acuñada e disposta nesa casa da que semella que non vai poder saír, porque ninguén debe descubrir que alí viven alguén. O que máis desexa Mortiña é ter amigos así que ten unha grandiosa idea, o día de Halloween poderase disfrazar e saír cos nenos veciños que van de bruxa, vampiro, momia, home lobo e pantasma; o peor é que no medio do entusiasmo descóbrese... menos mal que Xanciño, o pequeno do grupo decide que o máis espectacular espectacularísima cousa do universo é ter unha amiga zombi, a partir de agora todo cambiará, pero será un segredo que tamén os lectores e lectoras deberán gardar. Un magnífico libro cheo de chiscadelas e información nas ilustracións, un libro diferente como diferente é a súa protagonista, pero tamén unha nena á fin.  

mércores, 14 de novembro de 2018

Precuela de "A filla do ladrón de bicicletas"

A noite das bicicletas é a precuela de A filla do ladrón de bicicletas, libro co que Teresa González Costa ganou o premio Merlín en 2010. 
A autora é coñecida, tamén, por Pingueiras e tarteiras (Premio Manuel Mª de literatura dramática infantil) e por Fred Quincalla, o nómade do mar.  Dedícalle a obra a todas as persoas que lle preguntaban se habería continuación daquela novela; continuación igual non pero si antecedente.
Un mundo de fantasía, humor e tenrura, dise na presentación editorial. Si, un mundo especial no que a xente do circo é protagonista: a avoa Araña, o avó Saltón, a pequena Margarita que cose coa avoa, a súa irmá Pardal (estudosa das aves e narradora desta historia), Raimond (o irmán máis vello que vai sempre en bicicleta), a tía avoa Vidente, o pai escapista do que non se sabe nada, o corvo que ocupou o seu lugar, a nai... unha familia especial e un verán marabilloso. Raimond vaise namorar segundo anticipa a tía e así sucede. Unha vila con alcalde e alcaldesa imposibles e dignos de Dahl, unha familia de condes coa que queren emparentar mediante unha voda coa filla máis vella, pero as fillas non se parecen nada a eles e sucede o que ten que pasar... un amor imposible que eles viven a anacos e que vai continuar.
A autora, acada coa narración a creación dun mundo propio que nos lembra aos de Roald Dahl, con bos e malos, inocentes e parvos, xente que vive feliz con moi pouco, que se cola nas festas nas que non é convidada, que sofre as trampas dos outros pero persiste. Faranse grandes, e continuarán coa súa fama de escapista facendo verdadeiras fazañas mentres as irmás se converterán en famosas modistas e biólogas de renome. Un mundo onde a maldade non consegue vencer de todo, porque hai algo de esperanza aínda que sexa sobre unha bicicleta.   
As ilustracións de Jacobo Fernández Serrano colaboran achegando ese ar un tanto surreal.

martes, 13 de novembro de 2018

Premio Fina Casalderrey de Literatura Infantil pola Igualdade, da editorial Baía

Hoxe fállase o segundo premio , así que mañá anunciaremos cal é o libro ganador, mentres tanto vaiammos lembrando o que pasou na primeira convocatoria.

Hai uns días entregouse o premio a Antía Yáñez por "A reconquista" e Sabela Losada, por "Vermella!"
O Xurado considerara as dúas obras merecedoras do premio en igualdade de condicións, manifestando que atenden a ámbitos moi distintos e complementarios e defendendo o especial interese de cada unha delas por distintos motivos.
A reconquista, destaca polo acaído tratamento da ocupación do espazo central, o liderado feminino e a solidariedade. Ademais, pola combinación de dúas voces narrativas diferentes, que aluden ao humano e animal, e ao ámbito da ficción e do libro divulgativo, o que fai da obra unha proposta literaria moi atractiva e interesante para as nenas e para os nenos, ao resaltar tamén por ser un exemplo de resolución positiva dos conflitos que xorden no propio contorno.
Vermella! destaca por ser quen de sacar á luz un tema tabú e pouco tratado na literatura infantil, como é o da menstruación desde unha perspectiva de indagación case que policial e de divertimento por parte da rapazada protagonista. Igualmente, a historia consegue manter a súa intriga, mesmo coa axuda de trazos do humor natural característico do mundo infantil, na procura da descuberta, que lle dá sentido á trama e que ten que ver coa propia e progresiva descuberta do corpo da nena».

domingo, 11 de novembro de 2018

Banda deseñada para peques e... non tanto



Tam de Anémona del Río é o primeiro manga en galego. Está publicado por Retranca Editora. Di a presentación editorial: "Un día Tam recibe un convite por email para unha cea de antigos alumnos. Hevin, o seu amor platónico tamén irá, pero as súas inseguridades e a presión dos canons de beleza impostos pola moda farán" e continúo: que dubide de se ir ou non, que tente probar mil e un conxuntos, que decida facer dieta... para rematar indo e retomando unha vella amizade de xeito natural. A min, persoalmente, o que máis me ten preocupada son as reaccións da súa amiga e acompañante nesta preparación, porque non está moi clara a súa axuda, e se non podes confiár nas amigas, que vas facer? Unha situación bastante común e ben reflectida, coa estética propia do manga. É un luxo contar con xente como Kiko da Silva que o mesmo dirixe unha escola que edita libros do alumnado ou revistas e realiza actos necesarios para o país e a cidade.
Animalia de Xosé Tomás, publicado por Edicións Xerais de Galicia. 
Planas de humor para os pequenos arredor dos animais. 
"Unha historia de historias, que comezan e rematan en cada páxina. E pouco a pouco imos coñecendo todo un mundo de personaxes terriblemente salvaxes e terriblemente humanos. Porque, non nos enganemos, os animais non son moi diferentes das persoas. Acaso non nos recoñecemos na memoria dos elefantes? ou na crueldade das hienas? ou na astucia dos felinos?" así comeza.
O humor de Xosé Tomás mostrándonos, a través dos animais, unha serie de aspectos sobre os que reflexionar, porque é necesario distanciarse para que non sexa tan terrible a realidade, porque hai que sorrir e rir con toda a boca sen esquecer que aí, detrás, estamos nós deixándonos manipular, vencidos pola soberbia e a vaidade, castigando ao diferente,...
Unha banda deseñada moi necesaria para a infancia. O primeiro dunha serie pola que agardamos con ganas.

xoves, 8 de novembro de 2018

Varios libros varios

 


















O primeiro deles é O trapecista da malla de rombos de Alberto Canal, un xornalista que xa publicara Conexión Tubinga (unha viaxe iniciática á cidade de Tubinga, onde perdura a historia do tradicional enfrontamento entre a Igrexa tradicionalista de Ratzinger e a vangardista de Künge) e O amor nos días escuros de Birkenai (situado na fábrica de munición dos campos de exterminio de Auschwitz). Agora, nesta novela pon pé na experiencia da Ciudad de los Muchachos do padre Silva, en Ourense, e na figura dun inocente rapaz de dez anos, ao que a vida pouco lle ten ofrecido. Nun ton lírico relátanse os últimos días desa experiencia que ía moito máis alá dun circo: unha escola de democracia para a rapazada do mundo. Comezan os dous primeiros capítulos lembrando Cen anos de soidade  "Pouco antes de pechar os ollos e ficar profundamente durmido, Iupanki habería de recordar aquel día de neboeiro orballoso en que a tita Amadora o levou a ver por primeira vez o gran Circo de los Muchachos" e "Iupanki tamén habería de lembrar fugazmente aquel frío serán de outono en que fuxiu da casa para ir visitar a Residencia de Cabaleiros, onde súa nai Palmira traballaba." A inxenuidade ao servizo dunha causa. A maldade, con todas as súas armas dispostas para derrubar o que estorba aos seus intereses.
Algo diso hai tamén en Mamá, quero ser Ziggy Stardust, cando o amigo invisible que relata a historia, nos fai pensar nun neno un tanto máis inocente do que corresponde á súa idade, pero aínda así, está ao servizo dun rapaz transexual que quere ser quen realmente se sinte e para iso se apoia nunha das personalidades creadas por David Bowie. Aine quere vestirse coma un neno, levar coma un neno o pelo, cantar e bailar como Ziggy Stardust. Súa nai, súa tía e seu tío, a mestra... van a apoialo de todas as maneiras posibles, porque é un dereito que lle corresponde; seu pai irase, porque ás veces a realidade está máis alá das convencións para as que moitas persoas están preparadas. 
Outro libro, este para adolescentes, que tamén trata o tema da transexualidade, de novo unha moza que se sente mozo e neste caso se apoia nos superhéroes, nun supermán ou batman, no home araña ou no grupo enteiro porque se dá conta de que o que vale é contar cunha patrulla da que forman parte a súa amiga Mucha das Anzas (unha rapaza disposta a todo e cunha seguridade en si mesma que abraia), Martín (o que foi inimigo para pasar a formar parte do grupo porque tamén el tiña moito do que queixarse) e Xela (unha moza de cartel que se descobre homosexual). Fóra do normal é de María Reimóndez; con el ganou o premio Agustín Fernández Paz de Narrativa Infantil e Xuvenil pola Igualdade 2017, quedando finalista o libro antes citado, da autoría de Iria Misa.

domingo, 4 de novembro de 2018

"Ler contra a nada" de Antonio Basanta

Luns, 5 de novembro,  imparte unha conferencia con ese mesmo título, Ler contra a nada, no Ateneo de Santiago dentro do seu ciclo conmemorativo do X aniversario, ás 20 horas no local de Afundación na rúa do Vilar.
O libro é unha xoia, presentada nun pequeno formato co que Siruela edita a súa "Biblioteca de ensayo".
Unha defensa da lectura a base de artigos nos que se vai centrando en diferentes aspectos e que rematan sempre abrindo a porta a outro ámbito coa fórmula: “… esa é outra historia e debe ser contada noutra ocasión”. Estes capítulos altérnanse con outros que levan por título “Lecturas de lectura” nos que seguindo as letras do abecedario introduce textos sobre a lectura de diferente autoría que engaden argumentacións sobre o anteriormente citado; son textos que todos e todas queremos ter a man, da autoría de Proust, Borges, Youcenar, Ende, Argüelles, Castellet, Pennac, Carr, Rosembkum, Rodari, Grijelmo, Parra, Jarauta, Platón, L. González, Osoro e moitos outros e outras para falarnos da lectura desde as diferentes ópticas desde as que pode ser analizada.
Un home que ama a lectura, apoiándoa a defendéndoa ao longo de toda a súa vida. Un home de emocións que nos remite ás experiencias e expresións de moitos outros nun exercicio de recompilación xenerosa no que non só recolle a súa práctica senón a de quen transitou e reflexionou sobre a lectura. Un libro para especialistas pero tamén para mediadores de lectura, para amantes da lectura e para o público en xeral que ha de saber o que perde cando non le.
Un luxo escoitalo, unha vez máis, porque a súa palabra é auténtica. Sempre no compromiso da creación dunha sociedade lectora imprescindible para superar as dificultades que inzan o camiño da utopía, calquera que sexa.