Os libros das Letras

Aquí está Francisco Fernández del Riego. O legado silandeiro da man de Héctor Cajaraville. Este autor xa leva realizado as correspondentes aproximacións aos anteriores homenaxeados: Antonio Fraguas, Carvallo Calero e Delgado Gurriarán. Un verdadeiro experto nos ilustres.

Neste caso, faille fronte á figura de Fernández del Riego a través dunha biografía que vai salpicada de cartas que, en momentos determinados este lle escribe a diferentes persoas: Álvaro Cunqueiro, Valentín Paz Andrade, Ramón Piñeiro, Celso Emilio Ferreiro, Antonio Fraguas e o propio autor. A continuación realiza unha cronoloxía recollendo a relación da biografía con cada un dos anos vividos e algún feito histórico de relevancia. Continúa cun listado de obra publicada nos diferentes xéneros: ensaio, narrativa, edicións, antoloxías e traducións. Recolle tamén os recoñecementos que recibiu don Paco e, para finalizar, a bibliografía utilizada tanto en papel como dixital.

O legado silandeiro é un bo título, porque del Riego foi un home silencioso que non se fixo ver a pesar de traballar moito e ben. Ademais dos seus estudos sobre o país, a literatura galega, os diferentes escritores e artistas, as cidades e provincias... hai que ter en conta as edicións de obras e as escolmas que divulgaron a obra dos escritores e tamén a narrativa de creación. Pero, ademais de estudoso, del Riego foi un home "de relación" que puxo a escribir a moitos autores que sen o seu apoio non o farían, axudou á publicación das súas obras... polo tanto fixo posible unha literatura máis rica. Creou as bases para posibilitala por medio da creación da editorial Galaxia e os estudos a través da revista Grial. Puxo en pé e mantivo a Fundación Penzol nesa Casa da Cultura Galega en Vigo onde el mesmo deixou os seus arquivos, biblioteca e colección de arte. Un home da literatura e do xornalismo, un pensador e activista galego a favor da identidade, un home de acción que fixo pola RAG en catro anos o que outros non conseguiran, un activista que levou a cabo o seu proxecto dentro do exilio interior. Un home de ben!

Unha nova obra de Eric Carle en galego: A araña moi ocupada

Unha nova obra de Eric Carle en galego: A araña moi ocupada publicada por Kalandraka, na colección Tras os montes.

O vento trae unha araña e todos os animais da granxa pasan por onde ela a convidala: a dar un paseo co cabalo, comer herba coa vaca, a correr polo prado coa ovella, a saltar nas rochas coa cabra, a envorcallarse no barro co porco, a perseguir un gato co can, a durmir unha sesta co gato, andar no estanque co parrulo... ela non contesta porque está moi ocupada tecendo a súa tea, cando o galo lle propón atrapar unha mosca pesada ela atrápaa e logo durme porque está moi cansa, leva todo o día ocupada e non contesta ó moucho que pregunta quen construíu unha tea tan bonita... 

A repetición "Pero a araña non respondeu. Estaba moi ocupada tecendo a súa tea" vai con nós, ao longo do álbum, creando un ritmo e un acompañamento no que as persoas adultas poden colaborar coas prelectoras lendo a pares.

A tea e a araña están feitas en releve e poden seguirse cos dedos dende as primeiros pasos da elaboración ata o produto final. As ilustracións están realizadas con colaxes e xogando con cores en combinacións diversas e abstractas.

Unha novela de temática transexual acada o XIX Premio de Literatura Infantil e Xuvenil "Pura e Dora Vázquez"

Unha novela de temática transexual acada o XIX Premio de Literatura Infantil e Xuvenil "Pura e Dora Vázquez" da Deputación de Ourense.

Un premio que se caracteriza por unha mala distribución de forma que non sempre damos accedido ás obras ganadoras pero que conta cunha característica moi especial: premiase a obra e máis tarde premiase á ilustradora ou ilustrador que mellores imaxes lle pon. Pois ben, na letra Francisco Castro Veloso e nas ilustracións Elena Andrés. O seu título Xoán, Xoana. 

Na nova de prensa recóllese, a respecto do libro, que defende valores a ter en conta como a reafirmación da identidade na adolescencia, o bo manexo do rexistro de personaxes e do ritmo narrativo ou o a visibilidade dos aspectos de xénero que trata con naturalidade nun contexto educativo, a maneira na que aborda situacións de conflito como é o acoso, ou o tratamento do fútbol e a distribución dos patios de recreo e como reflicte un problema que se presenta tanto entre a rapazada como entre as persoas adultas (no colexio, e na familia), pon sobre a mesa a perseveranza e a loita, pero tamén o respecto, a empatía e a integración, así coma a necesaria convivencia en sociedade, co cal provoca que o lector sinta empatía polas persoas que son diferentes e ponnos -a nós- diante do espello. 

Xoán séntese Xoana, quere que lle chamen así, porque se percibe nena, quere vestirse como unha rapaza e actuar como tal. Faino dunha maneira moi natural e ten a sorte de contar cunha amiga que a acompaña neste proceso de cambio. A nai tamén o fai e un profesor que está disposto a colocarse na diana vindo ao centro en saia para obrigar a enfrontar o problema... pero son moitos os que non poden admitilo: ao pai cústalle traballo, os avós non dan reaccionado, os compañeiros acósano, a directora do centro reacciona da peor maneira posible, as familias no whp, o ciberacoso... e como detonante unha liga de fútbol. Os de Atrás sempre dispostos a atacar e fronte a eles só pode resistirse, ademais, da súa posición clara e valente, pode contar co apoio de xente que decide actuar e non gardar silencio ante o asoballamento, os prexuízos e a inercia de querer que todo continúe igual. Realmente, só cando se provocan iniciativas de respecto e igualdade son posibles os cambios.

Sexto de primaria, dez días cara ao final de curso, días que se contan cara atrás (quedan 12 /9 7/ 8 /...)  días para o comezo da liga), a violencia vai en aumento e pode estallar en calquera momento, van necesitar axuda... e conseguirana (hai xente disposta a pintar a bandeira multicolor na patio unha noite, a roubar as porterías de fútbol outro e incluso e levar os balóns para que nons e poda xogar). A voz protagonista, resulta por veces algo infantil e outras moi madura, seguramente son así cando teñen once ou doce anos, sempre decidido e con argumentacións fronte á violencia, disposto a recibir golpes e insultos antes de volverse atrás, a pesares das dúbidas que por veces a asaltan. A pesar de tantas bágoas, de tantos malos momentos, Xoana resiste e o mundo vai ser algo mellor.

Un novo cómic, dende Galaxia

Un novo cómic, dende Galaxia. Trátase de A batalla de Rande de David Braña e Pablo Prado, que se presenta así: "En 1702, durante a guerra de Sucesión española, aconteceu un dos fitos navais da nosa historia. Galeóns españois, acompañados por forzas aliadas francesas, arribaron á ría de Vigo co maior tesouro que xamais cruzara o Atlántico. Ata alí os seguiu a escuadra da coalición anglo-neerlandesa, coa idea de apoderarse do botín. A batalla foi encarnizada, as augas da ría parecían arder e, aínda hoxe, segue a ser motivo de especulacións, investigacións e, incluso, posta en relevo polo escrito Jules Verne na súa novela 20.000 leguas baixo dos mares." Acaban de chegar os "Borbóns" a España, as riquezas transformadas en tesouros viñan de América e os inimigos tentan conseguilas... Todo isto pode visualizarse mentres unha nai leva ao fillo co can ao museo de Redondela onde lles contan a historia que nós vemos en directo.

O volume comeza cun prólogo dun mestre de esgrima (Damián Troncoso Saavedra) que nos fala da batalla como desculpa para acabar contándonos a relación desta cun tratado de esgrima, Nobreza de espada, que o seu autor perdeu naqueles tempos e polo tanto é un dos tesouros que andan por San Simón. Xa vemos que hai tesouros de todo tipo...

Os eólicos aparecen na LIXG (aínda que só sexa para que tropecen as naves extraterrestes)

Ánxela e Spencer de Carlos Meixide é unha novela infantil, situada entre Guitiriz e Betanzos (sei da querenza do autor polos topónimos, por algo asinou as novelas xuvenís Ons, Cans, Guitiriz, Arousa e Portugal). As ilustracións de Julia Lago (a ganadora do Premio Castelao con Nós seis son moi persoais e recoñecibles.

Así se presenta: "Na aldea onde vive Ánxela, os muíños do parque eólico deixaron de xirar coma todos os días. A xente di que houbo un accidente, que unha avioneta se estrelou contra eles, que o exército anda a facer pescudas pola contorna... As preguntas aumentan cando Ánxela atopa, no galiñeiro da súa casa, un peluchiño adorable con aspecto de toupa. Di que se chama Spencer. Pero... Quen é? De onde vén?, e sobre todo..., como se pode ser tan bonitiño? Unha emocionantísima viaxe repleta de humor e trepidantes aventuras." Tamén de tenrura, afectos que se materializan en actos e caricias, que dan resultados de tal forma que se alguén se empeña en libros de emocións igual teñen que ler este, para ver como se pode tratar esa temática sen ñoñerías.

Dúas rapazas dispostas a todo para defender a unha criatura doutro planeta, dúas familias que botan mans sen demagoxias nin mimos, a presenza do rural nunha historia moi actual, amores e celos que se tratan dun xeito san, a música galega asentada na obra (a de antes e a de agora)... e un relato para ser lido, sen dúbida. Para min, o feito de que aparezan os eólicos, aínda que sexa ao paso, achégalle un plus de autenticidade porque dende qué aldea non se ven parques eólicos?

XII Premio Manuel María de Literatura Dramática Infantil

Nin me amoles de Ana Carreira obtivo o XII Premio Manuel María de Literatura Dramática Infantil. Aparece, agora, publicado na Biblioteca Dramática Galega, con ilustracións de Noemí López que achega as magníficas imaxes ás que nos ten acostumadas de grandes distancias entre as crianzas e os maiores, de curvas que nos levan case aos castros, de seres tenros e fondos arquitectónicos recoñecibles; ela comparte con nós o mundo infantil dunha maneira que nos emociona, neste caso con cores cálidas criaturas coa redondez que lles corresponde afastadas desas "Barbies" mozas sexuadas en pequeno formato, con grandes picados e contrapicado que nos mostran a realidade a vista de paxaro ou dende o chan... Un acerto!

Así se presenta: "Lola é unha nena que sofre os abusos do seu compañeiro Mamalón, aguanta as impertinencias da súa veciña Meticona e resígnase á ausencia da súa mai, que nunca pode xogar con ela. Pero un día, ao volver da escola, da súa mochila emerxe Nin, un trasno ou trasna, segundo lle pete, a quen só Lola pode ver. Entre xogos e reviravoltas, Nin apréndelle á nena outro xeito de enfrontarse aos problemas." Moi ben resumida a historia, introducindo ese ser do que non se explicita o sexo pero que resulta ese amigo que precisa a nena sen irmáns, sen que apareza o pai, coa nai traballando sempre e cunha veciña "metichona". Un texto moi áxil, que semella brincarse máis que dicirse que xira ao redor desa nena alegre (a pesar de todo) que bota de menos as caricias da nai pero está disposta a valerse por si mesma e agradecer a axuda desa criatura Nin que cambia a realidade con humor.

En canto a outras novas, estaría ben dicir que Violeta Parapluie (I Premio Arume de Poesía Infantil) acaba de saír en castelán na editorial Triqueta Verde en pasta dura e maior tamaño. Ou tamén, que a USC acaba de publicar O diario de contos de Gabriela do médico Manuel Martínez Pérez ilustrado por varios rapaces e rapazas do Hospital Clínico Universitario de Santiago.

O sono animal

Sempre nos preocupou saber a razón pola que temos que durmir e xa non digamos, saber como dormen os diferentes animais, como o fan cando andan atravesando océanos, cando corren perigo, cando voan ou nadan, cando pasan o inverno durmindo... Pois ben, agora temos o libro que nos resolve todas as dúbidas. O seu título é O sono animal, está escrito por Silvia Lazzaribo Binelli e ilustrado por María José Arce Letelier; a tradución ao galego é de Iago Nicolás  e publicado por Kaladraka.

Preséntase así: "Un libro informativo rigoroso e sorprendente para descubrir as curiosas e variadas formas de durmir que se dan na natureza. En “O sono animal” poderás coñecer as insospeitadas formas de descanso de máis dunha trintena de animais, tan diversas como a mesma natureza. Un paxaro que apaga a metade do cerebro mentres voa, unha mosca que adormece sobre a súa flor favorita e un peixe que se recosta na súa cama de burbullas... Uns dormen escasos minutos, mentres que outros o fan durante longas tempadas. A algúns gústalles permanecer enterrados e, a outros, apiñados no alto dunha árbore para que os depredadores non os alcancen. Unha obra cuxo minucioso contido científico se complementa cunhas elocuentes e detalladas ilustracións a acuarela".