VI Premio María Victoria Moreno de Literatura Xuvenil

 

O VI Premio María Victoria Moreno de Literatura Xuvenil recaeu na obra Cartas na escuridade de Lois Pérez que aparece con ilustracións de Blanca Vila na editorial Cuarto de Inverno.

Da presentación editorial: "Olivier lembra a partida do Call of Duty ao entrar no estadio. É enorme. Non pode crelo! Vai asistir en directo a un partido do Mundial para ver a Mbappé! A algúns quilómetros de alí, nun barracón ás escuras, Denis, namentres as súas compañeiras dormen, escribe á luz da candea unha carta para seu irmán Moses. Poderán volver algún día a Uganda sen caer nas mans das bestas do LRA? Salman percorreu o deserto en autobús e agora mira en fite ese feixe de cartas. Farán un bo lume. Aluma, a estrela mundial do reggaeton, ensaia o seu novo hit antes da gran final. Mentres tanto, súa noiva Ann Drolla Ice fai globos coa goma de mascar mirando o teito. Amira camiña cara á universidade. Sabe que non hai moito tempo, pero a revolución non agarda. É o momento. Os fíos da esperanza e o medo entretécense nas historias desta xeografía dos afectos, como a calixe do deserto. Acompáñasnos?"

Hai rapaces que fan a guerra con videoxogos e outros con armas convertidos en nenos soldados. Vivir en Uganda e aparecer en Qatar, das chozas aos edificios imposibles dun país árabe que consume a riqueza en chamar a atención, dunha vida normal a converterte nun monstro sen conciencia e pasar a ser explotado en calquera país nas condicións máis extremas e exclavas. Un mundial de fútbol, as negociacións corruptas para conseguilo, as edificacións feitas a golpe de explotación absoluta, o traballo das mulleres nos hoteis baixo presión sin un minuto de descanso sen unha alimentación que a manteña. O mundo dos ricos e o dos pobres, o dos países occidentais e o dos árabes, a loita das mulleres dispostas a todo para non perder esa oportunidade de liberarse a si mesmas e a todas as que o son, un adolescente francés descargando a rabia inxustamente ou fuxindo dos problemas pero namorándose e actuando a favor da Historia, un vello ao que a conciencia o obriga a colaborar coa inocencia... Porque o mundo é amplo e dispar e todo se pode atopar nel, neste momento, todas as épocas e todas as maneiras de resistencia... o que máis traballo nos dá crer é nun final feliz, nun encontro gozoso, na bondade nomedio do horror, na revolución acosada pola convención.    

Unha novela traducida e outra escrita en galego

Como lágrimas na chuvia de Jordi Sierra i Fabra foi premio Lazarillo 2019 e aparece publicada por Galaxia en tradución de Xesús Domínguez Dono.

Da presentación editorial:"Grace é unha adolescente que coida da tumba do seu pai, Leo Calvert, unha lenda da música falecido nun estraño accidente uns anos antes, e á que acoden en peregrinación fans de todo tipo. Un deles, Norman, crúzase no camiño da moza e desata nela un remuíño de preguntas sen resposta ao redor da morte do pai e das cancións que deixou gravadas, gardadas no soto da súa casa, e que a súa nai, Rebecca, se nega a publicar. Pero a solución a estes enigmas tena unha única e insospeitada persoa.(...) A través dunha linguaxe moi próxima á mocidade, e coa outra paixón do autor como marco, a música, retrata o fracaso, o éxito, a traizón, a fama e a amizade; en definitiva, a condición humana"

A cita que dá comezo á novela:"Vin cousas que non creriades. Atacar noves en chamas máis alá de Orión, cin raios C brillar na escuridade, preto da porta de Tannhauser. Todos estes momentos perderanse no tempo, como lñagrimas na chuvia. É hora de morrer." (Blade Runner). 

Dubidas acerca do dereito ou non a facer público ou ocultar a obra do músico morto por parte da familia e dos siareiros, acerca da causa dunha morteen accidente, quen trae ao outro a estar contigo, a razón pola que rematan as relacións, os intereses económicos coqueteando coas relacións de amizade, as drogas e o alcohol como vía de escape a unha violencia extrema, a arte e as súas inseguridades, a familia e o éxito... e no medio de todo isto, unha escena chea de meirande violencia resolta por quen menos esperammos.

Unha boa novela, que camiña soa dende o primeiro parágrafo e construída cos fíos da narración xuvenil.  

A gruta  da torre de Lois Pérez acadou o premio Agustín Fernández Paz pola igualdade. Está publicada por Xerais e da presentación editorial: "Rematado o curso, Lois viaxa coa súa familia a pasar outro verán en Ribadeo. Quique, Greta e o resto da cuadrilla agardan por el, e ese ano hai tamén unha nena nova. Non a coñece, mais morre por falar con ela... Na vella biblioteca da Torre dos Moreno, Quique encontra un libro e, no interior, un misterioso documento que fala dun pasadizo. Onde estará? Deciden que teñen que atopalo. A investigación vese sacudida pola aparición dunha foca, Cuquita, e tamén por uns estraños sucesos no faro da Illa Pancha. Quen os persegue? Por que un home lles amosou unha pistola? Quirina e Estrela tamén procuran a resposta. Namentres, Marquiños escoitou a voz de seu pai no mar... Unha aventura trepidante, atravesada pola forza da amizade, os primeiros amores e o valor dos libros, no Ribadeo de 1990." Os primeiros namoros, a aventura na que se mestura o perigo porque o mundo da corrupción irrumpe (ex policía e narcos, fareiro vendido, planadoras...), o racismo (xitana e moreno), a escritora coa súa carga cultural e de memoria, a defensa da lectura, a lembranza da represión do 36 para diante, ecoloxía con esa foca que lle transmite unha ensinanza (Non perdas a túa luz, poñerante en situacións complicadas unha e outra vez. A ti e a todos. Pero debedes conservar o voso lume, por pequeno que sexa)...

Un bocado:"descubrira que existían dúas vidas. E existían dúas vidas porque existían dous mundos, feitos de mundos moito máis pequenos, inmensos e marabillosos ao mesmo tempo (...) unha era a vida normal, aque se vía, respiraba e sentía no día  día -as persoas, os lugares, os traballos e as rutinas que poboaban de obrigas e de horarios a pequena existencia- e outra era a que estaba alí dentro, en silencio, na biblioteca: mundos e vidas que agardaban a ser vividas (...) fora descubrindo que un fío de luz se coara aos poucos no seu pensamento, inzando de claridade os confíns máis remotos. Nada do que acontecía en ningún deses libros era escravo desoutra vida "real". En cada libroo que acontecía abondaba por si mesmo e no respondía a máis regras ca ás daquel mundo oculto. (...) Por eses mundos aprendera que o máis importante eraa valentía e a amizade; a lealdade aos amigos, o amor pola vida e polas demais persoas. Non renderse nunca e pelexar unha e outra vez contra "os malos". E aprender a distinguilos, poisos libros amosaban tamén os lados escuros do mundo real,  súa dobre cara. Así fora como aprendera a fundir realidade e fantasía na súa vida, facendo que o mundo reale o undo en que vivía se parecesen o máis posible aoundo dos libros e das hsitorias. (...) Os libros están entre eses dous mundos. Son portas. Se os miramos pechados, estamos vendo o lugar que ocupan neste mundo noso, o real. Pero se os abrimos, estamos estamos mirando o seu reverso, o mundo deles. Un mundo non tan real, pero só aparentemente. Ou non son reais o medo, a excitación, o temor, a angustia que destilan certas palabras se se len colocadas na orde axeitada? E o que acontece ou se conta nos libros infflúe enormenmente no que sucede no mundo real. Agora ben, só lles cambian a vida a quen os abren. A ninguén máis.(...)No fondo, a chave de todo son as palabras. Con elas cobraba forma e podía quedar na memoria todo o que nos rodeaba, o visible e o invisible" 

En relación á memoria histórica pódense recoller algúns fragmentos e un par de cartas que a nai lles deixa escritas: "Gardara para sempre na súa memoria o so dos disparos, os berros e os choros, as carreiras e as fuxidas, as desaparicions e os encontros furtivos no monte, os anos da posguerra e as estreiteces". As cartas que a nai escribe para deixarlles de forma que as xeracións futuras podan saber o que pasou."

Premio Raíña Lupa de Literatura Infantil e Xuvenil

O Premio Raíña Lupa de Literatura Infantil e Xuvenil recaeu en Lois Pérez pola obra A tribo do mar. A historia de varios rapaces africanos que soñan con fuxir dunhas situacións demasiado duras para poder resistilas, dunha moza caboverdiana en Burela e outra do primeiro mundo: unha influencer que acaba crendo a sofisticación e artificiosidade que a rodea. Varios mundos coincidentes no tempo que nos falan das necesidades máis básicas ao lado das tonterías máis absolutas, da manipulación á que nos sometemos polo propio gusto ou daqueles pequenos que continúan sendo esclavos nas mans de diferentes tipos de poder. O mundo dos africanos que queren pasar a Europa e para iso se ven envoltos en mafias, rodeados de mala xente sen sentimentos, á que unicamente lle importan os cartos, de situacións máis levadeiras como a desta rapaza que xoga a fútbol sala e se vai facendo cunha parcela de éxito (por fin alguén gana!) ou da que non pode vivir sen o seu can que está sendo sometido a unha residencia cura con psicólogos e coidadores. 

A tribo do mar é a daqueles que soñan con atravesalo, a da que o mira para calmarse e soñar, porque o mar está sempre aí separando pero tamén como presenza inconmensurable, imposible de medir e contar, salvando e matando, dando a benvida ou despedindo. 

Na presentación editorial dise que o mar pode ser infranqueable pero o deserto tamén "é unha boca que ten sede nun mundo que ten fame" e fálase de "Unha aventura que mira as feridas do mundo e navega polas súas historias invisíbeis." 

A novela xuvenil que toca ler, agora publicada na colección Forá de xogo de Xerais. As historias que toca chorar (ou rir). As persoas que salvan, que sempre as hai coma eses avós que contan ou cociñan, que cosen os fíos familiares e de relación co mundo que foi; ou eses referentes que salvan sen dicir ren, tentando rescatar o que de bo hai no mundo. E a crueldade rodeando as vidas inocentes coma rapiñas ou carroñeiros atentos ao desfallecer das criaturas para acabar con elas e engordar algo máis os seus petos. Todo vale nun mundo inxusto no que a rapazada tamén é mercancía.