Libros sen palabras

Mentres ti dormes da colección Demademora de Kalandraka.

Libros necesarios, sen palabras para que llas podemos poñer nós: os que lermos moito e ben e os que len un chisco menos, os que apenas poden ler palabras pero observan moi ben as ilustracións... Libros para tod@s. Libros que IBBY recolle para elaborar listados que considera necesarios.

Un concurso: SilentBook Contest (o primeiro premio internacional dedicado a libros silenciosos)

que este libro gana na edición de 2015.

Unha dedicatoria na capa interior nas catro linguas do Estado. O título en castelán (non o dou atopado en galego...

Unha historia cchea doutras historias. Un neno ao que a nai lle le un libro mentres adormece, nese libro aparecen seis personaxes animais personalizados con roupa s e xeitos humanos.  Cando o neno pecha os ollos, a nai vaise na punta dos pés e o moucho ira dende a noite exterior. A cámara vaise afastando e... mentres o neno dorme os pais (ou a nai e a súa parella brindan, a noite xa é súa), fora van aparecendo os animais do libro unha moza en bicicleta, un gato perseguindo a un rato,o moucho observa; a cámara afástase outro pouco e van aparecendo os personaxes anteriores máis outros novos facendo diferentes cousas mentres o neno dorme... e así paso a paso imos seguindo a cada un deles dende o tatuador, á nai que acompaña ao bebé ata durmilo, aos que no hospital traballan ou choran ao que observa co telescopio o ceo, a que pinta... e os seis animais que paso a paso se meten nun barco e chegan a unha natureza virxe onde prenden unha fogueira e baila arredor ata facer subir esa luz e formar un sol que amanece aí, sobre o mar que acompaña a cidade na que o neno dorme, comezan a cantar os paxariños e os pais espértano para darlle a benvida ó día.    

En que lingua contarán a historia as nosas nenas e nenos?

Discurso de Federico García Lorca na inauguración da biblioteca de Fuente Vaqueros

O discurso íntegro nas catro linguas do Estado. Así aparece xa na cuberta, tal como me tería gustado ver a min o álbum Mentres ti dormes, porque tería significado o respecto debido ás outras linguas nun estado plurilingüe, porque á rapazada non lle importa senón que a enriquece, porque cos catro títulos movéndose polo ceo da noite cada unha de nós escollería en que contar / ler a historia. Pois ben, aquí sucede e é unha riqueza dende todos os puntos de vista, un ton de cor distinto no papel no que se escribe cada un dos idiomas. A tradución ao galego é de Henrique Alvarellos, un editor da vella escola que publica os seus textos nas outras editoriais.

Comeza Lorca explicando a diferenza entre falar e ler, entre oradores que nos achegan un discurso que nos deixa unha música pracenteira fronte aos poetas que nos din as cousas axiña e dunha maneira exacta. Boa observación, non é?

Continúa falando da melancolía que sente pensando nas criaturas que por falta de medios non poden gozar da beleza porque... "Non só de pan vive o home. Eu, se tivese fame e estivese desvalido na rúa, non pediría un pan, senón que pediría medio pan e un libro". Libros para que a alma non morra, como pedía Dostoievski. Libros para que o pobo que dorme coma a auga dun estanque, un día sen vento, poda ser conmovido e desacougado por un libro que lle pode ensinar novos horizontes de superación e concordia (palabras todas elas de Lorca). Porque todo o mundo civilizado se goberna por uns cantos libros (Voltaire)e os grandes momentos históricos saen deles. Nos libros está fixado o pensamento e a beleza.

"Abrir con machados de luz o bosque atoado da ignorancia (...) e xa sabemos que onde hai ignorancia é moi doado confundir o mal co ben e a verdade coa mentira."

E vai rematando: "Porque é preciso que saibades todos que os homes non traballamos para nós, senón para quen vén detrás, e que este é o sentido moral de todas as revolucións e, ao fin, o verdadeiro sentido da vida (...) Porque os homes morren, e eles fican máis vivos cada día; porque as árbores murchan e eles fican eternamente verdes, e porque en todo momento e en calquera hora se abren para responder unha pregunta ou prodigar un consolo" (os libros)

Era 1931 e había esperanza. Este é un libro cheo de esperanza; un libro para ter e agasallar, para ler de vez en cando e emocionarse.  

De sementes e números

Cen sementes que voaron de Isabel Minhós Martíns e Yara Kono, publicado por Galaxia.

Unha árbore con ganas de reproducirse. En estado de boa esperanza... podería dicirse. É verán. A piña ábrese e caen as sementes, son cen e andan a voar. A historia céntrase nesa esperanza de vida a partir das sementes, así que imos vendo que pasa coas cen, como se van perdendo ata non quedar ningunha. Cero sementes xerminadas, cero vida para o futuro, case choramos... cando descubrimos que algunha das sementes se vai lograr a pesar das dificultades, unha comida por un paxaro cando é depositada -de novo- lógrase e así ata dez. Si, a árbore poderá ver dez árbores pequeniñas que medran para que a vida permaneza.

Moi ben levada esa contada das perdas para atrás e dos logros (sempre menos) cara adiante. Moi ben contada e moi atinada.

Ilustracións a modo de selos e cun aire primitivo que nos remiten, de novo, aos vellos esquemas. 

O libro dun novo autor de poesía infantil

Baldo Ramos acaba de publicar o seu primeiro libro de poesía infantil, Porque te quero. O seu título dinos moitas cousas. Incluso o feito de falar en singular, de querer a cada un por separado, de non integralos nun conxunto senóbn querer de persoa a persoa.  O texto do autor, ao final, xunto co que pode ser o último poema, falan desas razóns, deses dous nenos (nena e neno) que centran o libro, que están en cada un dos poemas e dan sentido á obra.
É o cariño o motor. Tamén a comprensión e o respecto polo outro, a consideración da súa intelixencia e sensibilidade
"O círculo das preguntas
-Cando acaba o mundo,
despois empeza outro?
(Papá dubidou)
-Pois imaxino que si,
que despois deste mundo
haberá outro que imaxino...
Quero dicir...
-E cando ese acaba,
logo empeza outro?
(Papá volveu dubidar)
Pois imaxino que non,
que despois dese mundo
non haberá outro mundo que imaxino...
Quero dicir...
- Xa, xa.
-Enténdesme, non si?
- Coido que si, papá.
Pero ti enténdesme a min?"
Eu debo confesar a miña debilidade por poemas como "Oficio de poema" que mostran ás claras esa relación co pai poeta, esa autenticidade que levamos visto en cada exposición na que é acompañado por eles.
As ilustarcións de Anxo Rodríguez moi acertadas pero remítenme a outras situacións nas que o propio autor podería facelas... quizás sexa o temor a que non resultaran infantís? pero o infantil recolle a arte en todas as súas variantes, xa se demostrou en Tinta de luz... De calquera maneira, a cuberta é magnífica! Simplemente fago o comentario ao paso.

O último de Miguelanxo Prado

Amani de Miguelanxo Prado, publicado por Retranca editora, acaba de saír e anda de presentación.

Un hipopótamo pacífico que inaugura unha comunidade de “rariños”, os tranquilos, que cada xeración vai aumentando entre os descendentes  de Amani e Utamu (a parella que se namora del tan pronto o ve) e os que van chegando do grupo dos outros (os agresivos) por inadaptados. 

Aí os están, sen molestar a ninguén senón todo o contrario, facendo felices aos que coinciden con eles. Agora, estudados por biólogos e naturistas que comezan a falar de que moi posiblemente asistamos ao nacemento dunha nova especie, o Hippoppotamus Pacificus porque a Natureza e a Evolución son abraiantes! Sen dúbida. 

Queremos confiar en que vaian aparecendo máis especies deste tipo, máis pacíficas e pacíficos. E, se fora posible, entre os humanos, porque xa o dicía Concepción Arenal "A guerra é un feito sen dereito". Un horror que non se entende cando temos a capacidade de falar para entendernos e de acariciarnos para demostrar afecto.

Un álbum (máis ben) en formato grande e vertical, a favor da paz e da aceptación dun mesmo.

Un libro que xa está dispoñible tamén en catalán e castelán.

O Premio Nacional de Banda Deseñada segue a dar pasos polos diferentes formatos, con obras dirixidas a diferentes tramos de idade. Neste caso, para os máis pequenos cunha parábola, alegoría ou fábula (ou o que queirades) no medio dese camiño de evolución dende o relato de ciencia ficción ao máis costumista, melancólico e poético (como se cita na páxina de Astronave, a editora catalá).

Canto agradecemos cada unha das súas entregas! 

E moito agradecemos á editorial Retranca que nos achegue esta obra na nosa lingua! 

Isabel Zendal, un novo libro arredor desta muller

Novo mundo. Isabel Zendal na Expedición da Vacina, con texto e ilustracións de El Primo Ramón (Borja Ramón López Cotelo e María Olmo Béjar), publicado por Bululú  coa cooperación da Asociación Isabel Zendal.

Cunhas ilustracións que lembran as dunha décadas atrás nas cores e formas, tentando retratar un ambiente deses principios do século XIX, e un texto asumido en primeira persoa polo fillo de Isabel Zendal, Benito.

Ese neno xa nos tiña chamado moito a atención en Os nenos da varíola cando vimos que a enfermeira que dirixía o Hospicio coa Casa dos Expósitos era nai solteira e o levaba con el todo o tempo desde esa institución á viaxe transoceánica.

Benito vainos contar, nun xogo de ir e vir, ese tempo dende que súa nai marcha da aldea ata que morre en América e, neste caso, un dos rapaces que os acompañaran, Francisco Antonio que é catedrático nun colexio de Cidade de México, a homenaxea e recoñece.  

Ela, xa forma parte desas mulleres que abriron camiños e que partindo dunha situación inxusta e cruel, como é ter que criar a un fillo soa, foi quen de poñerse ao servizo dos máis marxinais e colaborar coa ciencia.

Unha muller para non esquecer, tal como nos lembran estes dous libros citados, o Pioneiras, o Álbum de Mulleres...

Un conto para pequerrechos/as

Se che pica un mosquito de Jordi Gastó con ilustracións de Christian Inaraja, traducido por Xosé Ballesteros e publicado por Kalandraka. 

Fronte á dor o remedio do humor; riamos que así curamos, porque se che pica un mosquito non podes quedar mirando e compadecéndote, non, o que compre é facer outras cousas, mirar a outros sitios para esquecer que é o que che doe e por que.

"Se che pica un mosquito   

e non te queres rascar (*non debes, vaiche picar máis) 

eu coñezo un remedio 

que che pode axudar *seguro que si).

Á pata coxa  

tres pinchos has dar, (*non caias, a ver se vai ser peor o remedio que a enfermidade)

logo berra alto

sen mirar atrás." (*tampouco se trata de asustar aos demais, só distraerte, non tolear)

As * non son do autor que el ten máis arte (e parte).

Rimamos nos pares e non nos preocupamos se a rima non é total, chega con que sexa só nas vogais: o que se chama asonante, lembras?

Unha historia rimada, un remedio para cando a rapazada ande con "pupas". Unhas ilustracións sinxeliñas, achegándose á xeometría, con cores planas e liñas mínimas que ofrecen toda a expresividade necesaria (e algo máis) pois incluso sabemos cando é que deixa de doer, ou non?

Un convite á aventura, a saír na busca de personaxes de conto, a divertirse cantando, a  facer festa e a enfrontar os monstros (sexan da cor que sexan).