Un novo diccionario visual

 

Un novo diccionario visual: O día a día dos oficios de Subi, traducido e adaptado por Bruno Martínez e publicado por Algar. 

Así se presenta: "Neste libro atoparedes un repertorio de situacións e imaxes a toda cor e cheas de detalles relacionadas co día a día dos oficios. O mercado, o hospital ou as enerxías renovables son algunhas das escenas que propician a conversa sobre as accións, a adquisición de vocabulario e a reflexión sobre as emocións retratadas. Unha ferramenta útil para enriquecer a lingua e a comprensión dos cativos dunha maneira doada e divertida, con empatía e creatividade. Unha lúdica ollada panorámica sobre o mundo que nos rodea e as persoas que axudan a melloralo co seu traballo."

Unha lámina central de ambiente e, por ambos lados, a imaxe co nome. Ben traballado en xeral e cunha mirada sobre a igualdade de homes e mulleres. O libro vai facendo un percorrido ben interesante por ámbitos como A clínica veterinaria, O teatro, O taller mecánico, O salón de peiteado, O porto, A construción, O parque de bombeiros, O hospital, O ercado, A carpintería, A granxa, A escola, O estadio, A cociña dun restaurante, As enerxías renovables, A biblioteca e O concerto de música.

Álbum

 Valentina e o animal perfecto de Raquel Díaz Reguera está publicado por NubeOcho.

Así se presenta: "A vindeira semana, cada nena ou neno disfrazarase na escola do seu animal favorito. Valentina quere ir do «animal perfecto». Mais, cal é? Unha osa, unha xirafa, un elefante? a máis valente, o máis alto, a máis rápida, a que mellor voa?"

Conforme Valentina vai pensando en cal será o animal perfecto e se disfraza del, aparece na páxina unha curiosidade que nos vai chamar a atención, por exemplo, sabías que os elefantes son o únicos mamíferos que non poden saltar? 

E si, todos son perfectos. Ademais, sempre podes facer unha mestura para recoñecer a varios, ou non?

Banda deseñada e caderno de seres máxicos

Maia e a troita perlada é unha banda deseñada infantil de Lucía Cid publicada por Demo.

Da presentación editorial: "Durante as súas vacacións, Maia ten una misión, completar a enciclopedia de animais máxicos do seu avó, porén non lle está indo moi ben: parece que ningunha das criaturas do libro existe! Ademais, a rapaza descobre que a enfermidade da súa avoa está indo a peor, algo que non pode permitir. Coa mochila ás costas, a enciclopedia do seu avó e uns bocadillos, Maia lánzase á procura dun ser de lenda, unha criatura capaz de curar a súa avoa... Poderá atopala?"

Unha avoa que acompaña á avoa, ambas tentan completar o caderno dos animais máxicos do avó. A nena seguindo as instrucións busca a troita perlada porque esas perlas poden curar a avoa, para iso axudará á troita no seu camiño de volta, río arriba. O esforzo da nena, os afectos que a unen aos maiores, un mundo cheo de maxia, un camiño a percorrer... 

Libros para dar a coñecer unha enfermidade ou para non esquecer a Historia

Libros para... dar a coñecer unha enfermidade, normalizala

Son Mariña! A historia dunha nena celíaca de R.J. Peralta e Blanca Millán publicada por ACEGA (Asociación de Celíacos de Galicia) e Gadis.

Cada unha ten as súas condicións e circunstancias, ser celíaca para Mariña vén sendo unha pequena parte da nena feliz que é. Vainos explicando en que consiste a enfermidade e o que ten que facer para poder vivir con saúde. Explica que alimentos non pode comer e como privarse diso lle evita dores e molestias. Sintético, claro e positivo, cunhas ilustracións que achegan esa normalización e relativización do problema.

Se non lembras a Historia estarás condenado a repetila, semella dicir o libro Un frautista en Nilemah de Xabier López López con ilustracións de Santi Gutiérrez e publicado por Edelvives na colección Ala Delta. Nilemah (con hache tras do a) é unha vila que sofre a peste das ratas, unha vez máis se repite a historia, o caso é saber como reaccionar se xa sabemos o que pasou en Hamelín. Cando aparece o frautista, e leva as ratas sabemos o que vai pasar pero non como rematará... Será cuestión de ver esta nova versión ou este novo suceso. Unha nova volta á torca, a volta aos contos de sempre.

Cada vez que aparece "Nilemah (con hache tras do a)" fainos lembrar X (antes twitter), ou non?

De ecoloxía e amor polos animais

Xerardo Quintiá aparece de novo, a súa sempre é unha presenza agardada no mundo da literatura infantil. Neste caso presenta O corazón dos paxaros nun formato especial, con ilustracións de Nuria Díaz e publicado por Xerais. 

Preséntase así: "«O corazón dos paxaros» é unha alegación contra a caza. Unha historia que abala entre o divertimento e o compromiso na que, a través do humor, a poesía e a musicalidade dos xogos de palabras, se busca pór de manifesto a importancia dos animais e a necesidade dun cambio profundo na nosa relación con eles." E diso vai, despois da dedicatoria: "A todas as persoas que aman a natureza e a queren viva e ceibe" aparece Crisantemo, un home un tanto alternativo (nun pé unha sandalia e noutro unha zoca, vive nunha casa coas paredes tortas e sen portas) e fronte a el Os Dis-Para-Dores: catro energúmenos entre os que se atopa o alcalde, con escopetas e en Land Rover que van matando paxaros e que non escoitan as reclamacións do "ecoloxista estrafalario" ao que ameazan con facer empanada de Crisantemo... Unha historia sinxela na que os mesmos animais que eran ameazados salvan aos cazadores porque a natureza igual funciona así.

Segundas partes: Muriel. Caos no laboratorio lácteo

Muriel foi premio Merlín 2017. Así a presentaban daquela: "A Muriel custáballe prender no sono, botaba de menos as conversas coa avoa e o tempo que pasaban xuntos. E os seus contos e os seus pasteis. E as súas limoadas. E os seus bicos máxicos que curaban calquera dor. E as súas bufandas. E a dose exacta de mel que había que botar na cunca de leite polas noites. E o seu olor e a calor do seu corpo. Coa avoa todo era sinxelo e todo era posible. A vida de Muriel volveu mudar cando coñeceu un raposo de sorriso enigmático e a Fígaro."

Agora, despois duns anos a autora dálle continuidade nesta nova entrega: Muriel. Caos no laboratorio lácteo. Fígaro desapareceu Muriel comparte o tempo co raposo Blim no castelo. "Apenas reciben cartas e botan en falta os atafegos doutra época. Mais todo muda logo dun lixeiro estrondo no laboratorio. A maxia e a ilusión envólveos por completo e involúcraos nunha misión fermosa e entrañable que, ademais, lles abrirá as portas da sospeita. Serán quen, os dous compañeiros, de desentrañar o misterio que hai tempo os intriga? Non hai elección, sube ao carro do leiteiro e... boa viaxe!"

Un laboratorio, un castelo, un neno e un raposo, Cartaria e Martiñeira, un reparto de cartas e botellas de leite, un carro transportador chamado Galerna atado a unha bici... Sofía, a que viaxa e corre perigos, as cartas que só se distribúen cando xa todo está resolto e non hai que preocuparse,  un principiño e o seu raposo domesticado. O carteiro do tempo, aquel que só realiza entregas especiais. Un neno que herda o oficio do leiteiro cando este desaparece. A recuperación da nena Sofía convertida en mestra, o libro de receitas da avoa (o Recelácticus), a carta quer Muriel recibe de Sofía, mestra e que o dirixe á residencia onde vive a avoa tal vez perdida na néboa da desmemoria...

As ilustracións sitúan a historia, ás veces, de maneira ben orixinal.

Unha historia na Coruña

A pantasma do castelo. Porlier e a súa loita pola liberdade de Estefanía Padulles está publicada por Hércules de Ediciones.

Así se presenta: "Coñeces a Juan Díaz Porlier? Pois nestas páxinas propoñémosche unha viaxe ao século XIX, para descubrir a vida deste heroe que defendeu a liberdade ata a súa morte. O percorrido vainos levar ata o Castelo de Santo Antón, onde coñeceremos unha pantasma moi especial."

Unha nena cóntanos a historia: unha mañá de domingo, unha excursión en bicicleta, unha parada no castelo de San Antón e a descuberta dun personaxe histórico. Coñecer a cidade propia, a súa historia, os heroes e heroínas que defenderon a democracia... sempre é algo a ter en conta. Saber que hai detrás dos nomes das nosas rúas é estar nos lugares de certo, con responsabilidade. Da rapazada pero tamén dos maiores é a responsabilidade de que isto sexa así, e libros coma este axudan.

De Rosalía

 

Un poema de Rosalía: "Miña casiña, meu lar" e as ilustracións de Blanca Millán nun álbum ilustrado de Galaxia.

O texto na versión orixinal o que dificulta algo pola diferenza de normas ortográficas. As ilustracións moi expresivas e características da ilustradora, con certas chiscadelas á arquitectura e vexetación... un xogo entre o vello e o novo (esas roupas, tendas e produtos) fronte ao pote do caldo. Esas cores vivas fronte a unha historia triste. Non vai deixar indiferente!

Preséntase así: "A loita pola supervivencia dos máis necesitados, a avaricia dos podentes, e malia todo a alegría por vivir e superar todas as adversidades da muller protagonista cociñando un humilde caldo de gloria e un bolo de pote. Todo isto está no reivindicativo poema de Rosalía de Castro que Blanca Millán ilustra neste libro, con mestría."

Cinco ratiños de María Girón

Cinco ratiños de María Girón traducido por Manuela Rodríguez, publicado na colección Demademora de Kalandraka.

Da presentación editorial: "Guiados por Félix, cinco ratiños saen do seu tobo na procura de comida. Un a un irán atopando saborosos manxares, pero o perigo axexa… Un álbum ideal para contar cara adiante e cara atrás, que remite aos grandes temas e estruturas da tradición oral." 

Félix semella coidar dos seus catro irmáns, el é quen decide seguir un rico olor acaído para a merenda e dilles que vaian con el, pero deseguida unha delas atopa un caramelo e alí queda, outro fica cun floco de millo, outria entre amorodos, outro queda comendo galletas e só Félix continúa, con tan mala pata que remata na barriga do gato (seguindo ese rico olor a queixo)... daquela vai comezar a conta atrás co eructo do gato que devolve a Félix cun anaquiño de queixo e vai recolledo aos irmán un a un ata o tobo. Rematou ben a aventurae todos xuntiños botan unha soneca. Aí fica a felicidade, nese adormecer xuntos despois da aventura. 

Acumulación, contar e descontar, aventura, eses animais tan queridos polos pequerrechos (polo menos nos contos): os ratiños, a compañía dos iguais... A natureza, os obxectos cotiáns do mundo dos humanos que aparecen nas gardas e nas ilustracións.

Varios álbums

Non o fagas, Tarbi! de Ana Meilán e Agustina Mattar na editorial Entrenubesycuentos.

Preséntase así: "Tarbi é o rato máis ousado da camada e, a pesar de que a súa nai e os seus irmáns o advirten dos perigos alén do burato, a súa curiosidade empúxao a saír. Este SI é un libro PARA: para falar das mentiras, para falar do egoísmo, para falar do “xa cho dixen”…Ou non? Agarda, talvez sexa un libro PARA: para rir, para fisgar, para ler e reler…Unha, dúas, tres… Hai algo que ti non ves. Revísalo outra vez? Ou vas quedar coa primeira impresión?"

Unha familia de ratos, a porta á súa casa na cociña dunha familia de humanos, mamá rato avisa sempre do perigoso que é achegarse á porta porque che pode pasar de todo (que che dean coa escoba, que che envelenen, que che g¡fagan caer nunha trampa, que che atrape un monstro que miaña... como Tarbi non é bo escoitando consellos non lles fai caso. O diálogo entre este rato e os irmáns conduce a historia, enchéndose de repeticións creando un ritmo que axuda a avanzar e nos levan ata un final non sei se inesperado ou non, un final que aínda puido ser peor, ou non?

Barxilón no mar do latón é un álbum froito dun proxecto educativo ("Porque un libro é unha obra de arte") que levan a cabo cinco centros de ensino (tres IES e dous CEIP) e que acadou o premio Proxecta Innovación. Un proxecto que nace dunha ilustradora, Luz Beloso, disposta a traballar non só co seu alumnado senón a camilñar da man con profesorado e alumnado de diferentes centros educativos. En base a pareados cóntase a historia dun pequeno mexilón que soña con ser músico.

Teatro para adolescentes: Premio Roberto Vidal Bolaño 2022

 

Entre o pouco teatro que se publica para adolescentes, temos que contar co Premio Roberto Vidal Bolaño que convoca o concello de Porriño, a editorial Galaxia e o IES Ribeira do Louro. Neste 2022 resultou ganadora a obra de José Luis Baños de Cos, Lume. El xa  obtivera este premio anteriormente con A cámara escura, sobre o ciberacoso. Esta vez, consígueo, de novo, cun texto sobre un adolescente convertido en asasino pola presión do grupo.

Ai! a adolescencia, ese lume interior, esa rabia de non entender, esa falta de axuda dende a familia e a escola (que andan, case sempre tan despistados como a mocidade). Os pais co fútbol, as nais agardando a que unha moza faga por eles o que é case imposible, o grupo de iguais apoiando o menos axeitado, os finais de festa nas discotecas e lugares do ocio de última hora, o enfrontamento co profesorado como maneira de ganar o respecto da panda  e o lume consumindo todo nun incendio insoportable do que saes queimado... cando saes. As redes xogando contra un, o racismo reverdecendo, a estrema dereita e os medios de comunicación centrando aí o problema porque non hai nada como buscar o inimigo fóra... De fondo, iso que xa sabemos, o doado que é o "accidente", o mal paso, a ruptura da realidade que dun momento a outro nos enfronta a unha vida paralela coa que non contabamos.

A pesar da cantidade de premios que se convocan, ben vemos que para teatro son imprescindibles para poder contar con textos. Quizás o que deba preocuparnos é que sempre se presenten os mesmos autores e autoras, como se estivesen abonados.

Gatos e política

O día que choveron gatos de Eva Mejuto resultou ser finalista do premio Merlín de literatura infantil. Aparece con ilustracións de Susana Suniaga, publicado por Xerais.

Así se presenta: "Catarina múdase desde a gran cidade a unha pequena, gris e aburrida vila, ou iso pensaba ela. Aínda por riba, o propietario da vivenda onde se instala coa súa familia é Ovidio Lema, un personaxe desprezable que se presenta ás eleccións municipais polo PAI: a plataforma antianimalista que pretende acabar cos gatos da rúa. Catarina ponse a traballar pola súa conta para boicotear a campaña, convencida de que só ela pode salvar os animais. Pero un día van chover gatos e Catarina decatarase de que unha persoa soa non pode cambiar o mundo, pero en boa compañía pode, polo menos, intentalo"

Certamente o resumo está perfecto. O que a min me chamou a atención foi a demostración de que as cousas non son sempre como nos semellan a simple vista. O que Catarina pensa que é un abusón acosando a un compañeiro e roubándolle o bocadillo seica non é tal, as persoas que forman parte do comando G de contraataque fronte ao PAI, todos os xogos de palabras con PAI (PAIfoco, PAIfoquiño...), a manipulación da opinión pública, o control sobre a cidadanía, a montaxe do poder dende a escola á proxección da cidade, dos medios de comunicación á propiedade da fábrica e os terreos, do poder económico ao político cara unha ditadura.... Unha novela longa e infantil que será moi apropiada para os clubs de lectura pois dá moito para falar e comentar. 

Volver aos reises e as outras Idades

O reiciño de Galiza de Víctor Hugo vén da man de Inacio e Iván Suárez.

Houbo un reino tan tan descoñecido que del falaban os de fóra, os de dentro esqueceran que algún día foi reino e os veciños rían se alguén o nomeaba. Era o de Galiza, se non que llo pregunten a Heitor Picallo ou a estes autores de banda deseñada que foron beber na fonte francesa de Víctor Hugo. E así souberon que o rei Nuno de quince anos foi secuestrado por dez infantes traidores que son tíos aos que o vello rei García e pai lles encargou coidalo. Andan a cavilar se entregalo a un rei sarraceno, pechalo nun mosteiro ou guindalo a un pozo. Nestas, chega un cabaleiro de brillante armadura, é Roldán, sobriño de Carlomagno, paladín de Francia, coa espada Durandal. Libera a Nuno que cabalga no cabalo branco ata a casa (Ao caer a tardiña apareceu Compostela, o cabalo cruzou a ponte que entra, e alí, á beira dun río de cumprido caudal, ollou o neno orfo o paraíso natal) mentres Roldán pelexa contra todos e cando lle cae a armadura descobren que é unha muller...

Unha historia ben antiga contada en rimas.  

A modo de colofón unha cita de Víctor Hugo: "A verdade é similar ao sol: non se deixa ver, mais fai velo todo"

Da presentación editorial: "Nunha Galiza en tensión por manterse como reino independente, sete infantes raptan a Nuno, o primoxénito do rei García II, inicia unha aventura de rescate sen freo que deixará como rastro un río de sangue. A traizón a un rei ten un prezo.
Inacio e Iván Suárez adaptan de xeito maxistral esta obra dunha das mellores plumas do romanticismo, Victor Hugo, que fixou a súa mirada no derradeiro rei de Galiza para rimar un relato épico e poético que resulta imperecedoiro e fresco. Le petit roi de Galice, publicado dentro da obra magna de Hugo La légende des siècles, recuperada a tradición medievalista dos autores románticos enxalzando a loita clásica entre o ben e o mal. Unha banda deseñada na categoría de delicatessen."

Unha nova colección de libros: Miudiños de Cumio

 

Na nova colección de libros Miudiños de Cumio aparecen dous títulos: Luís Seoane e Rosalía de Castro da autoría de Alba de Evan e Xabier Domínguez. Unha edición magnífica, unha boa escolla de artista e escritora pola que comezar, dous referentes da nosa cultura que dan moi ben para un comezo glorioso. Poucas veces nos chegan ás mans edicións tan coidadas e que se presentan así: "Unha vida feita poema. A colección Miudiños conta a vida de artistas importantes da nosa cultura a través de diferentes biopoemas: poesías que falan das súas vidas e obras."

Teño que confesar que xustamente os biopoemas son o que cambiaría, semella que non están ao mesmo nivel dunha edición impresionante e unha ilustracións de gran calidade. O texto introdutorio e a liña cronolóxica, a pintura de Seoane ou o poema de Rosalía para pechar o libro, tamén resultan moi acaídos. Igual hai que facer os experimentos con máis coidado, porque o desequilibio que se crea entre o texto e a ilustración e deseño da obra resultan chocantes, porque estamos moi necesitados destas obras e precisamos non perder oportunidades.

Parabéns a Bea Gregores porque nunca nos defrauda, porque se supera a si mesma e vai máis alá, tal como precisa a nosa rapazada. 

Variacións...

 

A luz nos teus ollos de Álex Mene con ilustracións de Ruth Ouviña está publicado por Bululú na súa colección Muíño do vento.  Unha novela para mocidade, un relato valente no que dous rapaces deciden cambiar o orde das cousas e pasan nesa aventura toda a vida. Só eles podían conseguilo pero vailles a existencia niso, cando volvan a Vilar xa non terán quen os coñeza, igual xa non lles dá tempo a volver, como na lenda de san Ero, o tempo pasa a unha velocidade imposible...

Preséntase así: "No planeta Vilar non hai luz, todo é negro. Cristal e Carbón deciden que as cousas non teñen por que seguir sendo así só porque sempre foron dese xeito. Os dous xemelgos inician unha viaxe por todo o planeta, empregando o seu enxeño, tacto, ouvido e olfacto para superar os perigos que se cruzan no seu camiño na procura da Luz. Regatos, bosques, montañas, desertos e unha chea de amigos formarán parte da travesía destes dous irmáns que, sen recuar ante ningún monstro ou ameaza, loitarán por conseguir o don da vista para os habitantes do seu planeta."

Novidades varias

Cholo e Nela XX anos dando a nota é un libro CD, poesía e música da man segundo se di na cuberta "20 anos dando a nota" (e tamén "XX convivencia de educación infantil") de Pai edicións que segundo se di na presentación editorial "Este disco é un recoñecemento a todas as persoas que, integradas en sucesivos equipos, participaron en maior ou menor medida no proxecto que hoxe en día constitúe Cholo e Nela, Cholo un globo do País da Fantasía e Nela unha pinga de auga do río Sil. Un proxecto de plena actualidade nas bisbarras do oriente ourensán e que quere darse a coñecer noutras partes da nosa xeografía. Un proxecto que pon en valor o idioma, a nosa lingua, o galego, como canle acaída e normalizada para imaxinar e descubrir e para achegármonos a outras linguas e culturas." Porque en 1997 da maneira máis espontánea e inesperada, un grupo de m3stres e mestras de educaicón infantil comezou unha convovencia de educación infantil: unhas xornada de festa para toda a comunidade educativa (Nenos e nenas, familias e profesorado compartían unha xornadalúdica e educativa, buscando suxerir, engaiolar e descubrir, buscando que o alumnado das vilas, cidades e aldeas compartisen momentos de felicidade e diversión, cada ano nunsitio distinto, coñecendo e descubrindo valores e diversidade. 

Vermellón de Aroa R. Cao con ilstracións de Alba Lugo está publicado por DABIDI-BÚ. Da presentación: "Vermellón é un camaleón cunha gran preocupación. As súas escamas cambian de cor segundo as súas emocións e cre que a maneira de lograr mimetizarse co ambiente e pasar desapercibido como o resto de camaleóns éreprimiroquesinte.Non tardará moito tempo en comprobar o equivocado que está... Cos valores implícitos: Intelixencia emocional, empatía, aceptación e respecto por un mesmo (amor propio), expresividade." 

Un libro sobre as emocións que tan de moda están, un libro co didactismo que tan de moda está... Expresar con palabras as emocións para que elas non lle poñan cor ao corpo e o deixen á intemperie dos depredadores. Verbalizar e rodearse de agarimo é a solución, polo que apuntan.

De amizades

Vou! de Elena Andrés publicado por Galaxia. Da presentación editorial:"Xan e os seus amigos quedan todas as tardes no parque. Hoxe van xogar aos agochos e tócalle a el poñerse a buscar.
“Sempre me toca contar a min…” Tarde piaches, Xan! Conseguirá dar co agocho de cada un dos seus amigos? A ver se desta atopas a alguén!"

Moi interesante. Conforme el vai buscando ti vas vendo onde están agachados os demais (nunha árbore, no castelo de area, no estanque, na papeleira, no conxelador, detrás do trombón, no anaquel da libraría, na caixa do violín, entre os balóns do polideportivo, entre os gatos no recuncho do parque... Con el imos percorrendo os diferentes lugares do barrio, buscando a cada un deles e a cada unha delas nas posturas máis difíciles, pero ademais dese xogo de busca emos aquel outro de descubrir máis detalles divertidos como esa moza que le un libro do revés. O certoé que cando o protagonista volve á árbore do principio alí están todos, perdeu unha vez máis, pero aí non acaba o xogo, pois cando vai camiño da casa coa irmá esta dille que algún día se van decatar de que se fai o parvo e el contesta: 

-"Cala que te van oír! E que queres que faga co contentos que se poñen! Ademais fanme moita graza os recunchos nos que se meten. Bótanlle moitas ganas, he, he. 

- Estás feito un pillabán... -contesta ela, finalmente"

Certamente, el chega de último ao campo de xogo xustamente para que lle toque apandar porque o pasa ben buscándoos e facendo que non os ve, ao tempo que escoita jazz ou toma un xeado.

Un bo libro!