Teatro: O galo de Barcelos camiño de Compostela

 

O galo de Barcelos camiño de Compostela de Carlos Labraña está ilustrado por Gabriel Iglesias e publicado por Fervenza na colección A pinguela. Unha nova versión daquel O galo de Portugal camiño de Compostela que apareceu ilustrado por María Xosé Díaz.

Da presentación editorial: "O Galo de Barcelos salvou a vida de milagre. E para agradecerllo ao Apóstolo Santiago, decide achegarse a Compostela. No camiño, atopa unha Estrela que caeu do ceo e quere regresar aló enriba coa súa familia, pero non sabe como. O Galo aconséllalle que o acompañe, que seguro que o Apóstolo a pode axudar. Pero é unha viaxe arriscada, na que baterán con toda clase de perigos. Serán capaces de chegar sans e salvos á Catedral? " 

Os animais sáenlle ao paso para darlle consellos como fai o bufo, para negociar como fai a londra ou para tentar enganalos como acostuma facer o raposo. A estreliña vai perdendo os seus raios, un ao caer, outro gterá que darllo á londra, outro róuballo a raposa e deses dous que lle quedan un decido darllo ao Apóstolo para que ilumine a torre da Berenguela e o outro ao galo para que a lembre e poda buscala no ceo da noite. Unha fermosa historia que bebe da tradición dos milagres do apóstolo e lle busca unha fermosa explicación e esa luz que ilumina a torre ao longo do ano santo. O camiño a Santiago sempre está cheo de aventuras e encontros.

Libro informativo, libro de divulgación

A historia de Galicia en 30 obxectos é un libro informativo, un libro de divulgación que nos lembra a exposición temporal itinerante 100 Galicia cen. Obxectos para contar unha cultura do Consello da Cultura Galega comisariada por Manuel Gago. Estaba inspirada en A History of the World in 100 Objects do British Museum, estivo comisariada por Manuel Gago Mariño.

O autor do libro, publicado pola editorial Aira,  é David Gesteira e o ilustrador Miguel Robledo. Así se presenta:"Disque os obxectos son quen de gardar o pasado e mantelo vivo para nós. Con este libro vas coñecer como elementos tan cotiáns coma unha campá, un carro, unha moeda ou un reloxo nos comunican coa historia de Galicia.  Polas páxinas desta obra do historiador David Gesteira pasan libros prodixiosos, ferramentas do pasado, edificacións senlleiras e multitude de historias do noso pobo."

Cada obxecto ligado a unha época: biface,  ofrenda de Cavaladre e petróglifo da Pedra da Auga dos Cebros á Prehistoria, estatuíña de Mercurio aos romanos, o xadrez de Ilduara e Rosendo (mundo islámico), o Códice Calixtino ou o alquerque (medievo),  o muíño, a dorna, o hórreo, o lagar, o cruceiro, o carro, o reloxo de sol, o tear, a monteira... á cultura popular ao longo dos séculos. E así van pasando un a un os 30 obxectos nos que o autor se detén sen esquecer adiantos tecnolóxicos como a pila Bunsen, obxectos tan comúns coma o almanaque agrícola ZZ ou tan reivindicativos como a bandeira de Nunca Máis. Remata o libro cunha estensa bibliografía para continuarinvestigando,  

Poesía e publicidade

Véndoche un poema de Fran Alonso afonda nesa relación entre a poesía e a publicidade. Publicado na colección Camaleón de Xerais xoga coas imaxes ata o punto de poder falar de poesía visual e resulta moi evidente a crítica ante a sociedade de consumo que utiliza a publicidade como o deus de todas as cousas. Fran Alonso está disposto a facer incursións na nova poesía, a experimentar  en todos os campos que se van abrindo con camiños polos que transitar. Xa o fixo en Cidades cando trouxo un tema diferentes á poesia infantil, en Street poems co graffiti e a improvisación rebelde, en Poemas birollos para ler coa ollos coa oralidade, a poesía visual e o grafismo, en O meu gato é un poeta co xogo, as novas tecnoloxías e a interacción entre as artes ou en Poetízate cando creou a gran antoloxía poética para mocidade. 

Así se presetna: "Un libro transgresor que dispara poemas á diana da comunicación máis poderosa do noso tempo: a publicidade". "Teñen algo que ver a poesía e a publicidade? A publicidade invade as nosas vidas, omnipresente. O que pode sorprender é que a publicidade bota man constantemente de moitos recursos propios da poesía. Ás veces, mesmo emprega a propia poesía para dirixirse a nós e tratar de convencernos. A partir da relación entre poesía e publicidade, Fran Alonso convídanos a explorar esa conexión amigable e contraditoria, interesada e diverxente, para ofrecernos un libro de poemas directos, incisivos e críticos, escritos desde contextos onde as imaxes de anuncios publicitarios nos rodean e acompañan no día a día. «Véndoche un poema» é un libro transgresor no seu concepto, desafiante e atrevido nos versos, que dispara poemas á diana da comunicación máis poderosa do noso tempo: a publicidade".

Os poemas reflexionan sobre o papel da publicidade nas nosas vidas, quere que axuden a pensar... É difícil diseccionar o obxecto amado e a publicidade sedúcenos coa súa fermosura e brevidade, non nos quere deixar pensar porque sabe que aí está o noso poder (en darnos conta de como nos quere enganar)

Dende a poesía fainos pensar en como nos minte a publicidade e se o fai ela para vendernos produtos comerciais, que non fará a propagando para vendernos ideas falsas ou candidatos asasinos do social e o futuro? Inmersos nun universo de imaxes e pequenos textos estamos ao servizo do consumo ilimitado, dun mundo que se esgota ante os nosos ollos e nós sen tempo de darnos conta de que imos cara a un futuro imposible.

Alguén o dixo antes "Poesía necesaria coma o pan de cada día". Gabriel Celaya non mentía. 

Véndoche un poema. Razoa a publicidade.

Un libro, un carballo e un ano

 

Un ano ao redor do gran carballo de Gerda Muller está traducido por María Herrero e publicado por ing edicións co apoio da Xunta. 

Sitúase dentro do selo de Lectura fácil e a min éntranme dúbidas porque se ben a historia é sinxela e comprensible (dous irmáns visitan a un primo que vive na natureza porque seu pai e garda bosques; nas visitas cada estación mostra a súa vestimenta e os seus froitos e a historia remata cando lle fan unha festa de cumpreanos ao vello carballo de 300 anos. A festa resúltame demasiado humanizada (coma os contos de animais) e igual prefería que o abrazaran cada día ou que o coidaran en vez de colocarlle faroliños e guirnaldas, pero iso é o de menos, son manías docentes (seguramente) pero para o meu gusto achega demasiada terminoloxía que non sei ata que punto é necesaria e non atosiga ao lectorado con dificultades de comprensión. Sucede ao longo do relato pero no apartado "Queres saber máis?" (con seccións como A vida dun carballo, Como se alimentan as árbores, Cantos anos ten unha árbore, Un fogar para os bichos, A vida do bosque ao redor do gran carballo, Plantas con flor, Cogomelos, Insectos e Mamíferos) seméllame absolutamente excesivo o léxico e tamén dubido de ata que punto está adaptado ao noso medio. 

Confesións á psicóloga

Gaiolas de Miguel Vázquez Freire e Xosé Tomás está publicado por Galaxia.

Así se presenta: "Catro testemuños de catro mulleres de distintas idades, de distinta condición social e profesional. Catro voces que falan de vidas que unha vez se viron engaioladas. Catro voces que falan tamén da importancia de recoñecer o encerro das gaiolas para abrirlles as portas." Catro mulleres contan a súa relación coa parella a unha psicóloga que recoñecemos detrás da placa: Leticia Bermúdez. Psicóloga. O nome de cada unha delas identifica cada capítulo: Chámome María, Chámome Eva, Chámome Rosalía e Chámome Helena. A especialista non intervén en ningún momento, só escoita e toma nota (vémolo pola ilustración). Todas elas padecen maltrato e en todas recoñecemos determinadas condicións que se repiten: normalmente van cambiando despois do namoramento inicial, poden ser dificultades económicas ou non (home en paro ou empresario de éxito), celos doutros homes ou profesionais, mantela na casa sen traballar, sempre aillamento de amizades e familia, sempre arrepentimento e perdón despois das primeiras violencias, o sentimento de pena por parte dalgunhas mulleres para dar paso posteriormente ao medo, ás conservadoras o cura que as confesa pídelle paciencia (unha proba de Deus), algunha case cre que é normal o maltrato porque tamén o viron na casa, a maneira de disimular os golpes con desculpas de todo tipo, non admitir que lle leven a contraria, adolescentes que se senten atraídas polos "malotes", secuestro, violacións... Unha delas di "Os monstros así habitan dentro de moitos homes. (Se cadra. eles son tan vítimas coma nós. Só que as trompadas levámolas nós, as mulleres, e non eles." O libro ten unha sorpresa final que nos vai gustar, sen dúbida!

Mulleres retratadas por homes, no texto e nas imaxes, tanto un coma o outro realizan un traballo de calidade.

De inventos e concursos

O Concurso dos Mellores Inventos (e outros acontecementos) de Berta Dávila con ilustración de Julia Lago e publicado por Xerais.

Preséntase así:"Unha disparatada aventura con viaxes no tempo, malvados impostores e o poder da amizade e a imaxinación"

A favor das científicas e cineastas e contra os mentireiros, enmascarados ou non. Así o dedica a autora. A narradora fala con nós, o lectorado, comeza explicándonos a diferenza entre as cousas naturais e as inventadas, antes de comezar coa historia da cineasta Begoña López. Ela vive co seu sobriño Pepe (esas mulleres con nenos ao seu cargo que non son fillos e que andan aparecendo con brío pola LIXG e colocándonos en diálogo cos cellos clásicos, nos que di a autora que estes rapaces non eran queridos, agora si, sen dúbida). O cine non dá moitos cartos (e, aínda menos, o documental) e eles viven bastante "apretados", o peto en forma de porquiño nunca moito ten e moito menos agora despois dunha celebración de Nadal onde non mediran os orzamentos. Pódese dicir que están na ruína, por iso, cando pola porta aparece a inventora Calista Armada para cineasta para que documente o seu invento e poda presentalo ao Concurso dos Mellores Inventos. O seu é unha máquina no tempo na que poder viaxar a calquera acontecemento histórico e así van ao momento da creación do cine... Volven cun pasaxeiro inesperado e participan, pero non sempre os concursos son tan transparentes como deberan ser. As cousas, non acaban sendo xustas de todo, pero tampouco non acaban mal, así que hai que ler o libro para poder opinar e, sobre todo, para dialogar ao redor de todo o que se conta.

As ilustracións de Julia Lago son especiais, do estilo que ela escolleu para ilustrar infantil, tal cmo aparecían no libro de Meixide.

Aprendizaxe: ás veces non hai nin que cabrearse cos motes que che poñen senón utilizalos con gusto e demostrar que non che molesta. O poder da verdade, aínda que con ela perdas, fronte á manipulación, ese xogo perverso de que todos vexan o que ti queiras que vexas (sintas...) simplemente porque llo dis e o cren, así de inocente e estúpida é a humanidade, do contrario non existirían as fake news porque serían castigadas sen límite. A xustiza é unha utopía pero por veces podemos conseguir a que leva o calificativo de poética.

Vai de enigmas

O enigma de Sempreviva de Andrea Maceiras está ilustrado por Sara Porras e publicado na colección Sopa de Libros de Xerais.

Da presentación editorial:"Senda múdase cos pais á pequena aldea de Sempreviva. O matrimonio de biólogos vai estudar a zona porque está tan contaminada que non medra nada en toda a contorna. A nena queda moito tempo soa na vella escola onde viven, coa única compaña de Sentinela, a súa asistente virtual. Un día decátase de que no patio agromou un pequeno brote verde. Decide facerse cargo del e así atopará unha caixa con obxectos que pertenceron a un neno chamado Olmo. Se cadra neles se atope a resposta ao enigma de Sempreviva."

En primeira persoa vainos contando Senda a historia. Son moitas horas de soidade acompañada unicamente pola asistente persoal virtual e unicamente cun par de visitas ás dúas casas veciñas nas que queda alguén habitándoas. A terra está vermella, todo contaminado, nin gota de auga se pode utilizar nin a terra se pode cultivar. A caixa dos tesouros levaraa a Olmo (o neno que homenaxea ao personaxe da gran película de Bertolucci, Novecento. Porque houbo un tempo no que as persoas recibían o nome das flores e logo pasouse a poñerlle o das árbores

As conversas soa asistenta virtual son ben interesantes e acaídas, moitas veces rimadas e cunha intelixencia artificial incipiente. A distribución dos roles tende a unha visión moi actual. A ecoloxía está moi presente pois todo este desastre parte do aproveitamento das minas (como se puidésemos ver Touro e outros lugares da nosa terra nos que se vai recomezar a explotación, esquecendo todo o que sabemos). O pasado representado pola avoa que foi mestra, unha boa mestra nesta aldea.  Como se pode chamar Sempreviva unha aldea na que apenas hai seres vivos? Ademais, en Sempreviva os pais non querían que se relacionase con humanos... De milagre, atopa un pequeno brote no xardín, unha plantiña de xirasol, e tamén unha caixa de galletas co tesouro dun rapaz, que xa non o é. O vello e Sentin ela cóntanse chistes, pero o vello tamén lle vai contar tres historias á nena: cada unha delas baseada nun dos obxectos da caixa e unha das persoas que o marcaron: o avó e os prismáticos para concluír que hai xente que está lonxe de ti e preto ao tempo, a historia da súa avoa que foi a mestra e amiga de Olmo e lle ensinou que hai xente que pasa pola nosa vida sen poder ficar ao noso lado pero compartindo a esperanza e para rematar contoulle a historia da súa muller xirasol que o enchía de luz e do seu fillo que é como a semente porque leva consigo a paixón. Olmo é o único amigo que Senda ten en Sempreviva igual que para el o fora a súa avoa. No seu último conto explícalle como a razón dos nomes da aldea e dos habitantes respondía á esperanza. O avó tivera á raposa igual que o Principiño, Persoas anteollos, xirasol, semente e semprevivas. 

A homenaxe ao Principiño e a Charlie e a fábrica de chocolate, esa alegoría que vai definindo ás persoas polo que significan para os demais, a necesidade de coidar da terra e das persoas, esa aprendizaxe da soidade e dos tesouros que gardamos dun tempo para outro e dunhas persoas para outras... fan desta unha novela especial que vén co premio Vila d´Ibi.