Varias novelas para adolescentes

A sombra do graffiti de Brais Babarro Fernández e En terra allea de Pepe Carballude están publicadas na colección Costa Oeste de Galaxia.

Da presentación editorial: "Unha vila dos Estados Unidos vese arrasada por un tornado. Todos puideron escapar agás Bego, unha estudante galega de bacharelato que está de intercambio, quen, ademais de facer fronte á destrución, atopa o cadáver dun rapaz que leva ao pescozo o pano que ela trouxera desde Muros, coas sinaturas de amigos e familia. Soa, sen saber como o finado se fixo con el, e co medo de poder ser acusada de asasinato, comezará unha investigación contra o reloxo para probar a súa inocencia. A primeira pista tena clara: o mozo ten un nome tatuado no brazo.Quen é Stewart Amwer?"

O que se conta sucede nunha poboación tranquila do Medio Oeste americano con 502 habitantes, nun sábado o que a esta estudante lle toca facer voluntariado (limpando a piscina do seu centro de estudos); a compañeira que a acerca no coche mentres falan do calor e  de que comeza a temporada de tornados, anuncia a aventura "Rapaza de intercambio vivindo a experiencia americana a tope." A historia que se nos conta en terceira persoa titula os seus capítulos co horario e dura dende as 9,30 da mañá ata as 17,42 da tarde.

A novela conta moito, dende o perigo de colocar os cascos con playlist e non escoitar os múltiples avisos de perigo e evacuación que a conducen a unha perigosísima aventura solitaria ata os episodios de autolesións difíciles de superar de autolesións, o imaxinario que arrastramos polo cine sobre os perigos da investigación policial norteamericana, unha paisaxe de catástrofe absoluta na que só quedan cascallos da civilización... e algo que nos remite ao presente, as forzas da natureza arrasando con todo o que a humanidade dá creado esquecéndoa. Aparecen tamén os cazatornados, eses aventureiros que os buscan en vez de fuxir e a amizade que se crea entre o estudantado das escolas que máis tarde se van atopar en lugares moi diferentes da sociedade pero gardarán e tentarán axudarse na medida do posible. Un mozo pegado a unha mascota co seu nome nos grafittis e tatuaxes, un pano cheo de afecto que o busca para acompañalo nese último instante igual que el quere facer coa mascota indo na dirección contraria á que se dirixen todos. Unha moza que no medio do desastre vai descubrindo o enigma, paso a paso, minuto a minuto... 

Ese mundo que se esfarela nun instante, daranos que pensar? lembraranos o que acaba de pasar no Mediterráneo e aprenderemos algo del? 

Un esforzo, unha novela que nos leva lonxe sen deixar de estar aquí, unha narración que bebe do cine de aventuras, detectives e catástrofes.  

 En terra allea de Pepe Carballude tamén está en Costa Oeste de Galaxia. Da presentación editorial: 

"En terra allea aborda o tema da migración e os dramas colaterais: explotación laboral, dificultades coa vivenda, problemas de convivencia, enganos, abusos…, mais tamén aparece xente boa que tenta poñerse na delicada situación do outro. As relacións humanas, as friccións e os consensos, a imposición e a tolerancia, as penas e os momentos felices, pesan moito no decorrer da trama, onde, ao final, triunfa o amor. Un retrato real, traumático, dun feito que se pode ver acotío e unha chamada á solidariedade e á colaboración de todos."

Recollerei algún fragmento para ver o que hai: "Nun terreo cedido a unha construtora a cambio de deixar os baixos para oficinas sociais (hai uns corenta anos) ten as súas dependencias unha asociación á que acoden os xitanos arrombados en casouchas enferruxadas, aqueles que se resignan á incomodidades dun piso de protección oficial, os inmigrantes en busca de futuro, os retornados á terra de seu, os fuxidos de todo tipo de inxustizas, as mulleres violentadas, os indocumentados...  Aquí atopamos unha enfermeira xubilada, coñecedora do terceiro mundo en primeira persoa, despois de facer voluntariado nos anos de traballo, pero tamén un mozo cabreado co mundo (ou sen dar superado a súa relación co mundo da droga que considera que pode facer a súa vontade con todos os dereitos e ningunha obriga), un cura daqueles que defenderon e defenden a cultura do país e ás xentes máis necesitadas que entrega o seu e fai da reitoral un acubillo, dúas mozas (unha xitana e unha inmigrante que se axudan e descobren o amor que as une), o odio a un pai que a abusou e que tapa o seu delito cunha ideoloxía afastado da familia... O problema dos pisos cedidos e compartidos nos que por veces atopas ao teu explotador noutro que parecía ser tamén explotado, a quen che trata mal e che rouba (isto xa o viramos moitas veces entre os emigrantes galegos que foran espoliados polos seus compatriotas e para exemplo a novela que recolle un feito real en Azucre), a dobre moral daqueles que aproveitan o traballo dos inmigrantes para pagarlles mal e facelos traballar moito. Pensando nisto, igual a novela ten un pouso de "boísmo" que, ao meu entender, lle resta algo de calidade. Xente afastada do seu medio, sen referencias que a "sancionen  moralmente" pode facer algo que na súa contorna nunca se atreverían a levar a cabo, pode que nesas circunstancias poda saír tamén o peor que gardan (como nos pasa a todos e todas). Entendo que nos gustaría colocarnos no "politicamente correcto", que debemos construír o imaxinario defendendo as persoas que poden estar en desvantaxe pero tamén debemos coidar a credibilidade e non deixar ao lectorado sen armas de defensa. Houbo curas coma esa criatura de deus que, como dicía unha veciña atea, "se houbese máis coma el, crería", hai xente boa e pode que sexa a maioría pero vense máis os outros, hai conflitos que se resolven moi ben e a min gustaríame que todas o fixesen así e que os bos tivesen unha boa vida e que o lesbianismo se aceptase tamén entre os calés... 

Está claro que Carballude nos presenta unha historia para ler e que temos que facelo, coma todas as súas!

Ambas novelas recollen conversas de whp e emoticóns achegándose, desta maneira, ao mundo xuvenil.

A señora A e o señor Z

A señora A e o señor Z traducido por Xosé Ballesteros está publicado en Kalandraka na colección Demademora. Presentase como "Unha historia sobre a convivencia e as relacións humanas co sentido do humor e a fina ironía de Teresa Durán e Gustavo Roldán.

Dous seres absolutamente diferentes que un día se encontran. Ela só pod vivir en branco e negro porque ten intolerancia ás cores. El é un pallaso aque vive entre cores, dende o nariz vermello e redondo ata o chapeu verde. Despois do desmaio inicial, pouco a pouco a señora A irá aceptando a cores ata o punto de pintar de vermello os labios. Daquela, o señor Zfoi ercar unha sandía para compartir: unha tallada para cada un. E cada unha delas era (nin máis nin menos) que esa bandeira que algúnsnon queren que se mostre.

Un final que transcende o propio conto ao traer esa historia atemporal ao momento actual, en relación ao conflito palestino dunha maneira tan leda, pacífica e resolutiva.

Volven os esqueletos

 Noite de golpes ten dous protagonistas: esqueleto pequeno e esqueleto grande. Dise na presentación: "O esqueleto grande e o esqueleto pequeno non poden deixar de chocar unha e outra vez. O Dr. Ósos está atento para resolver cada situación, pero a súa paciencia ten un límite…"

Cheo de repeticións nas palabras e nas situacións, sempre nun ambiente de risas e alegría porque "No escuro, escurísimo soto dunha escura, escurísima casa, un esqueleto pequeno está ler un cómic. Nunha escura, escurísima rúa dunha escura, escurísima cidade, un esqueleto grande está a pasear o can." Que vai pasar? Porque pasará... unha e outra vez. Tamén descubriremos que os esqueletos se ven na noite porque hai escuridade e non é gratuíto xa que o branco vese sobre o negro e pasa desapercibido sobre o branco.

De Allan Ahlberg e André Amstutz, traducido por Sandra e Óscar Senra Gómez esta publicado por Kalandraka na colección Tras os montes cunha cuberta con volume que brilla na escuridade. Que máis podemos pedir? Agora que as noites serán máis longas e se acerca o samaín co medo no programa, leamos libros marabillosos coma este que nos poñen a ben cos tópicos dos temores. Riamos, divirtémonos con estes dous esqueletos aos que nada malo lles pode pasar(igual porque xa lles pasou).

No ano Castelao

No ano Castelao e pensando nos máis pequenos igual había que ter en conta un par de publicacións de anos pasados, da editorial Galaxia. certamente non hai que pecharse nas novidades e debemos volver a vista atrás moitas veces para recuperar obras que continúan a ser necesarias.

Cousas de nenos, publicada e Árbore de 2004 recolle algunha desas marabillosas viñetas nas que Castelao fai protagonistas aos nenos e as nenas, a relación entre eles e cos maiores ou cousas nas que os que interveñen son os animais (tan queridos pola rapazada). Estas "cousas", formato creado polo noso autor, fainos interrogar sobre o que sucede e non se entende demasiado ben. Na presentación fálase disto, de como a mirada das crianzas é a do propio autor que os pon a eles a preguntar en voz alta (igual que falan ante o emperador nú. Inocencia e tenrura envolven estes anacos de realidade nos que a imaxe e o texto se complementan marabillosamente formando iso que os coetáneos chamaban "cousas da vida por Castelao" para colocar nese arquetipo os sucesos que resultaban significativos e nos que había que pensar.

A imaxe de portada co meniño das piñas subido ao pino, abrazado ao tronco con pernas e brazos mentres este se move tráenos o mellor do autor rianxeiro, ese sentimento de vulnerabilidade fronte á natureza e de amor infinito por ela.

 

O outro libro é o de Marilar Aleixandre, Castelao segundo Rañolas publicado en Costa Oeste, que se publicou por primeira vez no 2000 e agora se fai , de novo co selo "2025 ano Castelao" . Entre a autora e Rañolas van debullando a vida de Castelao en artigos que se titulan "Rañolas explica quen é Rañolas (e Castelao), Daniel dorme cun coitelo baixo da almofada (para falar dese tempo de Castelao neno na Pampa),  O estudante bailador e os caciques (adolescencia e primeira xuventude en Rianxo), Cóntase un conto de cego, Castelao ponlles aos galegos uns novos ollos, Verbas de lume e de chumbo (mitins), A derradeira lección do mestre, O desterro soñando a terra, Para ler máis (un final de ampliación cunha bibliografía na que seguir afondando nesta figura).  Todo el ilustrado coas imaxes do autor.

Dous libros para atender a diferentes idades e dende diferentes ópticas. O primeiro deles para entregar e ver a reacción, observar que pode pensar esta xeración sobre o que creou o gran Castelao naqueles tempos, o segundo para seguir unha biografía dialogada. 

VIII Premio Agustin Fernández Paz pola igualdade

VIII Premio Agustin Fernández Paz pola igualdade recaeu no libro Queco e Kika de Eva Mejuto que aparece ilustrado por Paula Cheshire na colección Merlín de Xerais, para rapazada a partir de nove anos.  

Así se presenta:"Queco é un can vello e roñón que vive desde hai tempo na casa de Sara e Lara. Kika é unha cadela alegre e rebuldeira que acaba de ser adoptada pola parella. Queco está aborrecido coa chegada da nova inquilina. Kika está encantada coa nova vida e fai o posible por agradar para que non a abandonen, como xa lle sucedera no pasado. Mais as boas intencións non sempre son suficientes para evitar meter a pata ante o señor Ramón, o veciño rosmón que está empeñado en botar do edificio a familia diversa que formaron Sara e Lara. Unha novela chea de humor sobre a convivencia e o amor aos animais, que mereceu o VIII Premio Agustín Fernández Paz de literatura infantil pola igualdade". 

Dúas voces, a dun e outro can. Dúas maneiras de ver a relación e de entender os sinais como se pode observar nos comentarios de Kika que se empeña en crer que Queco aacepta cando non é asi ao principio. O undo visto por un can vello e outra nnova, por quen está tranquilo e seguro nun fogar e quen o estrea despois de pasar por malas experiencias. A parella que comparte piso con eses dous cans e unha gata que vai ao seu. Os celos, o reparto de afectos, o medo a perder o que teñen, a ter que repartir... O veciño rosmón que está empeñado en botar fóra esa parella non convencional cos seus animais, perortodo vai tendo amaño, ás veces grazas a accidentes e outras porque o tepo vai facendo o seu labor. 

Un libro sobre a convivencia, o amor aos animais, o coidado dos seres vivos, o respecto a todas as opcións e a necesidade de poñer remedio en cada conflito, deficiencia ou problema. Case todo ten solución se estamos dispostas a realizar cambios e non poñer obstáculos.

Unha historia escrita cos fíos da naturalidade na que van entrando diferentes personaxes que poden non estar ben integrados nunha sociedade que busca a uniformidade. Personaxes que achegan a súa diferenza para enriquecer a trama dende o neno coas uñas de cores e aprendiz de violinista ao repartidor de pizzas, o vello que se pode dicir que os expulsa do edificio para acabar facéndose amigo e pasar moito tempo na casa á que van vivir; unha casa na que han de caber máis pois se ben a gata morre e ha de ser enterrada baixo a árbore, unha nova michiña chega para substituíla e unha criatura humana que anda a medrar na barriga de Lara.

Menuda familia... Cagonomundo (como diría Queco).

Novidades de serie

 

Fani e Super Dani, unha serie protagonizada por un unha nena que quere ser reporteira e un neno que se declara superheroe. Cada entrega trae dúas historias. Neste caso Fani & Super Dani. Están tolos estes marcianos e Fani & Super Dani. Aventura no centro comercial. Anteriormente saíron Fani & Super Dani. Dani quere ser superheoe con Fani & Super Dani. Contra o caracol mutante. Dous rapaces que se levan tan ben tan ben que xa non se sabe se son máis que amigos. Quen conta as historias é ela (con vocación de xornalista) que ademais achega gran cantidade der léxico en plan sinónimos ou a explicación das frases feitas e tamén información. De vez en cando, aproveitando as ilustracións vai dando certas recomendacións que teén que ver coa educación ou os valores. Ten o seu punto escatolóxico (o neno pode voar cando bota peidos ou garda a comida nos petos) que lle dá certa graza... Un libro reversible co dúas historias, unha de cada lado. Unha serie que é oito mellor que a maioría das traducidas. Un libro infantil con todos os alicientes para ser agasallado (incluso con brilli brilli nalgunha cuberta) e con valores democráticos e de identidade (como demostra ese empeño en que coñezamos e utilicemos a fraseoloxía galega). De Ramón D. Veiga e Ignacio Hernández, dous bos creadores para unha produción en serie publicados por Triqueta Verde que continúa discriminando a lingua galega na páxina web.

Da presentación: "Presentámosche a nosa nova súper colección de narrativa infantil: Fani & Superdani. Un libro reversible no que poderás gozar dos volumes 3 e 4 “Están tolos estes marcianos!“ e “Aventura no centro comercial”. No volume 3 Vilamán amence cuberta por unha ernome nave con forma de prato voador. Que quererán eses seres de nós? Dominar a Terra? Acabar coa raza humana? Ou, simplemente, ser os mellores cociñeiros de tortillas da Galaxia? No volume 4 Cando parecía que a inauguración do novo centro comercial ía ser o acontecemento máis importante en Vilamán, un vilán escapa da pantalla do cine co propósito de impedir a celebración. Poderán Fani e Super Dani poñer fin ás súas malas intencións."

A tenrura invadindo o álbum

Que precisa un gato pequeno de Natalia Shaloshvili está traducido por Irina Stepanova e publicado por Kalandraka.

Preséntase así: "Un álbum entrañable protagonizado por un gato rebuldeiro con gana de aventura e afectos. Quen ten dous ollos pequenos, dúas orellas pequenas, unha boca chea de dentes pequenos e afiados, uns bigotes grandes, un corpo con manchiñas, catro patas con gadoupas e un rabo? Un gato! E todos os gatos precisan correr, ir e volver, sentir a chuvia ou o vento, pasar medo, estar tristes (só un anaco), ter un teito onde acubillarse e, sobre todo, alguén grande ou pequeno que os queira.

Un novo traballo de Natalia Shaloshvili cun protagonista tenro e rebuldeiro co que lectores e lectoras se identificarán inmediatamente. Unha proposta ideal para a lectura compartida que transmite a importancia do xogo, a autonomía e a experiencia emocional na infancia, sen esquecer os afectos e o contacto cos outros, algo que necesitamos todos, grandes e pequenos."

Xogando coa tipografía (certos nomes en letra caligráfica) váisenos presentando o gatiño con palabras nunha páxina para facelo na outra mediante o debuxo. Unhas ilustracións a base de manchas, moi expresivas e doces que nos van levando a querer ese gatiño, dispostos a seguilo polas páxinas nas que os paxaros o acompañan mentres se move entra augas e flores. Buscarémolo en cada plana, ás veces case se nos agacha e semella que andamos buscando a Wally, pero acabamos atopándoo e seguímolo mentres le, ten medo da escuridade e se abraza a ese pequeno humano para escoitar xuntos os latidos dos corazóns e sentir esas mans que acarician mentres o mundo segue o seu curso.

Falar de que se sente, dos afectos, das emocións... é máis necesario que nunca, para continuar sendo humanos, para que nos importe o que pasa, para que a indiferencia non nos gane.   

Partes de serie

Curriño. Fama ou fuga de Ledicia Costas está ilustrado por Mili Koey e publicado por Xerais. Terceira parte da serie protagonizada por ese can, Curriño, ao que lle pasa de todo. Pasa de ser un can influencer de primeiro nivel a caer de desgraza? cando a súa ama desaparece levada por unha onda mentres anda  a facerlle fotos. A segunda parte conta a vida do can abandonado na rúa sen ama, como o pasa mal ata entenderse cunha manda de cans libres. A terceira, cóntanos como é secuestrado o can ao ser recoñecido por unha nena que o adora, que ten a súa foto ocupando todo o cuarto xunto con todos os produtos do seu merchaising e como, de novo, se ve abocado a converterse nun can comercial (agor ade máis baixo nivel) ata que consegue fuxir axudado pola manda. Esa nena á que el ve cun brillo diabólico nos ollos de vez en cando, disposta ao que sexa por cumprir os seus desexos, vai ser para elmoito peor que a carracha que levaba no pescozo na vida anterior, ela, Superferolítica, será quen consiga libralo do chip... A diferenza entre as "creadoras de contido" e as seguidoras e fans, unha materia para a reflexión. Igual que a relación coas mascotas, para que as queremos?

O tempo dos influencers, eses seres dispostos ao que sexa por conseguir fama e cartos, os egocéntricos ao máximo, enfróntase ao da liberdade dos animais de rúa. Os avós permisivos pero cun toque. Uns pais dos que nada sabemos e unha nena consentida. Cores alegres, moito rosa que semella ser a cor de moda igual que os selfies...

Así se presenta: "A nova saga infantil de Ledicia Costas, protagonizada por Curriño, o can máis famoso de Internet" "Socorro! Secuestraron a Curriño! Non imaxines uns tipos fortes e con cara de malos, non. A secuestradora é Anxélica, unha nena moi fan de Curriño, que o recoñece na rúa e o leva á súa casa para coidalo e volver facelo famoso. Queira el... ou non. Curriño bota en falta os seus amigos e, aínda que Anxélica é bastante prosma, tamén bota en falta ter preto alguén que lle dea agarimo e que o adore (como debe ser!). Así que terá que escoller. Que prefire recuperar: a súa antiga fama ou a liberdade, que acaba de descubrir?"  

Traducións: Invisible e Reis da montaña

 Invisible é un libro de Eloy Moreno traducido por Rosario Baleirón e publicado por Hércules. Un autor de verdadeiros best seller. Un libro gordo de capítulos moi curtos. O acoso, unha vez máis. Unha cita de Batman e outra de Superman dan entrada ao libro. Contado por un narrador en terceira persoa que se alterna coa voz do rapaz protagonista. Esta é a historia do neno que chega a crerse invisible para non deixar de crer na humanidade que o abandona na man dos monstros, un rapaz que pensa que vai desenvolver superpoderes como converterse en Hulk ou facerse invisible para pode escapar da violencia dun copañeiro, dos compañeiros e compañeiras. Unha muller, profesora,  que fala co dragón que leva nas costas lembrando o que lle pasou cando era pequena. 

Porque o acoso atravesa as idades e os anos, o acoso é un mal que só pode sobrevivir se hai monstros activos e monstros pasivos (aqueles que non actúa cando ven o mal, os que calan e ata rin ante a inxustiza e a violencia9, os seguidores dos líderes que se caracterizan xustamente por atacar aos que consideran maís débiles ou simplemente a aqueles que escolleron como presas de caza. Neste caso é porque saca boas notas pero calquera outra podería ser a razón...

Xa sabemos que o maltratado maltrata, coñecemos a teoría pola que fan dano os que están lastimados pero isto convértese nunha espiral sen fin na que as agresión van ser cada vez máis comúns porque cada vez haberá máis a infrinxilas. Pero, se nos parece de cobardes a reaccións do alumnado, que dicir da do profesorado, esas respostas de "foi unha borma", "cousas de nenos", "non vin nada", "Aquí iso non pasa"... entre todos buscan unha vítima que cargue coa agresividade (que de non facelo igual se revertía contra eles), todos son responsables, cada un debería cargar coa súa parte, dependendo sempre da parcela de poder que exercen. É que só o profesorado que sufriu acoso vai ser consciente cando este se produce?

 

Reis da montaña de Daniel Hernández Chambers, premio Edebé de Literatura Xuvenil, está traducido por Belén Rodríguez e publicado por Rodeira. A presentación resulta moi semellante aos libros de peto que publican as grandes editoras e se venden nas tendas dos aeroportos. 

Preséntase a partir dunha pregunta: "O HOME É UN LOBO PARA O HOME? Din que a convivencia crea lazos de afecto, créaos e fortaléceos, pero… sucede o mesmo nunha situación extrema? Que pasaría se un virus acabase con toda a humanidade? Ou practicamente con toda? Un grupo de dez rapaces conflitivos que cumpren condena nun Centro de Menores vese abocado a organizarse para sobrevivir. Un virus letal estendeuse"

O virus é novo pero a maneira de comportarse a humanidade é vella e permanente. É o monitor que os escolleu (aos dez) para levalos de acampada quen lles fala de que a convivencia crea lazos de afecto e son eles os que os van a destruír atacándose e levando a trama a que só queden dous, como no principio dos tempos. Aí está o paraíso, a natureza, e aí están eles, dispostos a destruír o que teñan a man. Un microcosmos que pode compararse co planeta no que estamos a vivir, observando que fan entre si (homes e mulleres) e co medio ambiente, reflexionando sobre esa marcha cara ao fin no que nos destruímos a nós mesmos acabando coas posibilidades de supervivencia sen caer na conta de que non temos a man outro mundo e que somos tremendamente vulnerables.

Si, unha novela que dá para pensar en nós, igual que Invisible. Dous problemas aos que non lle damos atopado solución.  

Mundo oculto. O rescate do unicornio en Xerais

 

Mundo oculto. O rescate do unicornio de Ana Vigo con ilustracions de Paula Cheshire está publicación por Xerais.

Da presentación editorial: "Unha aventura inesquecible por lugares que todos cremos coñecer, pero que agochan maxia e seres fantásticos. Benvidas e benvidos ao Mundo Oculto!" Da sinopse: "Se a Iria lle dixesen que ía ver un unicornio de verdade, non o crería; e se lle falasen dos seres mitolóxicos que estaba a piques de coñecer (olláparos, demos, xacias) pensaría que se burlaban dela. Por iso, cando atopa o unicornio Rixo e descobre que está en problemas, deberá aceptar que a realidade non é como imaxinaba e unir forzas con Tilo (outra humana que pode ver os seres ocultos) e con Xan (un diaño burleiro queixón) para tratar de salvar o animal, e a si mesma."

Por un lado: unha nena e a súa gata. Un cabreo monumental co pai sen razón. Unha escapada ao bosque e un encontro que lle vai cambiar a vida, polo menos por un tempo.  Polo outro: unha nena todo inocencia, recollida por unha fadas e criada con elas noutro mundo pero que entra neste para axudar a un pequeno unicornio que necesita ter experiencias para conseguir que o seu corno consiga desenvolver toda a súa maxia. Os ocultos e os deste mundo, unha mestura na que os intereses espúreos tamén andan polo medio. Sempre hai malos e a bondade sacando a cabeciña entre a inocencia, esa nena que non sabe nada desta realidade pero está disposta a traballar para axudar a quen o precisa, o diaño que tampouco quere facer mal e que a pesar de querer facerse o alleo tamén está disposto a botar unha man... Unha historia enrebesada con mestura de mundos pero na que a nena protagonista aprende a ser colaboradora e a distinguir quen pode ser amiga e quen non, quen é responsable e quen só sofre as consecuencias do que fan os demais. Aparecen as nenas vivindo co pai porque a nai está fóra, xa como algo natural. 

É esta unha historia longa pensada para maiores de once anos, cunha temática -ao meu entender-  demasiado infantil para esta idade e demasiado longa para a rapazada a quen lle pode interesar a temática. 

Outra novela de ciencia ficción fantástica

Os días derradeiros de Nova París de China Miéville é unha noval ben estraña polo menos para alguén que non foi tan lonxe neste xénero.

Así a presenta a editorial Boadicea: "1941. No caos da Marsella en guerra, o enxeñeiro e ocultista estadounidense Jack Parsons atopa un grupo clandestino antinazi, do que fai parte o teórico surrealista André Breton. Nos retorcidos xogos de diplomáticos disidentes, revolucionarios exiliados e artistas de vangarda, Parsons acha unha esperanza. Mais o que involuntariamente libera é o poder dos soños e os pesadelos, mudando a guerra e o mundo para sempre.

1950. Thibaut, un solitario loitador surrealista, camiña por unha nova e alucinóxena Paris, onde os nazis e a Resistencia están atrapados nun conflito sen fin e nas rúas asexan imaxes e textos que cobraron vida -e tamén forzas do Inferno. Para fuxir da cidade, Thibaut debe unirse a Sam, unha fotógrafa estadounidense, e faceren causa común cunha poderosa e enigmática figura: o cadáver exquisito.

China Miéville (Londres, 1972) é un dos autores máis afamados da fantasía actual debido á súa capacidade para redefinir os límites do xénero e afondar no new weird, que borra a difusa liña entre a fantasía e a ciencia ficción, entre a cultura pop e a arte culta. A súa traxectoria foi recoñecida con prestixiosos premios como o Hugo e o World Fantasy Award ou o Arthur C. Clark que recibiu até en tres ocasións."

Ben, agora vexamos, como imaxinas que os monstros que aparecen na novela a contra os que hai que actuar sexan as criaturas creadas polo surrealismo? Ir recoñecendo cada unha delas grazas ás notas (máis de 50) coas que finaliza o libro é un exercicio de mestura a arte coa literatura. Algunha vez seguramente temos pensado que esas imaxes nos asustan, que calquera delas podería crear unha ficción literaria, pero seguramente nunca nos pasou pola cabeza que podían acabar nunha novela ambientada na IIGM mediante unha ucronía que nola fai pervivir máis anos.

O autor é home de ideoloxía esquerdista, un verdadeiro adiantado no xénero literario defínese así: "Non son un esquerdista tratando de contrabandear a miña malvada mensaxe polos nefastos medios de novelas de fantasía. Son un geek de ciencia ficción e fantasía. Encántanme estas cousas. E cando escribo as miñas novelas, non as escribo para facer un propaganda política. Escríboos porque adoro apaixonadamente aos monstros, as historias raras de terror, as situacións estrañas e o surrealismo, e o que quero facer é comunicar iso. Pero, como veño a isto cunha perspectiva política, o mundo que estou a crear está incrustado con moitas das preocupacións que teño. [...] Estou a tratar de dicir que inventei este mundo que creo que é realmente xenial e teño estas historias realmente grandes que contar nela e unha das maneiras que atopo para facer que sexa interesante é pensar niso politicamente. Se queres facer iso tamén, iso é fantástico. Pero se non, non é un monstro xenial?"

Teatro: O galo de Barcelos camiño de Compostela

 

O galo de Barcelos camiño de Compostela de Carlos Labraña está ilustrado por Gabriel Iglesias e publicado por Fervenza na colección A pinguela. Unha nova versión daquel O galo de Portugal camiño de Compostela que apareceu ilustrado por María Xosé Díaz.

Da presentación editorial: "O Galo de Barcelos salvou a vida de milagre. E para agradecerllo ao Apóstolo Santiago, decide achegarse a Compostela. No camiño, atopa unha Estrela que caeu do ceo e quere regresar aló enriba coa súa familia, pero non sabe como. O Galo aconséllalle que o acompañe, que seguro que o Apóstolo a pode axudar. Pero é unha viaxe arriscada, na que baterán con toda clase de perigos. Serán capaces de chegar sans e salvos á Catedral? " 

Os animais sáenlle ao paso para darlle consellos como fai o bufo, para negociar como fai a londra ou para tentar enganalos como acostuma facer o raposo. A estreliña vai perdendo os seus raios, un ao caer, outro gterá que darllo á londra, outro róuballo a raposa e deses dous que lle quedan un decido darllo ao Apóstolo para que ilumine a torre da Berenguela e o outro ao galo para que a lembre e poda buscala no ceo da noite. Unha fermosa historia que bebe da tradición dos milagres do apóstolo e lle busca unha fermosa explicación e esa luz que ilumina a torre ao longo do ano santo. O camiño a Santiago sempre está cheo de aventuras e encontros.

Libro informativo, libro de divulgación

A historia de Galicia en 30 obxectos é un libro informativo, un libro de divulgación que nos lembra a exposición temporal itinerante 100 Galicia cen. Obxectos para contar unha cultura do Consello da Cultura Galega comisariada por Manuel Gago. Estaba inspirada en A History of the World in 100 Objects do British Museum, estivo comisariada por Manuel Gago Mariño.

O autor do libro, publicado pola editorial Aira,  é David Gesteira e o ilustrador Miguel Robledo. Así se presenta:"Disque os obxectos son quen de gardar o pasado e mantelo vivo para nós. Con este libro vas coñecer como elementos tan cotiáns coma unha campá, un carro, unha moeda ou un reloxo nos comunican coa historia de Galicia.  Polas páxinas desta obra do historiador David Gesteira pasan libros prodixiosos, ferramentas do pasado, edificacións senlleiras e multitude de historias do noso pobo."

Cada obxecto ligado a unha época: biface,  ofrenda de Cavaladre e petróglifo da Pedra da Auga dos Cebros á Prehistoria, estatuíña de Mercurio aos romanos, o xadrez de Ilduara e Rosendo (mundo islámico), o Códice Calixtino ou o alquerque (medievo),  o muíño, a dorna, o hórreo, o lagar, o cruceiro, o carro, o reloxo de sol, o tear, a monteira... á cultura popular ao longo dos séculos. E así van pasando un a un os 30 obxectos nos que o autor se detén sen esquecer adiantos tecnolóxicos como a pila Bunsen, obxectos tan comúns coma o almanaque agrícola ZZ ou tan reivindicativos como a bandeira de Nunca Máis. Remata o libro cunha estensa bibliografía para continuarinvestigando,  

Poesía e publicidade

Véndoche un poema de Fran Alonso afonda nesa relación entre a poesía e a publicidade. Publicado na colección Camaleón de Xerais xoga coas imaxes ata o punto de poder falar de poesía visual e resulta moi evidente a crítica ante a sociedade de consumo que utiliza a publicidade como o deus de todas as cousas. Fran Alonso está disposto a facer incursións na nova poesía, a experimentar  en todos os campos que se van abrindo con camiños polos que transitar. Xa o fixo en Cidades cando trouxo un tema diferentes á poesia infantil, en Street poems co graffiti e a improvisación rebelde, en Poemas birollos para ler coa ollos coa oralidade, a poesía visual e o grafismo, en O meu gato é un poeta co xogo, as novas tecnoloxías e a interacción entre as artes ou en Poetízate cando creou a gran antoloxía poética para mocidade. 

Así se presetna: "Un libro transgresor que dispara poemas á diana da comunicación máis poderosa do noso tempo: a publicidade". "Teñen algo que ver a poesía e a publicidade? A publicidade invade as nosas vidas, omnipresente. O que pode sorprender é que a publicidade bota man constantemente de moitos recursos propios da poesía. Ás veces, mesmo emprega a propia poesía para dirixirse a nós e tratar de convencernos. A partir da relación entre poesía e publicidade, Fran Alonso convídanos a explorar esa conexión amigable e contraditoria, interesada e diverxente, para ofrecernos un libro de poemas directos, incisivos e críticos, escritos desde contextos onde as imaxes de anuncios publicitarios nos rodean e acompañan no día a día. «Véndoche un poema» é un libro transgresor no seu concepto, desafiante e atrevido nos versos, que dispara poemas á diana da comunicación máis poderosa do noso tempo: a publicidade".

Os poemas reflexionan sobre o papel da publicidade nas nosas vidas, quere que axuden a pensar... É difícil diseccionar o obxecto amado e a publicidade sedúcenos coa súa fermosura e brevidade, non nos quere deixar pensar porque sabe que aí está o noso poder (en darnos conta de como nos quere enganar)

Dende a poesía fainos pensar en como nos minte a publicidade e se o fai ela para vendernos produtos comerciais, que non fará a propagando para vendernos ideas falsas ou candidatos asasinos do social e o futuro? Inmersos nun universo de imaxes e pequenos textos estamos ao servizo do consumo ilimitado, dun mundo que se esgota ante os nosos ollos e nós sen tempo de darnos conta de que imos cara a un futuro imposible.

Alguén o dixo antes "Poesía necesaria coma o pan de cada día". Gabriel Celaya non mentía. 

Véndoche un poema. Razoa a publicidade.

Un libro, un carballo e un ano

 

Un ano ao redor do gran carballo de Gerda Muller está traducido por María Herrero e publicado por ing edicións co apoio da Xunta. 

Sitúase dentro do selo de Lectura fácil e a min éntranme dúbidas porque se ben a historia é sinxela e comprensible (dous irmáns visitan a un primo que vive na natureza porque seu pai e garda bosques; nas visitas cada estación mostra a súa vestimenta e os seus froitos e a historia remata cando lle fan unha festa de cumpreanos ao vello carballo de 300 anos. A festa resúltame demasiado humanizada (coma os contos de animais) e igual prefería que o abrazaran cada día ou que o coidaran en vez de colocarlle faroliños e guirnaldas, pero iso é o de menos, son manías docentes (seguramente) pero para o meu gusto achega demasiada terminoloxía que non sei ata que punto é necesaria e non atosiga ao lectorado con dificultades de comprensión. Sucede ao longo do relato pero no apartado "Queres saber máis?" (con seccións como A vida dun carballo, Como se alimentan as árbores, Cantos anos ten unha árbore, Un fogar para os bichos, A vida do bosque ao redor do gran carballo, Plantas con flor, Cogomelos, Insectos e Mamíferos) seméllame absolutamente excesivo o léxico e tamén dubido de ata que punto está adaptado ao noso medio. 

Confesións á psicóloga

Gaiolas de Miguel Vázquez Freire e Xosé Tomás está publicado por Galaxia.

Así se presenta: "Catro testemuños de catro mulleres de distintas idades, de distinta condición social e profesional. Catro voces que falan de vidas que unha vez se viron engaioladas. Catro voces que falan tamén da importancia de recoñecer o encerro das gaiolas para abrirlles as portas." Catro mulleres contan a súa relación coa parella a unha psicóloga que recoñecemos detrás da placa: Leticia Bermúdez. Psicóloga. O nome de cada unha delas identifica cada capítulo: Chámome María, Chámome Eva, Chámome Rosalía e Chámome Helena. A especialista non intervén en ningún momento, só escoita e toma nota (vémolo pola ilustración). Todas elas padecen maltrato e en todas recoñecemos determinadas condicións que se repiten: normalmente van cambiando despois do namoramento inicial, poden ser dificultades económicas ou non (home en paro ou empresario de éxito), celos doutros homes ou profesionais, mantela na casa sen traballar, sempre aillamento de amizades e familia, sempre arrepentimento e perdón despois das primeiras violencias, o sentimento de pena por parte dalgunhas mulleres para dar paso posteriormente ao medo, ás conservadoras o cura que as confesa pídelle paciencia (unha proba de Deus), algunha case cre que é normal o maltrato porque tamén o viron na casa, a maneira de disimular os golpes con desculpas de todo tipo, non admitir que lle leven a contraria, adolescentes que se senten atraídas polos "malotes", secuestro, violacións... Unha delas di "Os monstros así habitan dentro de moitos homes. (Se cadra. eles son tan vítimas coma nós. Só que as trompadas levámolas nós, as mulleres, e non eles." O libro ten unha sorpresa final que nos vai gustar, sen dúbida!

Mulleres retratadas por homes, no texto e nas imaxes, tanto un coma o outro realizan un traballo de calidade.

De inventos e concursos

O Concurso dos Mellores Inventos (e outros acontecementos) de Berta Dávila con ilustración de Julia Lago e publicado por Xerais.

Preséntase así:"Unha disparatada aventura con viaxes no tempo, malvados impostores e o poder da amizade e a imaxinación"

A favor das científicas e cineastas e contra os mentireiros, enmascarados ou non. Así o dedica a autora. A narradora fala con nós, o lectorado, comeza explicándonos a diferenza entre as cousas naturais e as inventadas, antes de comezar coa historia da cineasta Begoña López. Ela vive co seu sobriño Pepe (esas mulleres con nenos ao seu cargo que non son fillos e que andan aparecendo con brío pola LIXG e colocándonos en diálogo cos cellos clásicos, nos que di a autora que estes rapaces non eran queridos, agora si, sen dúbida). O cine non dá moitos cartos (e, aínda menos, o documental) e eles viven bastante "apretados", o peto en forma de porquiño nunca moito ten e moito menos agora despois dunha celebración de Nadal onde non mediran os orzamentos. Pódese dicir que están na ruína, por iso, cando pola porta aparece a inventora Calista Armada para cineasta para que documente o seu invento e poda presentalo ao Concurso dos Mellores Inventos. O seu é unha máquina no tempo na que poder viaxar a calquera acontecemento histórico e así van ao momento da creación do cine... Volven cun pasaxeiro inesperado e participan, pero non sempre os concursos son tan transparentes como deberan ser. As cousas, non acaban sendo xustas de todo, pero tampouco non acaban mal, así que hai que ler o libro para poder opinar e, sobre todo, para dialogar ao redor de todo o que se conta.

As ilustracións de Julia Lago son especiais, do estilo que ela escolleu para ilustrar infantil, tal cmo aparecían no libro de Meixide.

Aprendizaxe: ás veces non hai nin que cabrearse cos motes que che poñen senón utilizalos con gusto e demostrar que non che molesta. O poder da verdade, aínda que con ela perdas, fronte á manipulación, ese xogo perverso de que todos vexan o que ti queiras que vexas (sintas...) simplemente porque llo dis e o cren, así de inocente e estúpida é a humanidade, do contrario non existirían as fake news porque serían castigadas sen límite. A xustiza é unha utopía pero por veces podemos conseguir a que leva o calificativo de poética.

Vai de enigmas

O enigma de Sempreviva de Andrea Maceiras está ilustrado por Sara Porras e publicado na colección Sopa de Libros de Xerais.

Da presentación editorial:"Senda múdase cos pais á pequena aldea de Sempreviva. O matrimonio de biólogos vai estudar a zona porque está tan contaminada que non medra nada en toda a contorna. A nena queda moito tempo soa na vella escola onde viven, coa única compaña de Sentinela, a súa asistente virtual. Un día decátase de que no patio agromou un pequeno brote verde. Decide facerse cargo del e así atopará unha caixa con obxectos que pertenceron a un neno chamado Olmo. Se cadra neles se atope a resposta ao enigma de Sempreviva."

En primeira persoa vainos contando Senda a historia. Son moitas horas de soidade acompañada unicamente pola asistente persoal virtual e unicamente cun par de visitas ás dúas casas veciñas nas que queda alguén habitándoas. A terra está vermella, todo contaminado, nin gota de auga se pode utilizar nin a terra se pode cultivar. A caixa dos tesouros levaraa a Olmo (o neno que homenaxea ao personaxe da gran película de Bertolucci, Novecento. Porque houbo un tempo no que as persoas recibían o nome das flores e logo pasouse a poñerlle o das árbores

As conversas soa asistenta virtual son ben interesantes e acaídas, moitas veces rimadas e cunha intelixencia artificial incipiente. A distribución dos roles tende a unha visión moi actual. A ecoloxía está moi presente pois todo este desastre parte do aproveitamento das minas (como se puidésemos ver Touro e outros lugares da nosa terra nos que se vai recomezar a explotación, esquecendo todo o que sabemos). O pasado representado pola avoa que foi mestra, unha boa mestra nesta aldea.  Como se pode chamar Sempreviva unha aldea na que apenas hai seres vivos? Ademais, en Sempreviva os pais non querían que se relacionase con humanos... De milagre, atopa un pequeno brote no xardín, unha plantiña de xirasol, e tamén unha caixa de galletas co tesouro dun rapaz, que xa non o é. O vello e Sentin ela cóntanse chistes, pero o vello tamén lle vai contar tres historias á nena: cada unha delas baseada nun dos obxectos da caixa e unha das persoas que o marcaron: o avó e os prismáticos para concluír que hai xente que está lonxe de ti e preto ao tempo, a historia da súa avoa que foi a mestra e amiga de Olmo e lle ensinou que hai xente que pasa pola nosa vida sen poder ficar ao noso lado pero compartindo a esperanza e para rematar contoulle a historia da súa muller xirasol que o enchía de luz e do seu fillo que é como a semente porque leva consigo a paixón. Olmo é o único amigo que Senda ten en Sempreviva igual que para el o fora a súa avoa. No seu último conto explícalle como a razón dos nomes da aldea e dos habitantes respondía á esperanza. O avó tivera á raposa igual que o Principiño, Persoas anteollos, xirasol, semente e semprevivas. 

A homenaxe ao Principiño e a Charlie e a fábrica de chocolate, esa alegoría que vai definindo ás persoas polo que significan para os demais, a necesidade de coidar da terra e das persoas, esa aprendizaxe da soidade e dos tesouros que gardamos dun tempo para outro e dunhas persoas para outras... fan desta unha novela especial que vén co premio Vila d´Ibi.  

E... máis variedade

Da presentación editorial: 

"Vrao é o novo poemario, publicado na colección Árbore, de Lois Alcayde Dans, un canto de amor a un dos momentos máis fermosos do ano e todo o que implica.

A través destes versos, navegamos os mares infindos, paseamos polas tardes de sol, coñecemos as amizades pasaxeiras e perdémonos polos montes poboados por animais de cores.

A infancia non revelada no camiño, as festas, a crema de praia e as brazadas na auga… unha época para conservar nos episodios máis brillantes de nenas e nenos de todas as idades. Adobiado coas ilustracións de Lucía Escrigas Rodríguez, este título é un fardo de luz, que homenaxea tamén á figura da nai. Lectura recomendada a partir de 12 anos.

Lois Alcayde Dans é un escritor, xornalista e investigador académico nado na Coruña en 1997. En Editorial Galaxia publicou o libro de relatos Os jeans de María (2019) e participou na obra colectiva O libro da música (2021). Tamén colaborou en varias antoloxías poéticas e gañou o Premio Balbino de relatos (2017), o XX Díaz Jácome de Poesía (2018), o Certame Exeria do Ateneo de Vigo (2023) e o segundo Premio Mazarelos de Poesía da USC (2018).

Lucía Escrigas naceu en Oleiros e recorda os días calorosos de nena preto do mar pero, como ten a pel moi branca e se queima con facilidade, intenta atopar sempre un equilibrio entre a costa e o interior. Esta segunda paisaxe forma parte do seu traballo como arquitecta en comunidades rurais. Interésalle o territorio e como as persoas se relacionan co medio en que viven.

Gústalle debuxar dende pequeniña e, ao longo destes anos, espallou as súas ilustracións por paredes, fanzines, contas de Instagram, revistas e, agora, neste libro.

Os trazos e cores elíxeos sempre pensando en quen mira."

... Nada máis que dicir! Agora toca que as persoas mediadoras opinen acerca deste libro de versos, que o lectorado de + de 12 anos ao que vai dirixido decida... E nós agardamos que Galaxia continúe achegando a información en cada libro. 

O poeta da Terra. Pequena biografía de Enrique Labarta Pose, elaborado (e seguramente contada por) Polo correo do vento, ilustrada por Tania Solla e publicada por Lela edicións.   

SINOPSE:
Enrique Labarta Pose
(Baio, 1863 - Barcelona, 1925)
Foi escritor, xornalista e fotógrafo. Destacou polo seu enseño e versatilidade, tanto na súa vida coma na súa obra, o que lle valeu ser laureado e respectado en todos os lugares onde lle tocou vivir.
Biografía Ilustrada."

Un traballo biográfico con abundantes citas da poesía de Labarta Pose e algún artigo. Bibliografía e webgrafía sobre o autor enriquecen a publicación que se entende como achega á reivindicación das Letras Galegas dende o concello de Zas.

Variados produtos

A orquestra de Margarita del Mazo e Cecilia Moreno, traducido por Vanessa López e publicado por Miau.

Así se presenta: «A orquestra reúnese para celebrar que xa non uso cueiro.» «Camiña a galiña tocando unha bucina. Camiña a cigarra tocando a guitarra». Unha chea de animais pasarán cos seus instrumentos ata atoparse todos e facer unha gran celebración. 

Pareados ben rimados e un código QR para escoitar a orquestra porque o libro non tería sentido se non estivera o son acompañándoo, non vos parece?

Podemos pegarnos un repaso polos libros en galego de Picarona: O gato que non quería ter pelo, A galiña que non quería poñer ovos... para darnos conta de que buscamos a rebeldía.

Preséntanse así: "Como pode ser feliz un gato ao que non lle gusta ter pelo? Sobre todo se é moooooi peludo! E se a solución simplemente fose librarse del? É fácil de dicir, pero non tan fácil de conseguir…
Séverine da Croix, Anthony Signol e Pauline Roland tráennos a divertida historia de como o enfurruñado e audaz gato Eusebio logrou desfacerse do seu pelame. Os teus peques partiranse da risa!"

"Como ser feliz cando es unha galiña que non soporta os ovos, sobre todo se pos un cada día? E se a solución fora, simplemente, deixar de poñelos? É fácil de dicir, pero non tan fácil de conseguir... Séverine de la Croix, Anthony Signol e Pauline Roland tráennos a divertida historia de como a tenaz e ocorrente galiña Cunegunda logrou deixar de poñer ovos. Os peques partiranse da risa!  

Outros títulos: A dragoa á que non lle gustaba o lume, A ovella que chocou un ovo, O crocodilo ao que non lle gustaba a auga ou O dragón que non quería cuspir lume (estes últimos xa poden ser máis convencionais)...

Haberá que estudar o fenómeno para ver o que hai detrás, non?

Todo o que aprendiu antes de chegar á escola

Todo o que aprendín (pola miña conta) antes de chegar á escola de Andrijana Gergicèvic ilustrado por Vanda Cizmek traducido che chegaao galego a través dasúa tradución co croata ao castelán. está publicado por La maleta ediciones.

Da presentación editorial: "Unha viaxe polo coñecemento autónomo do ambiente e a realidade do que nos rodea." "Aínda non vou á escola, pero xa aprendín unha chea de cousas pola miña conta.
Cando era unha minchiña, cría que o mundo empezaba por min. Agora sei que non era ben ben así."

Unha voz infantil cóntanos o que descubriu por si mesmo sen que ninguén lle ensinara, o que vai deducindo do que escoita... moitas veces son verdades, outras inexactitudes pero ben fiadas e sempre hai un ton divertido neste asunto. O primeiro que descobre é algo que moitas xente aínda non fixo a pesar de que xa vota: "Cando era unha minchiña, cria que o mundo empezaba por min. Agora sei que non era ben así." estamos rodeados de Adáns que cren que ninguén fixo nadaantes de que chegasen eles... Escoitar esa voz contando volve ser o luxo de recoñecer a intelixencia e a inocencia abríndose paso. 

Drácula en dous formatos, dúas versións, dous tempos, dúas maneiras...

Drácula (segundo a novela de Bram Stoker) de Dominique Marion e Jérémie Fleury publicado por Baía en gran formato.Así o presentan: "O mozo pasante de notario, Jonathan Harker, marcha a Transilvania para finalizar a venda dunha mansión en Londres para o conde Drácula. Personaxe inquietante, con costumes estraños, Drácula provoca que o mozo se atope cada vez máis a desgusto, sentíndose prisioneiro da súa maléfica empresa. En Inglaterra, a bela Lucy loita contra o mal misterioso que a corroe pouco a pouco, coa axuda do Dr. Van Helsing, experto en criaturas fantásticas..." Polo medio a historia que todos coñecemos do vampiro e os vampiros, os seus servidores e os que se atreven a enfrontalos.

Vacacións na casa de tío Drácula de Manuel Blanco está ilustrado por Nair Fuentes está publicado por Medulia. 

Da presentación editorial: "Á mansión do conde Drácula, chega o seu sobriño para pasar uns días de vacacións. Durante a súa  estancia alí, o sobriño escribirá un diario no que, ignorante da verdadeira natureza do seu excéntrico tío, irá relatando as aventuras deste, así como as relacións co seu xove fillo, o primo Francis. O libro enfronta, nun ton paródico, a inocencia do cativo coa vida transgresora e algo disipada do misterioso Conde."

Trátase do diario dun neno que recolle as impresións ao longo dos 16 días nos que convive coa familia do tío e o primo; nel, imos vendo a inocencia do rapaz e as pistas que nos vai achegando acerca da familia de vampiros. Remata cunha "folla para suxerir ideas e ilustracións de cara a unha posible segunda parte"

 

 

Teatro: A letra das pequenas cousas

 

A letra das pequenas cousas de José Luís Baños de Cos está ilustrado por Ana Tasende con colaxes que acaen moi ben ao tema das telas, a costura, a roupa... pero tamén con marcas de lapis e cor que traducen a imaxes a tenrura que acompaña ao texto, o coidado da infancia, a preocupación por esa rapazada que non sempre ten o que precisa e se ve obrigada a traballar antes de tempo.  Un dos logros da historia tamén é esa mirada a La vida es bella, ese xeito de contar a traballo na fábrica como se fose un xogo. 

Así se presenta:  "Premio de Textos Teatrais Infantil Morales Martínez 2024. Carlos entra nunha tenda de roupa dunha multinacional para mercar unha camiseta. Na etiqueta atopa unha misteriosa mensaxe cosida. Seguindo as súas puntadas, e coa axuda de Sofía, dependenta da tenda, descubrirá a vida de Salma, unha cativa que traballa nunha fábrica téxtil dun afastado país."

Explotación da infancia, terceiro e primeiro mundo, a produción e o consumo, produción excesiva de roupa, deslocalización de empresas... No medio o abandono do rural, as familias divididas, a rapazada tamén nas mans dos empresarios infames. Unha tenda enorme, un centro comercial, as mensaxes polo altavoz, a cortesía baleira de contido (tomastes en serio iso de "volva pronto"?, a satifacción do cliente) e un comprador que atopa a mensaxe dunha nena que cose escribindo nas camisetas coma se fosen o seu diario. Esta historia lévame a Lía e as zapatillas de deporte de María Reimóndez que trata este mesmo tema da explotación infantil e de como a produción e o consumo poden nun momento determinado "verse as caras" e tamén a aquela outra obra de teatro de Carlos Labraña, Ícaras, porque igual que alí, a dependenta que comeza no lado contrario defendendo o seu traballo e tentando reprimir (á nena ou ao comprador) remata colocándose do lado deles e fronte á opresión.  

A letra pequena das cousas garda os segredos, ás veces aqueles aos que non nos queremos enfrontar, por veces esas fiestras a outros mundos que están aí, ao lado, contemporáneos do noso. 

Cancioneiro galego infantil tradicional

 

O pilindrín. Cancioneiro galego infantil tradicional de Carlos Rey Cebral e Cristian Silva Bóveda, ilustrado por Serxio Cobos está publicado por O Faiado da Memoria (asociación de recuperación de Memoria documental, gráfica, sonora e audiovisual de e sobre Galicia).

No ano no que as Letras Galegas se dedican á cancioneiro popular está ben unha mirada ao infantil, por iso agradecemos esta publicación con prólogo do antropólogo Carmelo Lisón e epílogo de Xosé Manuel Barreiro Ínsua, presidente da Asociación do xogo tradicional de Galicia Brinquedia. 

Despois de falar das tres etapas nas que se divide o xogo tradicional infantil, a primeira consituída polos arrolos e cantos de berce (nos que a crianza é meramente receptora), a segunda cos xogos mímicos nos que a criatura tamén participa coa mímica e os sons, e a terceira é a que se recolle neste libro, aquela na que nenos e nenas son autónomos e non precisan da persoa adulta para executar a canción ou xogo. Polo tento, o que aquí se recollen son xogos participativos, os de corda, os de roda, as danzas, os ateriles, os recitativos, as cancións e as fórmulas para pandar. Un apartado de anotacións sobre as cantigas aclara onde estas foron recollida, as instrucións para o xogo, a orixe, os instrumentos que poden intervir, as melodías, variacións ou  notas bibliográficas (Shubarth / Santamarina, Pérez Ballesteros, García Alén, Saco y Arce, Míguens Castaño), Realízase unha análise dos tópicos máis abundantes (bechos entorno, oficios, familia, vellos e curas, labores cotiás, morte, xogos como castigo (as prendas), escatoloxía, trabalinguas, onomatopeas... A análise musical decada unha delas por parte do segundo autor que remata cunhas conclusións.

De varia calidade

O rap do coello fedello de Irene Alonso Gasalla con ilustracións de Irene Sanjuán publicado por Embora. 

Un coello e unha lebre, a el gústalle o rap e ela quérelle axudar a triunfar. Para iso ofrécelle apps, complementos, filtros branqueadores de dentes, un alisador de pelo, nova vestimenta, filtros para as engurras, redes sociais... de todo lle brinda para convertelo mun úsico de éxito pero o coello quere serguir sendo el mesmo, cantando o que lle gusta.       

Un álbum áxil, de cores vivas e moi actuais, cunha historia que moito nos pode ensinar. Para ser un mesmo ou unha mesma sen deixarse influenciar polos demais, pola autenticidade da arte, polo goce natural, pola música e o xogo... por todo iso, este é un libro para ler e cantar, para bailar e afirmarse no que somos. Unha boa elección!  A música base está neste enlace. 

O extraordinario caso do tellado do Xildro de Celia Díaz Núñez con ilustracións de Susana Diaz Cabot está publicado por Medulia editorial.

Da presentación editorial: "Construír un tellado é como tecer un pano no tear, ou como armar un cesto de costrelas para apañar castañas, ou un barrelo de táboas para durmir un meniño. Non é, desde logo, tarefa doada, moito menos se o vento anda con ganas de troula e interfire no traballo. Cal será o resultado?" Pode que unha barca surcando augas, pode que unha nave voando... 

O importante, en todo caso, é a observación de como se vai facendo ese tellado, pouco a pouco, nun traballo artesanal que merece moito respecto tal como demostra a persoa que contempla a súa evolución con todo o lirismo do caso.

A fraga das avoas invisibeis de Claudia Castro está ilustrado por Yolanda López e publicado por Fervenza edicións. Relata a historia dunha nena que ten a nai enferma. A pequena está triste pero todo vai ser distitos despois de que a nai lle conta como as nais cando están enfermas  pechan os ollos e viaxan á Fraga das Avoas Invisíbeis onde corren tantas aventuras que volven moi cansas...

Álbumes de varias editoriais foráneas, ou non?

Os pantalóns de Luisa de Susana Isern e Esther Gili está traducido por Iria Carballo e publicado por NubeOcho. 

A vida de Luisa Capetillo ben merecía un álbum. Unha portorriqueña, filla de español e francesa, que é unha adiantada ao seu tempo; comeza poñendo pantalóns nun tempo no que iso non se facía, traballou como lectora en fábricas de tabaco, foi sindicalista e anarquista... unha verdadeira icona das loitas libertarias.

O álbum está moi ben realizado, deténdose neses aspectos que máis poden interesar á rapazada como as razóns para tomar a decisión de poñerse pantalóns, o que lle gusta facer e como se aburre coas tarefas que ás demais rapazas lles agradan, as súas lecturas e o seu enfronntamento ás costumes da época. Unha muller que dou un paso impresionante cando decidiu cambiar a súa vestimenta. Unha decisión que supón axuda para o resto das mulleres que poden seguir o seu exemplo. O traballo da ilustradora é moi bo, con planos axeitados a cada contido mostrando a mellor maneira de representar a situación, con alegorías e metáforas visuais que fan avanzar a narración, con varias imaxes nas mesma páxina para ampliar a visión, co paso do tempo amosado na plana de forma que cando avanza camiñando é como se o fixese no calendario, con planos de detalle como ese das pernas camiñando con pantalóns para manifestar o avance social ao que se unen máis mulleres. 

E esa canción: "Luisa Capetillo, con razón ou sen razón,  / montou un bo sarillo coa súa saia pantalón"

Un bo álbum pero unha mala práctica por parte da editora: publica en galego pero non mostra ese produto no oso idioma na súa páxina na que podemos acceder a información en español, catalán, inglés e italiano, pero non en galego. Esa falta de respecto cara á nosa lingua é algo que debería repensar...

Cando abres un libro de Caroline Derlatka, ilustrado por Sara Ugolotti foi traducido por Silvia Obelleiro e publicado por Picarona. Dous irmáns, ela máis vella e el pequerrecho, ela morena e el pálido, un texto que fala do que sucede cando abres un libro (as viaxes que podes facer a todas paertes sen moverte, como se desbloquea a maxia ao abrilo, todo é posible cun libro na man porque el é a chave a diferentes mundos e a marabillosas experiencias...) e cando o pechas: volves á casa, de novo, ao fogar. Eses camiños, de ida e volta, poderás facelos sempre que queiras, porque os tes á man, sempre que collas un libro. As ilustarcións acompañanmoi ben o texto, enriquéceno ampliando os horizontes deses persorridos.  

Cono can de Sarah Howden e ilustrado por Carmen Mok aparece publicado por Patasdepeixe. Esta é a historia dunha cadela á que na clínica de veterinaria lle colocan un cono na cabeza. Ao longo do relato imos vendo como se sente estraña, como quere desfacerse del tal como fixo outras veces con outros obxectos que cos que sentiu atrapada, pero por moito que o intente resulta imposible. A adaptación é difícil porque vai batendo nas esquinas, non lle deixa furar na terra, seméllalle que todos se rin dela... ata que descobre como se pode aproveitar esta situación para recoller as pelotas dentro da lámpada ou utilizalo como casco para dar pinchacarneiro ou utilizar como pala para furar... incluso pode xogarlle unha mala pasada ao esquío co que se leva mal. Como só tiña que levar o cono por un tempo, un bo día o seu amigo humano quitoullo e ela volveu facer as cousas de sempre.