Como nos sacamos os temores?

Sacapenas de Browne, Anthony traducido por Chema Heras e Pilar Martínez está publicado na colección Tras os Montes de Kalandraka.

Cando es un rapaz preocupado calquera cousa é motivo de inquedanza. No caso de Bieito cóntannos que se desasosega pensando nos sombreiros (que parece que non usa), nos zapatos, nas nubes, na chuvia,  nos paxaros xigantes... Non se pode vivir tan desacougado, así non dormes nin descansas. Os país tentan tranquilizalo dicíndolle que todo está na súa cabeza, que nunca lle vai pasar porque eles están aí... pero iso non o tranquiliza. Vai ser a avoa quen o faga por medio dos sacapenas, eses pequenos bonecos guatemaltecos que axudan a metelas debaixo da almofada. O máis importante, é que Bieito descobre que lle preocupan os demais e non quere que tampouco estean inquedos e atopará a maneira de resolver tamén ese problema. Agora Bieito xa sorrí e vai pola vida tranquilo!   

As diferentes culturas teñen maneiras distintas de resolver os problemas que nos preocupan, beber desas civilizacións é unha riqueza que non podemos perder. Anthony Browne recolle esta costume ou lenda  nun lugar afastado de Gran Bretaña, o seu país de orixe, e divúlgao da maneira máis fermosa contándollo á rapazada de todas partes do mundo. Por iso, os sacapenas teñen as cores e os tecidos de Guatemala e sempre que contamos a historia ou construímos un sacapenas nos acordamos da civilización maia. 

As cores das ilustracións obrígannos a pensar nas emocións que embargan a Bieito: as páxinas en branco e negro son como pesadelos e o surrealismo fai acto de presenza nun universo onírico. O resto da obra está realizado en cores vivas. A imaxe da cuberta é case a mesma que a da primeira páxina pero cambia a expresión, de tal maneira que a rapaz semella máis pequeno nunha delas. Vémolo tamén máis pequeno cando está cos pais que parecen enormes. A habitación da casa da avoa é espectacular: o papel pintado dun barroquismo extremo, o cadro "O camiñante sobre o mar de néboa" de Friedrich fainos pensar no romanticismo. A avoa é quen lle vai dar a solución, pero aí non remata o conto e nesa "continuación" está para min a meirande riqueza e o punto de empatía e solidariedade que vai salvar a Bieito para sempre. Así achéganos unha ensinanza que non debemos pasar por alto: contar o que nos preocupa a outros axúdanos pero non podemos cagar aos demais con esas preocupacións, temos que axudarlles a levar as nosas e as súas.  

Que sabias son as avoas! Que marabillosos os grandes autores de álbum!  Podemos recoñecer a man de Browny nas cores, nas figuras, nas expresión que nos achega aos pais simios, na cantidade de chiscadelas que nos obrigan a repensar todo o que vemos porque nada é gratuíto e canto máis o miremos máis detalles imos descubrir (por exemplo que o papel pintado do cuarto de Bieito vai cambiar co obxecto que lle preocupa en cada ocasión, o poder das sombras e as enrugas nos medos, as manciñas do neno aguantando das sabas cando está temeroso... a min atráeme esa imaxe do neno de costas construíndo sacapenas para os sacapenas que relaciono coa de Friedrich polo xogo coa pirámide e o contraste entre a luz e a sombra porque ese home que sobre a montaña mira o mar de néboa (aquilo sobre o que non ten poder) é agora un neno que dende a luz constrúe pequenos obxectos que se converten en amuletos para enfrontar os seus medos.

Neste caso, o libro vai acompañado dun boneco sacapenas de comercio xusto, pode pedirse máis? Kalandraka sempre indo un pouco máis alá, engadindo valores, sumando causas.

PARABÉNS por tan bo facer!

Unha nova novela de Conchi Regueiro

 

Meigallo_98H de Conchi Regueiro aparece publicado na colección Meiga Moira de Baía.

Da presentación editorial: "As cousas prometíanse felices. Cambiar ao instituto Vicencio non tiña por que ser tan malo como semellaba ao principio, se alí ían estar tamén esas novas amizades do campamento de verán. 

O que Constanza nunca esperara é que precisamente entre bromas e risos naquelas vacacións puideran ter invocado esa presenza arrepiante que agora pon en perigo todo o mundo. Ten que facer algo, e só Amelia, esa misteriosa amiga da que nunca lle falou a ninguén, entende o risco.

A ameaza está máis próxima, e cada vez son menos. Serán capaces de salvarse, e salvar os demais?

Esta novela xuvenil non só combina as características da novela de misterio con elementos clásicos da narrativa de terror, do horror de corte lovecraftiano, ou das presenzas inquietantes propias das películas de slashers. Nas súas páxinas tamén se mesturan recursos tan actuais como os creepypastas, nun diálogo entre as vellas e as novas formas de asustar."

Pois si, unha novela de terror e pantasmas, de adolescentes que cambiar de instituto a colexio privado de clase alta, cambios de amizades tamén, novos ricos que buscan estar perto dos ricos de sempre porque as relacións sociais son un valor... e no medio de todos isto un campamento de verán, un xogo de invocacións que ten resultados inesperados. Diferentes clases en contacto pero sin mesturarse, emigrantes buscando o medio de sobrevivir da maneira máis rápida e produtiva, casas que levan algo dentro, sociedades secretas que perviven no tempo, a informática cos móbiles e as buscar en internet ao lado das máis vellas lendas, o valor da amizade, a descuberta do amor... e case no punto final unha descuberta inesperada que amplía o campo achegando novos valores.   

Galegas na música

 

Galegas na música de Isabel Blanco con ilustracións de Maria Lapido está publicadopor Belagua.

Da presentación editoriasl: "Escolma de biografías de mulleres galegas dedicadas á música, dende a primeira xoglaresa ata as máis recoñecidas músicas contemporáneas. É, ademais, unha reivindicación da música tradicional galega, que, representada de xeito especial polas cantareiras e pandeireteiras, está presente en todas elas." 

Di a autora: "O día que comecei a traballar no libro Galegas na Música pensei en completar con el unha triloxía que comezara, anos antes, con Galegas na Ciencia e Galegas nas Artes afondando nun traballo de recuperación da vida de mulleres galegas que debían estar nos libros e ser, dese xeito, estudadas e divulgadas como ocorre cos varóns nas mesmas circunstancias profesionais. Guiada pola man experta do meu querido amigo o pianista, académico e catedrático Alejo Amoedo, xurdían, unha tras outra, unha chea de mulleres galegas que dedicaron a súa vida á música. As múltiples disciplinas amosáronme un universo, vasto e brillante. Infindo. O mundo da lírica foi especialmente sorprendente e revelador. A carón del, as instrumentistas e intérpretes (pianistas, violonchelistas, guitarristas, violinistas, acordeonistas, gaiteiras, arpistas, pandeireteiras…), as cantantes, compositoras, editoras, docentes, académicas, musicólogas, cupletistas, directoras de orquestras, bandas e corais, xoglaresas e cantautoras. Por iso, a orde de aparición non segue en todos os casos a cronoloxía de nacemento, senón as afinidades entre elas.
No eido da música folk e tradicional galega, presente en case todas elas dun ou doutro xeito, resoan as voces inconfundibles e únicas das cantareiras. A elas dedícalles a Real Academia Galega o Día das Letras Galegas 2025. Homenaxeándoas a elas, ríndeselles xusto recoñecemento á lingua galega e ás nosas raíces. Ao que somos. E con elas quixen abrir este libro. Unha vez máis, a editorial Belagua, como ocorreu con Galegas na Ciencia e Galegas nas Artes, fai posible este traballo reivindicativo do lugar das mulleres na historia. María Lapido, pola súa banda, encárgase de que todas as mulleres galegas deste libro estean vivas."

Un empeño. Un traballo sempre necesario pero nunca se sabe ata onde é obxectivo porque os parámetros non poden estar definidos neste momento e traballamos sacando á luz os nomes que acoden ás nosas mans cando as metemos no pozo do silencio... persoalemente, a min non me gusta que falle a orde cronolóxica na presentación das músicas e apéname a dispar representación visual dalgunha delas  e o feito de que non se recoñezan. Non pasaba nada por utilizar fotos no caso das que puideran ser representadas desta maneira aquelas que non acadan o parecido no debuxo. Hai que dicir que algunha delas está moi ben, incluso recollendo o xesto (como no caso de Sés) pero non pasa o mesmo con Mercedes Peón ou Uxía (non o cito porque suceda só nesta publicación senón porque igual estou un pouco farta de ver este tipo de problemas por exemplo nuns óleos que no auditorio da biblioteca Ánxel Casal representan a mulleres escritoras). Da mesma maneira non podo entender a razón da orde ou desorde de colocación, que a min, me despista e agardo que non o faga con ninguén máis. De calquera xeirto agradezo infinitamente estas tres entregas de Galegas na Ciencia, Galegas nas Artes e Galegas na música, un traballo (como dicía) necesario e de xustiza.

Un álbum sobre a guerra e a continuación dunha serie

Que é a guerra de Eduard Altarriba está traducido por Moisés Barcia e publicado por Sushi Books. Da presentación editorial: "Este libro está pensado  para responder de maneira sinxela todas as preguntas que se nos ocorran despois de ver noticias sobre a guerra. Comprender como funcionan as guerras, as súas causas e consecuencias é o primeiro paso para a paz."

Para tempos escuros, de guerra e sen razón, igual o mellor é acceder a libros de coñecemento que nos enfronten a ela.  Plana a plana con deseño, texto e ilustracións moi interesantes vainos introducindo nese mal universal baixo títulos como Conflito, Quen é quen, Actores internacionais, Poder, Negociio, Armamento, Tecnoloxía, Propaganda e ciberguerra, A guerra na historia, A guerraxusta, DIH, revolución, Guerra entre estados, AGuerra Fría,Mísiles, Potencias militares,A OTN e o Pacto de Varsovia, A fin da guerra entre estados?, Como son as guerras actuais?, Intervencións militares, Como remata unha guerra?, Paz e mediación, Consecuencias dunha guerra, Informa:Corea do Norte e Dossier: Ucraína (as claves, as operacións militares).

Unha nova entrega dos Minimortos: Falso aniversario. Ledicia Costas continúa a serie, con Mar Villar nas ilustracións, e dentro do selo Xerais. Asi se presenta: "Maya está nerviosa porque se aproxima o seu aniversario. Cando chega o día, os Minimortos prepáranlle unha festa sorpresa onde non falta de nada, mesmo hai uns impresionantes fogos de artificio que preparou Dinamito no seu laboratorio. Vai ser un aniversario imposible de esquecer, sobre todo porque o Outro Barrio aparece ateigado dunhas eirugas de luz que formaban parte do espectáculo pirotécnico. A luz que emiten é insoportable e todo o mundo está enfadadísimo, ata o punto de que alguén denuncia a Dinamito e a Policía Esqueleta lévao preso. Que poden facer os demais Minimortos para axudar ao seu amigo? Conseguirán liberalo?" A historia é contada por Curuxa, a ave viaxeira entre mundos. 

Os minimortos fan bromas bastante pesadas, son un tanto inconscientes das consecuencias dos seus actos o que esta vez lles vai traer problemas porque Dinamito vai ser detido e levado á prisión. Daquela os seus amigos van liberalo, para iso terán que atravesar o Bosque das Calamidades e utilizar todosos seus recursos.

Os marabillosos nomes de Petunio (que adora coidar as flores do seu xardín e finou cando lle caeu na cabeza un testo de petucias dende a altura dun quito piso), Maya (a nena alérxica ás abellas que morreu despois de botarlle unha pedra a un panal e come flores desesperadamente), Dinamito (o apaixonado á ciencia e os inventos que morreu saltando polos aires nun experimento), Penoso (o oso de peluche que morreu de pena cando o deixaron abandonado) e Pochiña (a que vai dunha noutra enfermidade ata non saber a causa da morte pero adora os relatos de medo)

Unha banda deseñada ambientada en Santiago

Gloria. Todo é obra de artistas de Pío Barreiro e Lola Garcerá está publicado por Demo editorial. Imaxinemos a construción do Pórtico da Gloria, unha nena orfa de nai -Gloria- filla do capataz do Mestre Mateo polo medio, xogando e aprendendo, observando e debuxando, namorándose dun francés que peregrinou e queda a traballar e como as súas ideas fan avanzar o traballo. Imaxinemos unha muller colaborando co mestre...

Así se presenta na páxina de Kómic: "A primeira novela gráfica de Pío, alma mater desta casa, que ve deste xeito materializado o traballo de varios anos de documentación e coidada elaboración do guión plasmado en viñetas pola ilustradora e historiadora da arte valenciana Lola Garcerá. Trátase dun ambicioso proxecto que nos traslada ata a Compostela dos séculos XII e XIII e sitúa a acción nun intre especialmente relevante da historia e da creación artística medieval, tanto galega como europea: a construción do Pórtico da Gloria, considerado un dos cumios da arte universal.  Pío e Lola plantexan unha ficción histórica arredor da entrada occidental da catedral compostelá, a principal deste templo orixinariamente románico, aportando unha interesante visión que transcorre ao longo de máis de tres décadas e que está protagonizada principalmente por Gloria, unha talentosa moza que resulta ser sobriña do Mestre Mateo e filla dun dos principais colaboradores deste na construción desta peza artística, obra mestra tanto na escultura e na arquitectura como na pintura (como amosa a recente restauración da súa policromía inicial). Con case corenta anos de experiencia como libreiro especializado en banda deseñada -e algúns máis como lector- Pío aproveita o seu coñecemento acumulado e dá renda solta as súas inquedanzas artísticas e espirituais para construír un relato denso e complexo, tanto no seu contido como na súa estrutura, sobre a cal poderiamos dicir que muda o coñecido periplo ou viaxe do heroe (neste caso heroína) polo da artista, ao focalizar a trama na propia creación artística e presentar como obxectivo e motor vital dos personaxes a concreción dunha obra chea de simbolismo e significado.  Para acadar esta fin terán que superar diversos obstáculos que van dende os puramente materiais (xestionar e negociar o patrocinio ou mecenazgo dun proxecto desta envergadura, obtención dos materiais necesarios para facelo, así como da man de obra precisa para isto) ata intrigas que teñen que ver con distintas esferas de poder, pasando por atrancos máis etéreos como pode ser a falla de inspiración. Precisamente neste último eido é onde a aportación de Gloria, a nosa intrépida protagonista, vai ser esencial para atopar solución a diversos problemas.  Na construción deste personaxe atopamos tamén un dos elementos máis salientables e consistentes deste álbum, xa que ademais das súas virtudes convértese nun símbolo da igualdade ao reivindicar o seu lugar nun mundo predominantemente masculino. E do mesmo xeito que Gloria, ben acompañada pola súa parella, Nathan, o seu pai, Pierre, e o propio Mestre Mateo, tentará salvar as dificultades que vaian aparecendo no seu camiño, Pío procurou unha excelente compañeira para levar a bo porto o seu proxecto no talento de Lola Garcerá, unha ilustradora debutante pero non falta de experiencia, que achega un debuxo agradable e unha suave paleta de cores para representar con acerto tanto os personaxes como os elementos propios do medievo e que acada algunha páxinas extraordinarias, especialmente nunha fundamental escena final.  Lola é a responsable, así mesmo, dun interesante texto explicativo engadido como epílogo na estupenda edición de Demo Editorial apoiada por Komic."

O tranvía chamado Flor

O tranvía chamado Flor de Guia Risari e Federico Delicado está traducido por Xosé Ballesteros e publicado por Kalandraka na colección MareMar. 

Da presentación editorial: "Un álbum sobre a amizade e o poder transformador da palabra e da imaxinación. Unha viaxe extraordinaria a través de paisaxes fantásticas, quizais novas ou quizais gardadas nos nosos soños" "Laura contaba historias incribles. Ninguén a cría agás Omar, un rapaz reservado e melancólico que botaba en falta a súa casa e o seu país. Queres volver velo? preguntoulle Laura un día. Esta tarde, agarda por min na parada do tranvía ás tres en punto. Xuntos iniciaron unha viaxe extraordinaria.
Di Michèle Petit en Os libros e a beleza que a arte e a literatura, tanto escritas como orais, poden restaurar a paisaxe e facer habitables lugares hostís. Nesta historia, os protagonistas comparten algo máis que tempo e amizade, embárcanse nunha viaxe a través da palabra atravesando paisaxes fantásticas, quizais novas, quizais ocultas en recunchos recónditos do subconsciente. As ilustracións realistas e cheas de detalles de Federico Delicado amplían os significados do texto de Guia Risari acentuando esta proposta próxima ao surrealismo."

A autora dedica o libro "a quen sabe observar o mundo con paciencia e marabilla". Diso se trata, cando Laura lle escoita a Omar que bota de menos o país onde naceu, convídao a unha viaxe no tranvía que non ten número senón unha flor no seu lugar. Nel viaxarán por lugares insólitos e cos personaxes máis insospeitados pero deixando sempre un espazo de liberdade para quen le e mira, quen observa dende fóra. As ilustracións non só lle dan o contrapunto senón que amplían a lectura ata extremos ilimitados, sempre un paso máis alá introducindo surrealismo nos pequenos detalles como a forma das plantas ou o humor exquisito dese parque no que os adultos acompañan cans ou un deles con toda a seriedade do caso carga un gato nas costas, a indumentaria dos personaxes animais ou humanos, os edificios, os animais paseando as súas crías en carriños, os paxaros con ás nas mochilas...

Un parque, dous nenos colgándose das barras (o máis comúns e tradicional dos xogos), un libro no banco, a maneira de axudarlle a non estrañar o país de orixe, o tranvía número Flor que percorrera o mundo por terra, mar e aire e que é só de quen sabe agardalo... a imaxinación, a historia nun libro, a fantasía dirixida e todo sucendendo mentres o paxariño pasa dos cables do tranvía á póla da árbore. Unha historia fermosa multiplicada polas imaxes de Delicado que a afondan e a transcenden.

Un libro de poesía e a segunda parte dunha novela

 

Tacón, punta, tacón de Anxo Iglesias está ilustrado por Laura Romero (con colaxes e apuntándose marabillosamente a ese xogo que nos propón o autore publicado na colección Merlín (en +11) de Xerais.

Así se presenta: "No universo, unha galaxia; nela, un sistema solar, un planeta, un continente, unha península e, na súa punta máis salgada, un recanto feliz. Un lugar onde os mexillóns non xogan ao béisbol e Doraemon ten gardado no seu peto máxico un chimpín. Alí poderás facer piragüismo, empanadas, beatbox... e mesmo cantar un gol! Un sitio distinto, de mulleres bravas e cabalos ao galope, onde caen chuzos de punta e contan os tacóns, hai troula a todas as horas e, no faro da fin do mundo, agarda por ti un solpor. E mentres, a poesía, chovendo versos, na súa tinta ou masterchof, que vén pra quedar, pra quedar, pra quedar... E as palabras, patas arriba, aturuxando e facendo equilibrios imposibles. Mergúllate nas páxinas deste libro: malo será que non descubras, antes ou despois, de que estamos a falar. Dígocho eu!" 

Un libro de poesía que leva este poema na contracapa: "Este libro non é un conto. / Nin tampouco unha adiviña. /Ten poemas, non o nego... / e3 nalghúns ata unha rima! / É probable que me digas / que o seu título é ben raro./ Non é fácil decidilo... / levoume máis dun ano! / Podes facer a pregunta / que me espera no interior?/ Un pouco de piragüismo... / e tamén un locutor! / E cabalos ao galope, / e batallas de palabras, / e filloas e aturuxos... / e moitas mulleres bravas!/ Dirás: non enendo nada! / Non importa, que máis dá? / Ao final ti saberás / do que erstamos a falar... / Malo será, dígocho eu!

Unha marabillosa mestura de texto e imaxe, de palabras en cores e diferentes tamaños, de inventos de palabras (sinonimograma, cosrisma, coslusmo, xogueranca, ñamica...) e poemas (poema riada, isosílabos abecesdrúxulos, maepo de cosrisma e coslusmo, soneto arbóreo de cuartetos distintos,  poema berro, poema radiofónico con seseo, calambur de carnaval, poema de vogais apampadas, poema onomatopeico en grupo, galimatias...), de referencia a personaxes de conto (como a señorita Buble ou a parellas de verdade como Elisa e Marcela) , de poesía visual coma os caligramas ou o poema espello para lelo ao reflectirse... Sempre xogando como no poema de verso ro-to no que nos toca adiviñar ese final perdido tras a ruptura ou no poema de números no quetemos que pasalos a letras igual que nos xeroglíficos ou encrucillados. Cos recursos máis antigos e as novidades máis actuais. Un xogo continuo (pero tamén serio, non creades) para rematar nun Palabrario e unha longa lista de agradecementos, porque o autor é iso: agradecido e boa xente. 

Un libro para divertirse ao redor da poesía e estar disposta a seguir o xogo para que o verso non remate. 

O misterio das zocas de Ramón Caride está ilustrado por Dani Padrón e publicado na colección Merlín (+11) de Xerais. Trátase da segunda parte de As músicas viaxeiras: unha historia que fala de princesas rebeldes e de músicas ventureiras, que nos lembra que non todos os contos son exactamente como nolos contaban.

Da presentación editorial: "María, Frida, Nursa e Xeria, as catro músicas ambulantes que cantan en feiras, festas e romarías, vense implicadas nun estraño misterio. Unhas zocas moi noviñas, penduradas no alto das árbores, semellan querer avisalas de algo importante. O novo camiño que empezarán deste xeito vainas levar a viaxes inesperadas, perigos mortais, feitizos insólitos, dilemas vitais e probas asombrosas que as mudarán para sempre. Nada resultará ser o que pensaban, mais elas non se acovardan. Nesta historia hai contos familiares, hai contos descoñecidos e hai contos revirados. E tamén cantos e cantigas. As mozas desta historia non agardan que veña ningún príncipe a salvalas, porque elas saben defenderse soas." 

Segue, polo tanto a historia de rapazas rebeldes que se enfrontan a un mundo que non acepta os cambios, cheo de perigos para as mulleres e para os homes que non queren selo acorde ao estereotipo (polo menos). Este conto de pandereteiras que andan polos camiños remata ben porque a muller á que liberan de ser araña, grazas aos bicos, lles concede un desexo a cada unha, sen preguntar, a cada unha o que máis desexa, alá no fondo da súa esencia. E a Xeria a das zocas coredoras poñeraa ante o abismo de demos e demiños, o lado escuro anda polo medio e hai que enfrontalo, non é? Caride decidiu poñer a andar outra serie máis alá de Said e Sheila, son outros tempos e cómpren outras historias. Só nos queda desexarlle tanto éxito como aquela tivo e seguramente continuará a ter, porque as boas historias son coma os vellos roqueiros, non morren!